«رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی کمتر از یک ماه مانده به نشست شورای حکام به تهران سفر کرد و در نخستین برنامه با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه دیدار و گفت و گو کرد. سفر مدیر آژانس اگر چه به واسطه حضور در نخستین کنفرانس بین المللی علوم و فنون هسته ای ایران انجام می شود اما گفت و گوی چهره به چهره او با مقام های ایرانی ناظر بر بازماندن پرونده چند موضوع اختلافی و در شرایطی که پاسخ نظامی ایران علیه رژیم صهیونیستی، معادلات منطقه ای را با تحولی جدی روبه رو ساخته، حائز اهمیت ویژه ای است.

حضور مدیر کل آژانس در ایران و همنشینی او با دانشمندان و متخصصان هسته ای داخلی و خارجی در کنفرانس اصفهان، نمونه روشنی از سیاست دولت سیزدهم برای بی اثرگذاشتن سناریوهای طراحی شده ضد ایرانی به شمار می رود. چه همان قدر که رویکرد منطقه ای ایران توانست به یکی از مجموعه عوامل موثر در پیشبرد سیاست خارجی تحول خواهانه و پذیرش ایده های همکاری درون منطقه ای ایران در این زمینه تبدیل شود، دیپلماسی هسته ای دولت از طریق باز کردن درهای خود به روی صاحبنظران فناوری هسته ای با حضور مقام های بالادستی آژانس بر افزایش این نفوذ تاثیرگذار خواهد بود. حضور «عبدالله العنزی»، سفیر عربستان در کنفرانس اصفهان و دیدار از نمایشگاه دستاوردهای هسته ای ایران در حاشیه این نشست نشان داد که رویکرد دولت سید ابراهیم رئیسی تا چه اندازه توانست گفتمان کشورهای عربی را در روند ضدیت با برنامه هسته ای ایران متحول سازد و مقام سعودی را به حضور در نشست با اندیشمندان هسته ای و نظاره دستاوردهای صلح آمیز اتمی ایران بکشاند. در چنین فضایی محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز گذشته پیام نشست اصفهان را گسترش فناوری هسته ای برای رسیدن به انرژی پاک و پایدار خواند و از همه کشورها و موسساتی که آمادگی مشارکت در این حوزه را دارند، دعوت کرد تا برای سرمایه گذاری و فاینانس در این حوزه اعلام حضور کنند. اسلامی همچنین با تاکید بر آمادگی ایران برای همکاری با آژانس در چهارچوب پادمان و «ان.پی.تی» بر ادعاهای مطرح شده از سوی برخی مقامات این سازمان و ادعاهای موهوم محافل غربی پیرامون روند همکاری ایران و آژانس و رویکرد صنعت هسته ای ایران خط بطلان کشید.

«گروسی» پیش از سفر خود به ایران مدعی شده که ایران در غنی سازی اورانیوم به پیش می رود، مفاد بیانیه مشترک اسفندماه 1401 را اجرا نمی کند و همچنان به ایجاد موانع برای بازرسی ها ادامه می دهد. این موضوعات بویژه در نشست اسفندماه گذشته شورای حکام آژانس از سوی مدیر کل بازتاب پیدا کرد و او با اشاره به افزایش حجم ذخایر اورانیوم و افزوده شده بر غنای 60 درصدی اورانیوم معترض شد که پیشرفت جدیدی در جهت توافق مشترک تهران و آژانس حاصل نشده است. درخواست برای توضیحات فنی معتبری پیرامون منشا اورانیوم غنی شده در ورامین و تورقوزآباد، موضوع بازرسان و عدم اجرای کد 3.1 پروتکل الحاقی از دیگر موارد مطروحه در نشست شورای حکام بود. اشاره مدیر کل به این موضوعات در حالی است که او به دلایل و پیام استراتژی تهران مبنی بر توقف مرحله به مرحله تعهدات برجامی اش که پاسخی به عهدشکنی غرب در اجرای برجام بود، توجهی نداشته با این حال همچنان معترف است که ماهیت برنامه های هسته ای ایران جنبه تسلیحاتی ندارد. این در حالی است که تعامل ایران با آژانس به رغم متوقف کردن تعهدات خود در چهارچوب توافق هسته ای، فارغ از تعهداتش ذیل توافقنامه پادمان هسته ای موسوم به «ان. پی. تی» نیست تا قطار همکاری دو طرف برای رفع ابهامات و حل پرونده ها همچنان در حال حرکت باشد.مدیرکل آژانس پس از دیدار با مقام های دیپلماتیک ایران در پیامی در صفحه شخصی خود در ایکس با اشاره به سفرش به ایران اعلام کرد: «مجموعه ای از اقدامات عملی ملموس را برای احیای بیانیه مشترک 4 مارس 2023 با هدف بازگرداندن روند اعتمادسازی و افزایش شفافیت پیشنهاد داده است».ایران و آژانس اینک با شرایط پیچیده ای روبه رو هستند که خروج ایالات متحده از برجام و بی تکلیفی کشورهای اروپایی در برابر این عهدشکنی آن را پدیدار کرده است اما دولت سیزدهم می کوشد صحنه تدارک دیده شده برای قرار دادن ایران در نقطه فشار از سوی آژانس را به طور هوشمندانه مدیریت کند.

چراغ سبز به سفر «گروسی» و برگزاری کنفرانس اصفهان بخشی از این تلاش دولت برای بی اثرگذاشتن گشوده نگه داشتن پرونده های اختلافی ایران و آژانس به شمار می رود و یادآور این واقعیت است که ماهیت برنامه اتمی ایران فارغ از اهداف صلح جویانه و مصلحت و نیازهای کشور در حوزه های مورد نیاز داخلی نیست. چه تبادل نظر دانشمندان داخلی و خارجی درباره واقعیات گام های رو به پیشرفت برنامه هسته ای ایران، بازتاب دهنده حقیقت علم و فناوری کشور در این حوزه به جهانیان است و در عین حال ایران را کشوری آماده برای مشارکت و همکاری های علمی با سایر کشورها معرفی می کند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز گذشته در حاشیه کنفرانس اصفهان، این مهم را موجب شکسته شدن حصار ایجاد شده و مقابله با جریان سلطه در صنعت اتمی جهان دانست و تصریح کرد که با تکیه بر این روند می توان شاهد ظهور یک نظام متفاوت برای نقش آفرینی در حوزه علم و فناوری بود.

اسلامی همچنین در سخنانی در کنفرانس بین المللی اصفهان با اشاره به تلاش ایران برای گسترش فناوری هسته ای برای رسیدن به انرژی پاک و پایدار تاکید کرد که ایران اراده رسیدن به 20 هزار مگاوات برق هسته ای را تا 1420 در برنامه خود قرار داده است و این طرح ها را در سواحل شمالی و جنوبی کشور به اجرا خواهد گذاشت. به گفته او اجرای این برنامه سرمایه گذاری خارجی و داخلی و فاینانس داخلی و خارجی به عنوان عاملیت پیش برنده سرمایه گذاری تعریف شده و ایران از همه کشورها و موسساتی که آمادگی سرمایه گذاری در این حوزه را داشته باشند، دعوت به عمل می آورد. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین تصریح کرد که ایران همکاری با آژانس در چهارچوب پادمان و ان.پی.تی را سرلوحه سیاست خود قرار داده است چنانکه به گواه گزارش های مستمر آژانس ظرفیت جذب شده بازرسی از تاسیسات هسته ای ایران در 2023 به میزان 22 درصد بازرسی های کل جهان بوده است. به این ترتیب ظرفیت نصب شده ایران 3 درصد و بازرسی ها 22 درصد بوده که این حجم از بازرسی در طول تاریخ از سوی هیچ کشوری صورت نگرفته است.

نخستین کنفرانس بین المللی علوم و فنون هسته ای 2024 روز گذشته با حضور رئیس سازمان انرژی اتمی آغاز به کار کرد. این کنفرانس به مدت سه روز با حضور میهمانانی از کشورهای مختلف در میهمانسرای عباسی اصفهان از سوی انجمن هسته ای ایران و پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای ایران برگزار می شود. «گروسی» که از میهمانان نشست بین المللی اصفهان است، شب گذشته در ضیافت شامی به میزبانی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران شرکت کرد و در کنفرانس خبری امروز به تشریح نتایج رایزنی های خود در این سفر خواهد پرداخت.