جناب دکتر اعوانی، آیا همه نحله های فلسفه اسلامی تا دوره های معاصر ادامه پیدا کرده اند؟

مکاتب فلسفی درکشور ما به صورت مداوم ادامه داشتند و در هر دوره ای نمایندگانی را معرفی کرده اند. مشاء که با بزرگانی مثل ابن سینا و فارابی شروع شد تا خواجه نصیر طوسی و همین طور تا زمان ما مثل مرحوم جلوه،مرحوم آقا میرزا حسن کرمانشاهی، مرحوم آقا میرزا طاهر تنکابنی، مرحوم حائری سمنانی، همه مشائی بودند. همین الآن هم هستند مثل آیت الله مصطفوی. اما در کنار آن حکمت اشراق بود. پایه گذار آن شهاب الدین سهروردی است که این مکتب با قطب الدین رازی، دوانی و دیگران ادامه یافت تا امروز که کسانی به مکتب اشراق اعتقاد دارند.

ولی کمال در مکتب متعالیه است. مکتب ملاصدرا چهار قرن قدمت دارد. در اصفهان، اساتید بزرگی آن را تدریس کردند ودر مرحله بعد در مکتب تهران با اساتیدی مثل مدرس قمشه ای و دیگران دنبال شد وهمین الآن هم در قم و تهران تدریس می شود.

چرا در دوران جدید دیگر فیلسوفان مبدع و نوآوری چون ملاصدرا به وجود نمی آیند؟

این به یکنواختی فرهنگی بر می گردد. فلاسفه اسلامی شاگردان مبرزی داشتند که هرکدام به نوبه خود شاگردان زیادی را تربیت می کردند وهمین طور ادامه داشت. اما بعد از ورود فلسفه جدید و استقبال دانشگاه از آن تمرکز بر فلسفه اسلامی کم شد و امروز تدریس آن قوت کمتری دارد. من گمان می کنم یکی از دلایل ظهور نیافتن فیلسوفان مبدع این است که امروز فلسفه اسلامی جزیی از فلسفه را در ایران تشکیل می دهد.

اتفاق جدیدی هم می تواند بیفتد. اما شرط آن این است که درست تدریس شود. اجازه بدهید مثالی بزنم. 50 سال پیش استادان زیادی می توانستند در همین تهران «اسفار اربعه» را تدریس کنند. اما امروز تعداد آنها خیلی کم است. هر چند کسانی می گویند که اسفار اربعه خوانده ایم ولی مطالعه اینها با اساتیدی که در گذشته به طور جدی درس می گرفتند متفاوت است. امیدوارم خداوند همین استادان را که تعدادشان از انگشتان دست بیشتر نیست حفظ کند ولی شاید 20 سال بعد نتوانیم درتهران کسی را پیدا کنیم که حتی بتواند شرح منظومه بگوید.