مخاطب، حلقه ي واسط بخش هاي مختلف روزنامه نگاري است. آنچه مديران رسانه، روزنامه نگاران، مسوولان و همه ي افراد مرتبط به حوزه ي فرهنگ و روزنامه نگاري دغدغه ي آن را دارند. در واقع كليد حل اغلب مسايل مديريتي در رسانه ها يا مسايل مرتبط به اقتصاد رسانه، توجه به همين بازار مخاطب است. از شيوه ي توليد محتوا تا تعيين قيمت دسترسي به رسانه يا حتي نحوه ي توزيع آن، همه به مخاطب وابسته است. شفقنا رسانه با همين دغدغه، در تلاش است تا به مرور، رسانه هاي ايراني را از جنبه هاي مختلف بررسي و همچنين نتايج بررسي اقتصاد و مديريتي رسانه هاي خارجي را نيز منتشر كند. استفاده از تجربه هاي مديريتي رسانه هاي ديگر و اين تحليل و بررسي هاي روند فعاليت رسانه هاي ايراني فعال بويژه رسانه هاي قديمي كه توانسته اند بنگاه مطبوعاتي تاسيس كنند، مي تواند به مديران جوان و دست اندركاران رسانه ها كمك كند تا ديد بهتر و وسيع تري در زمينه ي فعاليت رسانه اي داشته باشند و مسايل مستقيم و غيرمستقيم موثر بر مديريت و اقتصاد رسانه را بشناسند. شفقنا رسانه، اخبار روزهاي گذشته خبرگزاري ها درباره ي موسسه همشهري به ويژه گروه مجلات، اين بنگاه مطبوعاتي را در اولويت بررسي قرار داد كه گزارش آن را در ادامه مي خوانيد:
    
    ميراث‌داران، همشهري را به كجا مي‌برند؟
    
    بي‌راه نيست اگر «همشهري» را، در ميان معدود موسسات فرهنگي- مطبوعاتي‌اي كه در نيم قرن اخير در ايران آغاز به كار كرده‌اند و تا امروز مانده‌اند، يكي از تاثيرگذارترين‌ها بدانيم. همشهري را مي‌توان كمي جدا از «كيهان» و «اطلاعات» و در كنارِ «ايران» قرار داد چراكه آن دو، از حيث قدمت و شيوه‌ي مديريت به يكديگر نزديك‌تر هستند و اين دو، به دليل تامين بودجه از شهرداري تهران و دولت، هم ساختاري سازماني‌تر دارند و هم بيش از كيهان و اطلاعات در معرض تغيير مديريت هستند.
    
    اما در بين هر چهار موسسه، همشهري به واسطه‌ي ضميمه‌هاي گاه به گاهي كه از سال‌ها پيش با روزنامه‌اش همراه مي‌كرد و حالا تبديل به گروه مجلات شده است، نشان داد كه مي‌توان بودجۀ فرهنگيِ نهادي چون شهرداري را روي دكه‌هاي روزنامه‌‌فروشي و در ميان مردم تقسيم كرد؛ نگاهي كه با تغيير چندباره مديريت شهرداري و كادر آن، هنوز هم تا امروز باقي مانده و ميراثي‌ است كه از سال 71 تا امروز ميانِ ميراث‌دارانش دست به دست شده است. اما در يكي دو سال اخير، تغييراتي در سطح مديريتِ ضمايمِ همشهري و 18 مجله اين مجموعه رخ داده كه قابل تامل است، چراكه شايد هيچ چيز به اندازه بي‌ثباتي و جابه‌جايي‌هاي بسيار نتواند خوانندگان يك نشريه را درباره محصولي كه قرار است يك هفته، يك ماه يا يك فصل ديگر به دستشان برسد سردرگم كند.
    
    دست كم 6 سردبير رفتند
    
    تحولات در مجموعه‌ي همشهري از سال 91 شروع شد و تا يكي دو هفته پيش، به همشهري معماري و همشهري جوان هم رسيد. اولين و عمده‌ترينِ اين تغييرات اما مربوط مي‌شود به جابه‌جايي مدير گروه مجلات در ارديبهشت سال 91. سيدمجيد حسيني كه بعد از علي قنواتي و درست در دوران گسترش و توسعه مجلات همشهري، مدير اين گروه شده بود جاي خود را به محمد مشاري معاون پيشين سازمان فرهنگي و هنري داد. حسيني، دكتراي علوم سياسي از دانشگاه تهران، مديرمسوول همشهري جوان، سينما 24 و دانستني‌ها هم بود و مدتي بعد به مديرعاملي نشر شهر انتخاب شد. مشاري نيز هم‌زمان با مسووليتش در گروه مجلات همشهري،  عضو هيات علمي دانشكده‌ي مديريت و برنامه‌ريزيِ دانشكده‌ي محيط زيست در دانشگاه تهران است و از سال 86 با سازمان فرهنگي شهرداري ارتباط گرفت و به صورت كوتاه مدت، چند سمت‌ مديريتي را در آن سازمان بر عهده داشت. اما يك سال بعد از اين جا‌به‌جايي بود كه در يكي از محبوب‌ترين مجلات همشهري، تغييري ديگر صورت گرفت. اين بار هم در سطح سردبيري. بر اساس خبر خبرگزاري‌ها نفيسه مرشدزاده كه از سال 89 در جايگاه سردبير «همشهري داستان»، عملكرد خوبي هم داشت، درخواست استعفا داد و بعد از گذشت سه ماه، با اصرار مجدد او، با درخواستش موافقت شد و در نهايت مينا فرشيدنيك بر صندلي سردبيري نشست.
    
    «همشهري تندرستي»، هفته‌نامه‌اي كه مسايل پزشكي، بهداشتي و تغذيه را به شكلي عمومي‌تر مطرح مي‌كرد هم سال گذشته سردبيرش را تغيير داد. اواخر فروردين 92 حسين وحداني كه از ابتدا سردبير اين هفته نامه بود از سردبيري كنار رفت و حميد باباوند، به جاي او آمد. اين جابه‌جايي‌ها شايد اگر تنها در سطح سردبير اتفاق بيفتد چندان تغييري در رويه‌ي نشريه ايجاد نكند اما در چند مورد، تغيير سردبير با جابه‌جايي نيروهاي تحريريه هم همراه بوده است. براي نمونه در همشهري تندرستي با خروج سردبير، حداقل 7 نفر از اعضاي تحريريه هم نشريه را ترك كردند كه يكي از آن‌ها در پاسخ به شفقنا رسانه، علت را تغيير در ميزان پرداختي‌ها دانست.
    
    در اين مدت، تغييرات به مجلاتي كه روي دكه‌هاي روزنامه‌فروشي كمتر ديده مي‌شوند هم رسيد؛ «همشهري پايداري». اين ماهنامه‌ با موضوع پايداري و دفاع مقدس، از آغاز دوران شهرداري محمدباقر قاليباف و به عنوان زير مجموعه‌ي باغ‌موزه‌ي دفاع مقدس منتشر مي‌شود كه تعويض سردبير را تجربه كرد و البته خبر آن، رسانه‌اي هم نشد. محمدرضا ابوالحسني جاي خود را به شاكر واثقي داد كه تحصيلات و پيشينه‌ي مرتبط‌ تري دارد چراكه در دانشكده‌ي صدا و سيما رشته‌ي ارتباطات خوانده و مدتي هم رييس فرهنگسراي رسانه بوده است.
    
    در هفته‌هاي گذشته خبرگزاري‎ها خبر دادند دو مجله‌ي ديگر هم در معرض تغيير و تحول قرار دارند كه از سطح سردبيري آغاز شده است؛ يكي همشهري جوان و ديگري همشهري معماري.
    
    «همشهري جوان» اگرچه پيش از اين هم سه بار سردبير عوض كرده بود و علي قنواتي، فريدالدين حداد عادل و سيدجواد رسولي به ترتيب جاي يكديگر را گرفته بودند اما اين بار چنان كه در خبرها آمد، به نظر مي‌رسد كه با تغييرات بيشتري رو به رو خواهد شد. سيدجواد رسولي در پاييز 93 از سردبيري اين هفته‌نامه استعفا داد و به گفته‌ي مسوولان همشهري، براي فرصت مطالعاتي به خارج از كشور رفت و به جاي او، ايمان جليلي با قراردادي سه ماهه و براي مدت كوتاهي بر صندلي سردبيري نشست و قرار شد بعد از بررسي مديريت مجموعه، درباره‌ي ادامه‌ي همكاري او يا تعيين سردبير ديگري، تصميم‌گيري شود. در نهايت اعلام شد كه مجيد رفيعي، رييس فرهنگسراي ابن‌سينا كه پيش از اين در روزنامه‌ي «تهران امروز» و ماهنامه‌ي «همشهري ماه» هم بوده است، سردبيري اين مجله را برعهده مي‌گيرد. به اين ترتيب هفته‌نامه‌اي كه از آغاز به كارش توانسته بود هم مسير با «سروش جوان» و «چلچراغ»، نگاهي صريح‌تر به مسائل جوانان داشته باشد و خوانندگان ثابت خود را پيدا كند، حالا در طول ده سال انتشارش، به پنجمين سردبير خود مي‌رسد كه به گفته ي اخبار خبرگزاري ها تصميم دارد تغيير را در حد سردبيري نگاه ندارد و با گروهي از خبرنگاران و نويسندگان جديد، كار خود را آغاز كند. ساختار همشهري جوان نسبت به گذشته، كمي سازمان‌يافته‌تر شده است چراكه نيروهاي انسانيِ محدودتري آن را منتشر مي‌كنند. يكي از خبرنگاران سابق اين مجله هم در گفت‌وگويش با شفقنا رسانه از تجربه‌ي شخصي‌اش گفت كه در دوره‌هاي گذشته، به عنوان كارآموز و خبرنگار تازه‌كار توانست با مجموعه، همكاري‌هايي داشته باشد اما گويا مدتي است كه ديگر سياست كشف نيرو در مجموعه ديده نمي‌شود و تعداد محدودي نيروي ثابت براي آن، توليد محتوا مي‌كنند.
    
    مجله‌ي ديگر كه جابه‌جايي‌هاي كم سر و صدايي هم نداشت، فصلنامه‌ي «همشهري معماري» بود كه شايد مخاطبانش بيش از ديگران، هر بار در برابر دكه‌ي روزنامه‌فروشي با محصولي متفاوت مواجه شده باشند. اين مجله كه تلاش مي‌كند نگاهي عمومي‌تر به مقوله‌ي تخصصيِ معماري داشته باشد، در كمتر از يك سال گذشته دو بار سردبير خود را تغيير داده است. بار اول، هشت ماه پيش از اين بود كه حميدرضا ابك، سردبير اين مجله از اسفند 89، جاي خود را به صادق پژمان داد و از ناگهاني بودن اين جابه‌جايي در صفحه شخصي‌اش گفت: «ديروز، در ساعت پنج عصر، اكبر هاشمي (غيربهرماني) عزيز، معاون گروه مجلات همشهري، تماس گرفت و دوستانه و محترم اعلام كرد «مديران همشهري تصميم گرفته‌اند سردبيري «همشهري معماري» را به آقاي صادق پژمان بسپارند»...صميمانه تشكر كردم و آرزوي موفقيت. شايد حرفم عجيب باشد اما از نظر من اين اتفاق «طبيعي» است. من موسس و سردبير نشريه‌اي بوده‌ام كه با بودجه‌ي موسسه‌ي همشهري اداره مي‌شده و حالا كارفرما به دلايلي (كه بنده از آن مطلع نيستم و دليلي هم ندارد كه مطلع باشم)، تصميم گرفته اين راه را با ديگري برود.»
    
    با آمدنِ پژمان كه به طور همزمان، معاونت برنامه‌ريزي سازمان فرهنگي هنري شهرداري را هم برعهده داشت، گفته شد كه تغييرات قابل توجهي در محتوا و فرم مجله ايجاد شد اما سردبيريِ او هم بيش از چهار ماه دوام نياورد. در هفته‌هاي گذشته خبر آمد كه محمدمسيح ياراحمدي كه پيش از اين، دبير تحريريه‌ي اين مجله بود، جاي او نشست؛ كسي كه پيش از اين علاوه بر سردبيريِ سايت خبري شفاف، در هفته‌نامه‌ي پنجره و روزنامه‌ي حزب الله هم حضور داشته است. البته يكي از دلايلي كه براي اين جابه‌جايي عنوان مي‌شود، سمت رسمي صادق پژمان در شهرداري است كه فرصتِ داشتن سمتي ديگر را از او گرفته است.
    
    دامنه‌ي تغييرات به «همشهري محلات» هم رسيد
    
    اما تغيير در همشهري محلات كه پيش از آغاز سال 93 صورت گرفت، شايد نشاني باشد بر اين كه جابه‌جايي‌ها، محدود به گروه مجلات نمي‌شود و به ديگر ضمايم هم سرك مي‌كشد. همشهري محلات زيرمجموعه‌ي روزنامه همشهري محسوب مي‌شود و نه گروه مجلات، اما در يك سال اخير تحولاتي را به خود ديد. از جمله اين كه صالح افروغ فرزند عماد افروغ سردبيرِ آن، تغيير كرد و محسن مهديان به جاي او آمد. البته همراه با اين جابه‌جايي، برخي سياست‌گذاري‌ها هم شكل تازه‌اي به خود گرفتند تا جايي كه يكي از اعضاي همشهري محلات به شفقنا رسانه گفت: «تغييرات بيشتر از آن كه در افراد رخ دهد در ساختار همشهري محلات انجام شد». او به حدف سمت «معاون دبير» اشاره كرد كه پيش از آن در ساختار سازماني وجود داشت و حالا خبرنگاران، جاي آن‌ها را پر مي‌كنند. پيش از اين، هر يك از مناطق بيست و دوگانه شهرداري، حوزۀ خبري يك معاون به شمار مي‌آمد اما حالا و با حذف آن سمت، آن بيست و دو منطقه ميان چهار دبير تحريريه تقسيم شده است. در واقع تعداد و پراكندگي نيروها كاهش پيدا كرده است و به گفته‌ي اين عضو مجموعه، «تجميع نيروها در ساختمان اصلي همشهري محلات» بيش از گذشته ديده مي‌شود كه ساختاري سازماني‌تر به آن داده است.
    
    علت تغييرات؛ از عملكرد ناهماهنگ تا قوانين سازماني
    
    يكي از ويژگي‌هاي موسسه‌ي همشهري، استفاده از شيوه‌ي «برون‌سپاري» است به اين معنا كه افراد، خارج از مجموعه براي آن توليد محتوا مي‌كنند و اين رويه در سطوح خردتر و درباره‌ي خبرنگاران و نويسندگان مجلات، بسيار بيشتر از سطوح مديريتي ديده مي‌شود. اما يكي از مسوولان همشهري در گفت‌وگو با شفقنا رسانه كه خواست صحبت‌هايش بدون نام منتشر شوند به موضوع ديگري اشاره كرد و گفت: «اولويت مجموعه همشهري اين است كه با جابه‌جايي افراد، ساختار و كليت نشريات تغيير نكند و از اين نظر، اولويت را به حفظ مجلات مي‌دهد چراكه مخاطبان را به راحتي نمي‌توان از دست داد و بايد به آن‌ها هم پاسخگو باشد. بر همين اساس، سردبيرها نه به شكل نيروهايي ثابت و استخدامي بلكه به عنوان «پيمان‌كارانِ» محتوايي درحال فعاليت هستند.» رويه‌اي كه به نظر مي‌رسد جابه‌جايي‌ها در سطح دبير و سردبير را در مجموعه، بسيار سهل‌تر مي‌كند. او البته دركنار ديگر اعضاي موسسه‌ي همشهري كه تمايل به گفت‌وگو به صورت رسمي نداشتند، علت اين تغييرات را «پيچيده» دانست اما در نهايت به سه دليل اصلي اشاره كرد؛ يكي عدم هماهنگيِ عملكرد سردبيران با مديريت مجموعه كه پيشتر اتفاق افتاده بود و چندان مربوط به تغييرات اخير نمي‌شود. ديگري عدم تمايل فرد به ادامه‌ي همكاري مانند اتفاقي كه در همشهري داستان رخ داد و سومي محدوديت حضور در سمت‌هاي رسمي در شهرداري. از سوي ديگر اين عضو همشهري خبر داد كه مجموعه، داراي يك تيم نظارتي پيش از صفحه‌بندي و پس از انتشار است كه به شكل ستادي و از سردبير و ديگر افراد حاضر در همشهري تشكيل شده است. در جلسات اين تيم 12 تا 15 نفره، تمام متن‌ها، فايل‌هاي صوتي و تصويري با دقت بررسي مي‌شوند و از انتشار هر آنچه ممكن است باعث سوء‌برداشت شود، جلوگيري مي‌شود يا پس از انتشار، اصلاح مي‌شوند. او همچنين درباره‌ي ميزان سخت‌گيري اين تيم به شفقنا رسانه گفت كه در صورت خطا، جريمه‌اي هم براي كسي كه مسووليت آن را بر عهده دارد در نظر گرفته مي‌شود. »
    
    موسسه‌ي همشهري با تمام مجلات و ضميمه‌هايي كه از ميانه‌ي دهه هفتاد آغاز به انتشارشان كرده، نقش غيرقابل انكاري داشته است در سامان‌دهي به جامعه‌ي مجله‌خوان ايران؛ ضميمه «همشهري ماه» را كه نگاهي عميق‌تر و تحليلي‌تر به مسايل روز داشت شايد بتوان آغازگر نسلِ جديدي از مجلات دانست چراكه ساختار متفاوتي هم داشت و نه ضميمۀ كم‌محتواي يك روزنامه بود و نه مانند ايران فردا و كيهان فرهنگي، نگاهي فلسفي و مفهومي به سوژه‌ها داشت. ضميمه‌اي بود كه به مجله تنه مي‌زد و آرام آرام شاكله‌ي گروه مجلات امروزي را هم ساخت.
    
    حالا بيش از دو دهه از آغاز به كار موسسه‌ي همشهري و دوران طلايي‌اش مي‌گذرد و اين مجموعه با تحولات فشرده‌اي در سطح مديريتي رو به رو است. معمولا وقتي چنين تحولاتي در يك مجموعه‌ي فرهنگي-مطبوعاتي روي مي‌دهند، اين نگراني و ترديد را به وجود مي‌آورند كه آيا مخاطبان، بتدريج نگاه خود را به سوي ديگر نشريات مي‌چرخانند يا نه؟ نظريه‌ها و رويكردهاي متفاوت ارتباطي به شكل‌هاي مختلف درباره‌ي تاثير تغيير نگاه و رويكرد يك نشريه بر مخاطب گفته‌اند و اين كه چگونه اين تغييرات مي‌تواند به نوعي براي سازمان رسانه‌اي، جامعه و مخاطب هزينه‌هاي مادي و معنوي داشته باشد. شايد اين نگراني درباره‌ي گروه مجلات و به صورت كلي موسسه ي همشهريِ اين روزها با پشت سر گذاشتن رفت‌وآمدهاي زياد صدق كند و شايد هم نه، اما قطعا در روزها و ماه‌هاي آينده، مي‌توان درباره‌ي عملكرد آن و ميراث‌داران مجموعه، كه خوانندگان قديمي و همشهري‌خوانِ خود را هنوز هم دارند، به قضاوت درست‌تري دست پيدا كرد.
     
□
View: 269 - Print: - Email:
اين مطلب را در سايت ماخذ آن ببينيد:
http://media.shafaqna.com/top-news/item/24015