آرشیو چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۵، شماره ۱۱۰۳
پرونده روز
۷

امان نامه و زندگینامه

طرحی برای نوشتن زندگینامه که به تشویق ویراستار پاسترناک، بانیکوف، نوشته شد و در مه 1956 به پایان آمد در اصل قرار بود پیشگفتار مجموعه یی از شعرهای پیشین و شعرهای جدید باشد و عنوان آن نیز در آغاز «به جای پیشگفتار» بود؛ پاسترناک امیدوار بود این مجموعه را همزمان با دکتر ژیواگو منتشر کند. در 1958 انتشار این مجموعه شعر به سبب انتشار دکتر ژیواگو در خارج از شوروی ناممکن شد؛ پاسترناک تصمیم خود را عوض کرد؛ مجموعه یی از شعرهای جدید خود را تحت عنوان «وقتی که آسمان صاف می شود» گردآورد و مقدمه آن مجموعه را نیز جداگانه تحت عنوان در فرانسه منتشر کرد. در اواخر همان سال فلتر نیلی آن دو متن را با هم و با عنوان «زندگینامه و شعرهای جدید» منتشر کرد. «طرحی برای نوشتن زندگینامه» برخلاف دکتر ژیواگو چند سال پس از مرگ شاعر در شوروی منتشر شد. اگر چه میان «طرحی برای نوشتن زندگینامه» و امان نامه سی ساله فاصله هست، زندگینامه دوم همان دوره از زندگی شاعر را در بر می گیرد که یک بخش درباره دو شاعر گرجی، ایاشویلی و تاییدزه، به آن افزوده شده است. «طرحی برای نوشتن زندگینامه» نه تکرار «امان نامه» است و نه ادامه آن. همانگونه که گلارکوف می نویسد: «این نوشته می توان گفت یک روایت موسیقیایی دیگر از نوشته اول است. » نوشته اول توصیف سرچشمه های شعر پاسترناک را با ملاحظات زیبایی شناختی و فرهنگی وسیعتری در هم می آمیزد، اما نوشته دوم کم و بیش در انحصار ارزیابی مجدد و بحث درباره هنرمندانی است که بر پاسترناک اثر نهاده اند. طرحی برای نوشتن زندگینامه به صورت گفت وگویی صمیمانه و هدفمند (اما امپرسیونیستی) درباره آدم ها و مکان ها است. پاسترناک بخش عمده یی از آنچه را که در شکل گیری او به صورت مردی هنرمند و موثر بود حذف کرد مثل ماجراهایش در مسکو و چیستوپول در طول جنگ دوم و ترجمه آثار شکسپیر چنان که گویی، به گفته کلارکوف «تنها آن بخشی از زندگی اش را بر جا گذاشت که او را به نوشتن دکتر ژیواگو رهنمون شد.»