آرشیو چهارشنبه ۴ امرداد ۱۳۹۱، شماره ۵۱۳۵
تئاتر
۱۹

فرا زبان

گریز از زبان «در دسترس» و به تعبیر عامیانه آن «دم دستی» یکی از ویژگی های بیان نمایشی است. معمولا در ادبیات چنین بحث هایی را با اصطلاح هایی همچون «زبان» و «فرازبان» بررسی می کنند.

به نظر «آنتونن آرتو» از کارگردانان تاریخ تئاتر، کارکرد اصلی هنر نمایش، آفرینش مابعدالطبیعه کلام، حرکت و بیان است. این ویژگی تئاتر موجب رهاسازی آن از حالت ایستا و ساکنی است که در اثر جنبه های انسانی و روان شناختی به آن دچار شده است.

این رهاسازی اگر شیوه ای از احساس واقعی مابعدالطبیعی را درون خود ایجاد نکند، راه به جایی نخواهد برد، بنابراین تلقی ما باید به سوی مفاهیم مبهم و متفاوت که ماهیتی عمیق، نامحدود و نامعین دارند، پیش برود، مفاهیمی که به خلق، آفرینش و حتی دوران غیرقابل وضوح قبل از تولد انسان مربوط می شوند؛ مفاهیمی که ماهیتی کیهانی دارند.

طبق این استنباط مفاهیم یاد شده، زمینه ای را برای تئاتر ایجاد می کنند که هم اکنون از هنر صحنه ای دور شده اند، ضمن اینکه، میان انسان، جامعه، طبیعت و اشیاء رابطه و معادله ای جذاب پدید می آورند، اما صورت مسئله به این سادگی میسر نیست.

مفاهیم مابعدالطبیعه را نباید به طور مستقیم بیان کرد، بلکه باید شوق و انگیزه این مفاهیم را پدید آورد و زمینه را برای حال و هوای مباحث مابعدالطبیعه فراهم کرد.

تلقی آرتویی از زبان شاید گونه ای تلقی درون گرایانه از زبان شناسی درام است، زیرا آنچه قابل برآورد و اندازه گیری است، کیفیت تاثیر و تاثر زبان است، بنابراین هر چقدر مفاهیم در تئاتر به صورت بیان اشاره ای وکنایی بیان شوند، تاثیر آن بیشتر است، زیرا تئاتر خواه ناخواه هنری گفتاری است و با تکرار هر مفهوم کارکرد آن آشنا به ذهن و در نتیجه تاثیرگذاری اش تحت الشعاع قرار می گیرد.