آرشیو یکشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۷، شماره ۴۰۹۹
فرهنگ و اندیشه
۱۰

کتاب اندیشه

میرزا آقاخان نوری بزرگترین قربانی تاریخ نویسی برای قهرمان پروری

دکتر پیروز مجتهدزاده

نشر انتخاب

به اعتقاد اهل نظر، شیوه پژوهش و تحقیقات علمی در علوم انسانی بویژه در تاریخ و جغرافیانویسی در ایران دچار ضعف است. در چنین فضایی اثبات پیشداوری ها هدف اصلی کار است نه کشف حقایق! در این نوع تحقیقات گاه صاحبان اغراض در راه اثبات پیشداوری ها حتی دست به تحریف حقایق می زنند و تاریخ نویسی شان می شود تکرار گفته های غیرمستند برای اثبات پیشداوری ها در راستای سیاه و سفید نمایاندن مسائل و «خائن» قلمداد کردن بسیاری از انسان ها برای «قهرمان» ساختن معدودی دیگر؛ که حاصلی جز لطمه زدن به تاریخ فکری- سیاسی ما نخواهد داشت.

دکتر مجتهدزاده را که اغلب به عنوان کارشناس حوزه جغرافیای سیاسی و ژئوپولیتیک می شناسیم برای نخستین بار در حوزه تاریخ کتابی منتشر کرده و در این اثر تلاش دارد که وارونه نویسی هایی که در روایت تاریخ میرزا آقاخان نوری شده است را پاکسازی کند. وی با بازبینی اسناد متقن و مستند سعی دارد نشان دهد که تفاوت اساسی در نقش آفرینی های صدراعظم نوری و میرزا تقی خان امیرکبیر به عنوان دو نخست وزیر پی در پی در یک دوران، باید در این حقیقت جست و جو شود که امیرکبیر یکسره در اندیشه اصلاحات داخلی بوده و نسبت به سیاست خارجی چندان توجهی نداشت و میرزاآقاخان صدراعظم نوری یکسره درگیر اصلاح روابط خارجی کشور بوده و دست کم دوبار با بریتانیا برخورد نظامی داشته است و در سیاست های داخلی به نسبت چیزی برای گفتن ندارد.

مجتهدزاده معتقد است که برخی تاریخ نویسان در راه قهرمان پروری، برخی از حقایق را وارونه کرده و یا نادیده گرفته اند تا بتوانند صدراعظم نوری را در مقام «ضدقهرمان» در برابر امیرکبیر قربانی کنند. مجتهدزاده قضاوت و روایت خود را به داوری اهل نظر و خوانندگان گذاشته شده است.