آرشیو سه‌شنبه ۱۹‌شهریور ۱۳۹۲، شماره ۱۸۲۸
صفحه آخر
۱۲

130سال پس از «ایوان تورگنیف» خالق «پدران و پسران»

نویسنده ای که جنازه اش تشییع نشد

سروش حبیبی

«ایوان سرگئی یوویچ تورگنیف» اولین داستان سرای روسی است که دنیای غیرروسی شناخته است و نیز از نخستین کسانی بوده که کوشیده هم وطنان خود را با تمدن اروپایی آشنا کند. قلم پربارش آینه دار جامعه روس آن زمان است و ما را به کنج وکنار زندگی ملاکان مرفه و روشنفکران با نظام قدیم در جدال، و با روستاییان، که با هر دو گروه فاصله بسیار داشته اند به تماشا می برد و روابط هر سه گروه را با هم برای ما به شرح بیان می کند. گرچه خود از نجبای کهن تبار روس و ثروتمند بوده در جدال طبقات، جانب گیری نکرده است. چنانکه نظام حاکم روسیه که هرگز با دموکراسی نزدیکی نداشته، آثارش را با تیغ سانسور آشنا کرده و او را به بهانه روابطی که با تبعیدیان نامدار و مخالفان نظام مقیم اروپا داشته بر صندلی اتهام به محاکمه نشانده است. حتی بعد از مرگ او شهر پترزبورگ مجاز نبوده است که تشییع جنازه رسمی برایش برپاکند، زیرا از آن می ترسیده اند که چنین مراسمی، دو سال بعد از ترور الکساندر دوم دستاویزی برای تظاهرات پردامنه سیاسی شود. «تورگنیف» در مقدمه ای که خود بر مجموعه آثارش نوشته رسالت خود را در عرصه قلم به این بیان وصف می کند: «کوشیده ام تا جایی که بضاعت فرهنگی و هنری ام اجازه می دهد در عین صداقت و بی طرفی با سرنمون های مناسب آنچه را که «شکسپیر»THE BODY AND PRESSURE OF TIME می نامد و در عین حال صورت بسیار متحول فرهیختگان روس را، که موضوع اصلی مشاهداتم بوده، بنمایانم.»

تورگنیف در سال 1883 در بوژیوال (فرانسه) در غربت از جهان رفت. روحش شاد باد. این بود آنچه طی چند سطر می شد از این سراینده بزرگ گفت. امیدوارم توفیق یابم که تا عمری باقی است، علاوه بر کتابی که اگر خدا بخواهد به زودی منتشر خواهد شد، بر سبیل نمونه چند ترجمه از آثار برجسته این نویسنده بزرگ را تقدیمتان کنم.