آرشیو دوشنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲، شماره ۲۸۹۹
تاریخ و اقتصاد
۳۱
نامه ها و نکته ها

امین الضرب به روایت لرد کرزن

جورج ناثانیل کرزن در کتاب «ایران و آینده ایران» درباره پیشتازی های امین الضرب پیرامون احداث راه آهن و کارخانه می نویسد:

«طی سه سال اخیر اقداماتی شده است که آمل را به وسیله راه آهنی با دریای خزر مربوط سازند و این دومین خط آهن موجود در ایران است و منظور هم این بوده که راه تجارتی تازه به طرف پایتخت باز شده باشد. در این کار حاجی محمدحسن امین الضرب اقدام کرد و قصدش این بوده است که تجارت بین تهران و بحر خزر را در انحصار خود قرار دهد. از طریقی که نزدیک تر از راه آمل و بارفروش و مشهد سر باشد.

بنابراین وی امتیازی از شاه تحصیل کرد که قدم اول برای هر گونه اقدام عمومی در ایران است و مرداب محمودآباد را که بر مصب رودخانه هراز و دوازده میلی آمل است، لنگرگاه جدید انتخاب کرد و در آنجا کاروانسرای عالی و چندین باب دکان ساخت (وقتی که من در ایران بودم خالی افتاده بود) و از بلژیک مهندس و ریل وارد کرد و یک رشته خط تا آمل کشید که قرار بود به وسیله تراموای اسبی چندین میل دیگر جلوتر کشیده شود... بندرگاه جدید بدترین محل در کرانه بحر خزر است و آن در ساحل شنی بین مرداب و دریاست و کشتی ها ناچارند از فاصله ای دور بار خود را به وسیله قایق ها پیاده کنند. این خط را خیلی بد کشیده اند و بانی آن در اندک مدتی با مهندسان بلژیکی درافتاد و از هم جدا شدند. اما در این اواخر حاجی محمدحسن طریق دیگری برای صرف انرژی خود یافته است؛ زیرا که شنیده ام قصد دارد یک کارخانه چوب بری در آمل نصب و کارگاه قند نیشکر ضمیمه آن کند و مهندس روسی عهده دار این کار است. با این وجود لااقل باید به ایرانی خستگی ناپذیر این قدر و اعتبار را داد که اهل تلاش و کار است و اقدامات عمومی از هر قبیل در ایران به قدری نادر است که وی سزاوار تمجید و ستایش بسیار است هر چند که در اقدامات خود راه خطا رفته باشد یا کار بی تناسبی را دنبال کند.»

منبع: لرد کرزن، کتاب «ایران و آینده ایران»، این همان کسی است که بعدها نایب السلطنه هند و وزیر خارجه بریتانیا شد.