پای استدلالیان چوبین بود

پای چوبین سخت بی تمکین بود

دعوای عرفا و عقلارا شاید تا حدی بتوان در این شعر خلاصه کرد اماهم در فلسفه و هم در عرفان اسلامی، برای علم مراتب و طبقات مختلفی تصویر شده که هرکس واجد مرتبه ای از آن است. پایین ترین زمین مرتبه علم بشری علوم حسی محسوب می شوند و سپس علوم عقلی و در زمین مرتبه، کشف و شهود قلبی است. پس مشاهدات حسی در جای خود می تواند قطعی و یقین آور باشد اما نمی توانند در باب موضوعات عقلانی به کار گرفته شوند. بین عقل و حس تضادی نیست، تضاد وقتی آغاز می شود که دانشمندی که دارای سرمایه حسی است، در دایره علوم عقلی تجاوز کند و جاهلانه به حریم