نورالدین علی بن داوود بن ابراهیم (819-900ق/1416-1495م)، معروف به «ابن داود» یا «جوهری»، فقیه حنفی و مورخ قرن هشتم و نهم هجری است. وی در مصر و در 14 جمادی الآخر به دنیا آمد. در آن زمان ممالیک برجیه بر مصر حکومت می کردند. چون پدرش صراف بود به «ابن صیرفی» یا «جوهری» معروف شد.

ابن صیرفی مقدمات علوم را از زراتیتی و ابن دیری فراگرفت و شیخ تقی الدین شمنی شرح نقایة و شرح نخبئ را به او آموخت. ابن صیرفی در حلقه درس و املای ابن حجر شرکت می کرد و مدت زیادی ملازم و مصاحب او بود. ابن حجر نیز توجه ویژه ای به او داشت تا جایی که پشت سر او نماز می گزارد. شیخ بدرالدین عینی، قاضی القضات محب الدین بن شحنه، شهاب الدین احمد آمدی نحوی و محی الدین کافیجی از دیگر استادان ابن صیرفی بودند. ابن صیرفی برای تکمیل دانش خود در زمینه فقه و تاریخ مدتی از محضر محمد بن ابراهیم شروانی شافعی بهره برد و شرح العمدئ را نزد او خواند. وی علاوه بر فقه، به فراگیری نحو و اصول و عروض نیز پرداخت و قرآن و برخی کتب مشهور مانند الفیه ابن مالک و خزرجیه را حفظ کرد.

ابن صیرفی یکبار به زیارت خانه خدا مشرف شد و از آنجا به بیت المقدس و سپس به دمیاط رفت و در مدرسه صوفیه بیبرسیه و برقوقیه ساکن و در آنجا به تدریس مشغول شد. وی پس از مرگ پدرش در 853ق-1449م، به جواهرفروشی پرداخت اما همانطور که خود در یکی از کتاب هایش اشاره کرده زندگی اش با فقر و تنگدستی توام بوده است و ناچار برای امرار معاش از کتب باارزشی چون آثار ابن حجر، ابن تغری بردی، سخاوی و ابن کثیر نسخه برداری می کرده است. ابن شحمه همواره سعی می کرد تا به ابن صیرفی برای دستیابی به منصب یاری رساند. بنابراین در 1467م نیابت قضا را برعهده او گذاشت. ابن صیرفی، پس از فراگیری فقه و اصول و علوم دیگر به تاریخ روی آورد. وی با استفاده از منابعی که در اختیار داشت چند رساله تاریخی نوشت و در این زمینه با مورخان زمان خود، چون ابن تغری بردی، رقابت و حتی از آنها انتقاد نیز می کرد.

٭ به نقل از کتاب

«تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران»