رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دوشنبه در دیدار مسئولان و کارگزاران حج و جمعی از زائران بیت الله الحرام، ذکر پروردگار و «وحدت و ارتباط مسلمانان» را دو عنصر بسیار مهم معنوی و اجتماعی فریضه حج خواندند و با اشاره به حادثه عظیم غزه و جنایات رژیم خون آشام صهیونیستی گفتند: حج امسال در پرتو آیات قرآن کریم و یاد و نام مبارک حضرت ابراهیم(ع)، باید فراتر از هر سال، حج برائت از این دشمن جنایتکار مسلمانان و حامیان آن باشد.

​​​​​​​مشروح سخنان ایشان به شرح زیر است: خیلی خوش آمدید برادران و خواهران عزیز؛ چه زوار و حج گزاران خوشبخت و سعادتمندی که امسال چشمشان به دیدار کعبه منوره و مرقد نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه بقیع روشن خواهد شد، و چه عوامل برگزارکننده این حرکت عظیم کشوری و مردمی. از دست اندرکاران اجرای حج، بنده صمیمانه تشکر می کنم؛ زحماتشان حقیقتا ارزشمند است و برگزاری یک حج سالم باشکوه معنوی منطبق با ضوابط مطلوب اسلامی حج، حقیقتا یک توفیق بزرگی است که بخش مهمی از آن را شما عوامل اجرای حج بر عهده دارید. خداوند ان شاءالله از شما قبول کند و شماها را محفوظ بدارد.

درباره ی حج زیاد صحبت شده است؛ بزرگان، دیگران، فرموده اند، ما هم مطالبی عرض کرده ایم، لکن در حج بیش از این ها حرف هست و بحث هست و نکته هست؛ کمااینکه در یک روایتی هم از امام معصوم (علیه السلام) همین معنا نقل شده است که راوی به حضرت عرض می کند که ما سال ها است از شما راجع به حج می پرسیم، شما همین طور مطالب جدیدی را بیان می کنید، حضرت هم تصدیق می کنند، پاسخ مناسبی می دهند.آنچه من امروز می خواهم عرض بکنم، این است که حج یک فریضه چندلایه و چندبعدی و پرمضمونی است؛ هم جنبه معنوی آن، هم جنبه مادی آن دارای ابعاد گوناگون است، لکن به نظر این حقیر دو نکته در حج جزو نکات برجسته حج است که یک نکته مربوط می شود به درون انسان، باطن انسان، روح انسان که تولیدکننده علم و معرفت و عزم است یک نکته هم مربوط می شود به زندگی اجتماعی.

آن نکته ای که مربوط به درون انسان و باطن انسان و تربیت انسان و پرورش عزم و اراده صحیح در انسان است، عبارت است از مسئله «ذکر». در حج، ذکر یک عنصر بسیار مهمی است. شما نگاه کنید از اول تا آخر حج، از احرام و مقدمات احرام تا انجام عمره، بعد احرام حج، بعد وقوف و بقیه اعمال حج، سر تا پا متضمن ذکر و یاد خدا است. لذا در قرآن کریم در موارد متعددی در همین زمینه حج، امر به ذکر شده است؛ همین آیاتی که تلاوت کردند، و از جمله این آیات: «فاذا افضتم من عرفات فاذکروا الله عند المشعر الحرام»، «و اذکروا الله فی ایام معدودات»، «فاذکروا الله کذکرکم آباءکم» و «فاذکروا اسم الله علیها صواف» همه اش ذکر؛ سر تا پا؛ چه در طواف، چه در سعی، چه در نماز طواف، چه در وقوف عرفات، چه در مشعر، چه در اعمال منی. سر تا پای حج ذکر است، توجه به خدا است. این ذکر، منشا زندگی است؛ مهمش این است. وقتی ما یاد خدا در دلمان بود و خشیت الهی بر اثر یاد خدا بر دل ما سایه افکند، این در حرکت زندگی ما، در اراده ما، در عزم ما، در تصمیم گیری های بزرگ ما اثر خواهد گذاشت. ملتی که احتیاج دارد به کارهای اساسی و بزرگ، آحادش باید با ذکر خدا مانوس باشند.

ما گاهی سفارش می کنیم به حجاج محترم و عزیزمان که در مکه و مدینه به فکر آن چیزی باشید که جز در آن سرزمین گیر آدم نمی آید، نه به فکر آن چیزهایی که در همه جا هست؛ بازار همه جا هست، جنس و چیزهای چشم نواز و چشمگیر همه جا هست؛ آن [چیزی] که همه جا نیست کعبه است، مسجدالحرام است، طواف است، زیارت قبر مطهر پیغمبر است؛ این است که فقط آنجا است؛ این چند روزی که آنجا هستید، این را دریابید؛ قدر این را بدانید. این تاکید ما به خاطر همین است که اگر ما متذکر باشیم، یاد خدا باشیم، «فاذکروا الله کثیرا لعلکم تفلحون»، دنبال ذکر، «فلاح» است. فلاح فقط رستگاری معنوی و روحی نیست؛ فلاح یعنی موفقیت، یعنی نجاح، یعنی در همه کارها به هدف و مقصد دست یافتن؛ این ها ناشی از ذکر است؛ این یک عنصر اساسی حج، که مربوط به درون انسان است اما سازنده زندگی انسان است.

اما آنچه مربوط به محیط اجتماعی است، مسئله «وحدت» است، مسئله یکپارچگی است، مسئله یکی دیدن است، مسئله ارتباط با آحاد مسلمان است؛ این مسئله خیلی مهمی است در حج. مکرر ما عرض کرده ایم که خدای متعال به وسیله حضرت ابراهیم (علیه السلام) نه فقط یک عده خاصی را، آحاد مردم را [به حج دعوت کرد]: و اذن فی الناس بالحج؛ [میفرماید] ناس را، همه ی مردم را، همه آحاد بشر را دعوت کن برای حج. دعوت الهی همه آحاد مردم در یک چند روز معین، در یک جای مشخص، هر سال، معنایش چیست؟ معنایش این است که اراده الهی اراده تشریعی الهی بر این قرار گرفته است که آحاد مسلمان ها به هم نزدیک بشوند، همدیگر را بشناسند، با هم همفکری کنند، با هم تصمیم بگیرند؛ خلا بزرگ امروز ما این است: «با هم تصمیم بگیرند». یک جا جمع بشوند که این جمع شدن یک خروجی مطلوبی برای عالم اسلام داشته باشد، بلکه برای بشریت داشته باشد؛ ما دنبال این هستیم. البته مقدمه اش تفاهم است، از ملیت ها عبور کردن، از تفرق های مذهبی و فرقه ای عبور کردن. مذاهب مختلفی در اسلام هستند که این ها در کنار هم، همه یک جور، همه با یک لباس، همه با یک حرکت، همه در یک نقطه [در حج گرد می آیند]؛ این اجتماع الهی است، این اجتماع اسلامی است، این، آن جنبه بارز و روشن سیاسی حج است. این دو نکته در حج وجود دارد: هم نکته «ذکر»، هم نکته «اتحاد و وحدت اسلامی». حالا البته در قرآن، در کلمات رسول مکرم اسلام و بزرگان اسلام مسئله عدم تفرق، مخصوص حج نیست؛ «و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا» و آیات متعدد قرآن، از تفرق و دشمنی با یکدیگر و مانند این ها نهی می کند مسلمان ها را. خب، حالا این دو نقطه برجسته حج.

من اشاره کنم به اینکه در صحبت از حج باید نام مبارک جناب ابراهیم (علیه الصلاه و السلام) حتما فراموش نشود. در قرآن درس های زیادی از ناحیه حضرت ابراهیم به ما داده شده که قرآن این ها را نقل می کند. یکی اش همین دعوت به حج است که «اذن فی الناس بالحج»؛ و دستور به مردم که «و اتخذوا من مقام ابراهیم مصلی»، جایی که او ایستاده، آنجا نماز بخوانید، آنجا را محل نماز قرار بدهید. یا «عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل ان طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود». از این تطهیری که [به آن] مامور شدند، انسان احساس می کند که قبل از حضرت ابراهیم یک مشکلاتی در این محل وجود داشته است که این بزرگوار علاوه بر اینکه قواعد بیت و پایه های خانه را بالا می بردند، تطهیر هم می کردند از آن خبائثی که حالا خیلی در تاریخ و در روایات ما روشن و دقیق نیست که چه بوده. بر همین اساس بنده عرض می کنم امسال حج ما، «حج برائت» است، بنا بر تعالیمی که جناب ابراهیم به ما داده. البته از اوایل انقلاب برائت وجود داشته؛ از اول انقلاب در حج، برائت وجود داشته است، جاری شده است، باید هم بماند و باشد؛ لکن بالخصوص حج امسال، حج برائت است.

این حوادثی که حالا در غزه پیش می آید و این حادثه عجیب و عظیم، این آشکار شدن چهره خون آشام یک مجموعه برخاسته از تمدن غربی، اینها چیزهایی است که توجه به آن، مخصوص امروز و این روزها نیست؛ این در تاریخ خواهد ماند.

آنچه امروز در غزه و فلسطین دارد اتفاق می افتد، این حملات وحشیانه و سگ هار صهیونیست و عناصر خون آشام صهیونیست از یک طرف، آن مظلومیت و در عین حال مقاومت مردم مسلمان غزه از یک طرف، هر کدام یک نشانه عظیمی است در تاریخ، یک شاخصی است در تاریخ، که اینها می ماند. این ها شاخص های مهمی است که راه را به آینده بشریت نشان خواهد داد. ملاحظه می کنید که همین امروز، بازتاب این حادثه در جوامع غیرمسلمان، یک حادثه شگفت انگیز و بی سابقه است. این اتفاقی که الان در دانشگاه های آمریکا و بعضی از کشورهای دیگر می افتد، اصلا سابقه که ندارد هیچ، اگر کسی ادعا می کرد که ممکن است یک روز چنین چیزی پیش بیاید، هیچ کس باور نمی کرد؛ کسی حدس نمی زد که چنین اتفاقی بیفتد! این نشان دهنده آن است که اینها شاخص است.

خب، وظیفه ما چیست؟ از حضرت ابراهیم یاد بگیریم. شما ملاحظه کنید، حضرت ابراهیم (علیه السلام) جزو پیغمبرهای دل رحم است. پیغمبرها از لحاظ خصوصیات اخلاقی همه یک جور نبودند. حضرت ابراهیم خیلی دل رحم [بوده]؛ مثلا وقتی ملائکه می خواهند بروند دیار لوط را عذاب کنند، حضرت ابراهیم با اینها بحث می کند که اگر می شود مثلا به آنها رحم کنید. یجادلنا فی قوم لوط؛ یعنی پیش ملائکه الهی می خواهد وساطت کند، شفاعت کند که به آنها رحم کنید؛ یعنی یک چنین موجودی است در بعضی از پیغمبران دیگر اوضاع یک جور دیگر است؛ حالا حضرت ابراهیم را می خواهم عرض بکنم یا در این آیه شریفه سوره ابراهیم [می فرماید]: فمن تبعنی فانه منی و من عصانی فانک غفور رحیم؛ آن هایی که از من پیروی می کنند که خیلی خب پیروی می کنند، پیروان من هستند؛ [اما] نمی گوید پروردگارا! آن هایی را هم که حرف من را گوش نمی کنند، اصلاحشان کن یا هدایتشان کن یا عذابشان کن؛ می گوید: فانک غفور رحیم؛ از آنها هم بگذر، به آنها هم بخشش کن؛ یک چنین دل رحیم و رئوفی دارد. در مورد غیرمسلمان هایی که با اسلام سر ستیزه گری ندارند، در سوره ممتحنه، بعد از آنچه از حضرت ابراهیم نقل می شود، این آیات است که آن هم معلوم می شود مربوط به حضرت ابراهیم است: لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین . یعنی اگر هم دین شما هم نیست اما با شما ستیزه گری ندارد، نسبت به او با عدالت برخورد کنید، با انصاف برخورد کنید، به او نیکی کنید؛ یعنی با غیرمسلمانی که با شما ستیزه گری ندارد، کاری به کار شما ندارد، شما را اذیت نمی کند.

یعنی ابراهیم یک چنین شخصیتی است؛ با عاصی آن جور، با غیرمسلمان این جور. [اما] ببینید همین ابراهیم نسبت به یک جماعت دیگری چه جوری برخورد می کند: قد کانت لکم اسوه حسنه فی ابراهیم و الذین معه اذ قالوا لقومهم انا برآوا منکم و مما تعبدون من دون الله کفرنا بکم و بدا بیننا و بینکم العداوه و البغضاء ابدا حتی تومنوا بالله وحده؛ ببینید، با یک جماعتی جماعت دشمن ستیزه گر این جوری برخورد می کند!

همان ابراهیم رحیم و رئوف و ودود که برای قوم لوط شفاعت می کند، برای عاصی ها طلب مغفرت می کند و معتقد است به کفاری که ستیزه گری ندارند باید نیکی کرد، همین ابراهیم در یک جا هم این جور محکم می ایستد و اظهار برائت می کند: انا برآء منکم؛ ما برائت داریم از شما، و بدا بیننا و بینکم العداوه و البغضاء؛ بین ما و شما دشمنی آشکاری است، ما صریحا با شما دشمنیم و دشمنی می کنیم. این ها چه کسانی هستند؟ آن کسانی اند که ستیزه گری می کنند.

آن وقت، در همین آیه سوره ممتحنه، دنباله آن آیه ای که قبلا خواندم که این هم باز مربوط می شود به فضای ذهنی حضرت ابراهیم می فرماید: انما ینهاکم الله عن الذین قاتلوکم فی الدین و اخرجوکم من دیارکم و ظاهروا علی اخراجکم ان تولوهم؛ با آن کسانی که شما را به قتل می رسانند، با شما می جنگند، شما را از خانه و دیارتان بیرون می کنند یا کمک می کنند به کسانی که شما را از خانه و دیار بیرون کردند، حق ندارید ارتباط برقرار کنید و دست دوستی به اینها بدهید؛ حق ندارید! یعنی باید بینتان دشمنی باشد؛ همان [چیزی] که ابراهیم فرمود: بدا بیننا و بینکم العداوه و البغضاء.

خب امروز در دنیا کیست که با مسلمان ها دشمنی می کند، ستیزه گری می کند، آنها را می کشد زنشان را، مردشان را، فرزندشان را و آنها را از خانه و دیارشان بیرون می کند؟ چه کسی است؟ دشمن صهیونیست روشن تر از این در قرآن توصیف بشود؟ فقط هم دشمن صهیونیست نیست: و ظاهروا علی اخراجکم؛ کسانی که کمک می کنند به او. چه کسی کمک می کند؟ اگر کمک آمریکا نبود، رژیم صهیونیستی قدرت داشت و جرئت داشت که این جور وحشیانه با مردم مسلمان، با زن و مرد، با کودک، در آن محیط محدود این جور رفتار بکند؟ نمی شود با این دشمن با روی خوش برخورد کرد؛ نمی شود با آنها با ملایمت رفتار کرد؛ چه آن که مباشر قتل است، چه آن که معاون قتل و پشتیبان قتل است، چه آن که خانه را ویران می کند، چه آن که از ویران کننده خانه پشتیبانی می کند: ومن یتولهم فاولئک هم الظالمون؛ اگر کسی با اینها دست دوستی داد، ستمگر است، ظالم است؛ الا لعنه الله علی الظالمین؛ نص قرآن، آیات قرآن اینها است. پس امسال برائت از همیشه بارزتر است. حج امسال، حج برائت است.بایستی حجاج مومن چه ایرانی و چه غیرایرانی؛ از هر جا که هستند بتوانند این منطق قرآنی را به همه دنیای اسلام منتقل کنند. امروز فلسطین به این احتیاج دارد؛ به پشتیبانی دنیای اسلام احتیاج دارد.

بله، جمهوری اسلامی منتظر این و آن نماند و نمی ماند، لکن اگر چنانچه دست های قوی ملت های مسلمان و دولت های مسلمان از اطراف بیایند و همراهی بکنند، تاثیرش خیلی بیشتر می شود؛ دیگر این حالت رقت بار مردم فلسطین این جور ادامه پیدا نمی کند؛ این وظیفه است شما که آماده اید، خدا کاری کند دنیای اسلام آماده بشود؛ ان شاءالله.

راجع به وضع حجاج محترم هم از زحماتی که چه بعثه، چه سازمان هر کدام در نقش خودشان و چه بقیه دستگاه های مربوط به سلامت و امنیت و رفت و آمد و حمل و نقل و بقیه مسائل حجاج [می کشند و] تلاش می کنند، ما تشکر می کنیم و تاکید می کنیم که برای آسایش حجاج ایرانی و انجام یک حج مبرور و مقبول، هر چه می توانند برنامه ریزی کنند؛ این برنامه ریزی لازم دارد.

خب بحمدالله کارهای خوبی انجام گرفته و انجام می گیرد لکن برای اینکه این فاصله بین کاری که ما امروز می کنیم و کاری که انتظار داریم بتوانیم انجام بدهیم پر بشود، باید ان شاءالله برنامه ریزی کنیم، خدای متعال هم ان شاءالله به شما کمک خواهد کرد. از خداوند، تفضلاتش را، رحمتش را، مغفرتش را برای امام بزرگوارمان، برای شهدایمان، برای گذشتگانمان مسئلت می کنیم.