چگونه می توان جایگاه پژوهش ها و طرح های ملی اجتماعی و فرهنگی را در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های پیشرفت اجتماعی و اقتصادی کشور ارتقا داد؟

پژوهش ها وطرح های ملی اجتماعی و فرهنگی دو موضوع مترادفی نیستند که بتوان پاسخ مشابهی را برای آن دو مطرح کرد.

برای آن که پژوهش های ملی اجتماعی و فرهنگی بتوانند به ارتقای سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های پیشرفت اقتصادی و اجتماعی بینجامند، باید ویژگی های زیر را داشته باشند:

1- هدف برنامه را حداقل در مقیاس کلی آن، به درستی بشناسند و در جهت یافتن راهبردهایی برای محقق ساختن آن حرکت کنند و در صورتی که نقدی بر هدف برنامه داشته باشند، آن را قبل از شروع پژوهش با نهاد سیاست گذاری و یا برنامه ریزی در میان گذارند و با آگاهی آن نهاد، کار پژوهش را از جنبه شناساندن نکات ضعف و قوت آن آغاز کنند.

2- لازمه این کار، آن است که پژوهش های اجتماعی خود هدفمند باشند و مسیر مشخصی را دنبال کرده و از جهت گیری های سیاسی پرهیز کنند.

3- پژوهش ها باید شفاف باشند و دیدگاه های خود را به روشنی بیان کنند تا تعابیر و برداشت های متفاوتی از آن ها صورت نگیرد.

4- پژوهش های اجتماعی باید هم پیوند با سیاست گذاری ها باشند و یافته های آنها بتوانند گره های برنامه های مربوط به آن سیاست گذاری ها را باز کنند.

5- سرانجام آن که پژوهش های اجتماعی باید راهبردهای مشخصی را در اختیار سیاست گذاران و برنامه ریزان قرار دهند و در عین حال، منعطف باشند تا در شرایط تغییر نیازها و امکانات، برنامه ها بتوانند در شرایط جدید نیز اثرگذار باشند.

٭ عضو سابق هیات علمی دانشگاه تهران و رئیس انجمن جمعیت شناسی ایران