آرشیو دوشنبه ۵ بهمن ۱۳۸۸، شماره ۴۴۲۰
جشنواره 287
۱۲

سینمای کودک از نگاهی دیگر

پرواز مرغابی ها

در سینمای کودک یک مناقشه همیشگی وجود داشته در این باره که فیلم «برای کودکان» ساخته می شود یا «درباره کودکان». طرفین این دعوا هم استدلال های خاص خود را دارند و به طور مثال طرفداران «سینمای برای کودکان» معتقدند اثری می تواند در چارچوب این سینما قرار بگیرد که با روحیات و دنیای کودکانه بچه ها ارتباط مستقیم داشته و به آنها به عنوان مخاطب اصلی اثر نگاه کند، در این مورد هم به ده ها اثر فانتزی در سینمای ایران و جهان اشاره می کنند که با عناصری همچون ریتم، رنگ، فانتزی، شخصیت های خیالی و... کودکان را تا لحظه آخر فیلم پا به پای خود پیش می برند. اما در گروه مقابل اعتقاد بر این است که «سینمای درباره کودکان» به معضلات و مسائل زندگی این قشر به عنوان بن مایه نگاه کرده و در سطح کلان فیلم از آنها به عنوان شخصیت های جهان فیلم یاد می کند. به تعبیر دیگر دلمشغولی سازندگان نه تنها جذب کودکان به عنوان مخاطب نبوده، بلکه گاه آنها را نادیده می گیرند و تلاش می کنند مسائل کودکان را برای مخاطب بزرگسال بررسی کنند.

علی شاه حاتمی در «پرواز مرغابی ها» فیلمی ساخته است که متعلق به هیچ از این دو گروه نیست، بلکه می تواند هر دو گروه را راضی نگاه دارد. فضای کودکانه فیلم و تلاش دو کودک اصلی داستان برای حفظ کردن یک مرغابی پرشکسته از یک سو و چالش های چند بزرگتر برای حفظ مناسبات اجتماعی، کودکان را به این فیلم جذب می کند. از سوی دیگر مسائل کودکان در روابط اجتماعی یک جامعه کوچک در اینجا روستای ورکانه برای بزرگسالان هم حاوی مطالب تازه ای است.

شاه حاتمی که در دوره دوم فیلمسازی خود یعنی از سال 79 به سینمای کودک و نوجوان علاقه مند شده، در 4 فیلم آخرش به مسائل کودکان پرداخته است.او در «ترکش های صلح» تلخی جنگ را از نگاه کودکان روایت کرده و در «کولی» عشق و عرفان را به محک تجربه سپرده است. در «آوای زندگی» هم به مسائل مذهبی در دنیای کودکان پرداخته اما در «پرواز مرغابی ها» به گونه ای پیش رفته که مخاطب کودک و نوجوانش در اولویت قرار داشته باشند. شاید به همین دلیل هم باشد که از چهره های تلویزیونی و طنز و شوخی صرفنظر نکرده است.