«فیلسوفان پیشاسقراطی کهن-الگوهای اندیشه فلسفی اند.»

فردریش نیچه

«پیشاسقراطی» (Pre-Socratics) اصطلاحی است که در کاربرد وسیع خود به پاره ای از متفکران دیرین یونانی اطلاق می شود که عموما در روزگار پیش از سقراط، حدود سال های 600 تا 400 پیش از میلاد، می زیستند.مدارک مستند و دست اول از فیلسوفان پیشاسقراطی بسیار پراکنده و ناچیز است. در واقع ما هیچ کار دست نخورده و یکپارچه ای از هیچ فیلسوف پیشاسقراطی نداریم. آنچه داریم به صورت قطعات کوتاه و گسسته است که از طریق نقل شان توسط نویسندگان پسین روزگار باستان بازمانده اند که نخستین شان افلاطون است. اما بسیاری از نقل قول ها از منابع و مآخذ بسیار متاخرتر است. یکی از مستندات بسیار ارزشمند ما درباره فلسفه پیشاسقراطی، نوشته های فیلسوفی به نام سیمپلیکیوس است که در قرن ششم میلادی می زیست، یعنی هزار سال پس از کسانی که می خواهیم فلسفه شان را بدانیم.

جدا از نقل قول های مستقیم، نویسندگان متاخرتر مقدار معتنابهی نقد و تفسیر نیز بر دیدگاه های این فیلسوفان نخستین نوشته اند که در دست است. سرآغاز این نقد و تفسیرها هم مربوط به نوشته های افلاطون، ارسطو و تئوفراستوس(شاگرد ارسطو) است. بسیاری دیگر باز متاخرتر هستند. اکثر این نقد و تفسیرها نیز قابل اعتماد نیستند، زیرا مفسران کمتر در پی گزارش تاریخی بی طرفانه از این اسلاف نخستین شان، و بیشتر در پی رد عقاید آنها و اثبات عقاید فلسفی خودشان بوده اند. بنابراین چاره ای نمی ماند جز آنکه دیدگاه های این فیلسوفان نخستین را با وصله پینه کردن نقل قول های پراکنده و گزینشی، و تفسیر و نقدهای جانبدارانه و مغرضانه به دست آوریم.گذشته از اینکه مدارک مستند از فیلسوفان پیشاسقراطی بسیار اندک است، عدم تمایل آنها به نظام سازی فلسفی به شیوه افلاطون، ارسطو و نوافلاطونیان، عامل دیگری در تاریخ فلسفه برای بی مهری به افکارشان در تاریخ فلسفه شد. در واقع فیلسوفان پیشاسقراطی قرن ها تحت نفوذ سنگین و آوازه بلند اخلاف سترگ خود مانند سقراط، افلاطون و ارسطو و نیز مکاتب پساارسطویی به سایه رفته بودند. تنها در دوره جدید است که آهسته آهسته فیلسوفانی مانند هگل، نیچه و هایدگر به آنها رغبت نشان دادند و بازخوانی آثار فلسفی آنها را در دستور کار قرار دادند.