حد اکثر در 20 درصد بیماران دچار فشارخون، بیماری خاصی که عامل فشارخون باشد یافت می شود و در بقیه موارد هیچ علت مشخص و قابل درمانی برای این بیماری پیدا نمی شود. در این موارد فشارخون را بنیادی یا اساسی می نامیم و فقط با روش های دارویی و غیردارویی آن را کاهش می دهیم.

در این مبحث به چند بیماری که باعث بالارفتن فشارخون می شوند، اشاره می شود:

پرکاری تیروئید از عوامل فشارخون است که باعث تندشدن ضربان قلب و بالارفتن فشارخون می شود. با درمان بیماری تیروئید فشارخون این بیماران هم کنترل می شود. زیادی کورتیزون در بدن و خوردن کورتون به مدت طولانی نیز از عوامل فشارخون هستند.