نهاد دانشگاه از ابتدای تاسیس کارکردهای مختلفی داشته است که آنها را می توان به دو گروه اصلی کارکردهای رسمی و غیررسمی دسته بندی کرد. شاید کارکرد رسمی دانشگاه چیزی جز آموزش و پرورش نباشد، اما کارکردهای غیررسمی دانشگاه به طور معمول ناشی از تجمع گروه زیادی از افراد جوان، جویای علم و خلاقیت و آماده کسب تجربه های جدید شکل می گیرد.

دانشجویان در محیط دانشگاه به آرامی مشغول کسب نخستین تجربه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خود می شوند، می آموزند که چگونه کار جمعی کنند و چگونه در کنار پیگیری دغدغه های فردی خود به خواسته های جمعی توجه کنند. این گونه است که در بسیاری از جوامع مدرن حقوقی برای دانشجویان در نظر گرفته می شود که فراتر از حقوق سایر اقشار اجتماع است.