آرشیو شنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۲، شماره ۱۸۵۵
صفحه اول
۱

نبود شاخص، گریبانگیر «صلح نوبل»

یوسف مولایی (کارشناس حقوق بین الملل)

جایزه «صلح نوبل» به اشخاصی اعطا می شود که خدمات ارزنده ای به صلح و امنیت جهانی کرده باشند. برخلاف دیگر جوایز نوبل همچون جایزه نوبل شیمی و فیزیک و ادبیات و... شاخص ها و معیارهای روشن و دقیقی برای ارزیابی فعالیت های صلح آمیز وجود ندارد و اعطای این جایزه تا حد زیادی به نظر هیات داوران بستگی دارد. از این رو وقتی به فهرست برندگان جایزه صلح نوبل نگاهی کنید، سنخیت زیادی بین برندگان نمی بینید و افراد با ویژگی ها و فعالیت های بسیار متنوع در این فهرست قرار گرفته اند. «رابین» نخست وزیر اسراییل، «مادر ترزا»، اسقف اعظم «دزموند توتو»، خانم «آن سانگ سوچی»، «نلسون ماندلا» و «فردریک دکلرک» مشابهت های زیادی پیدا نمی کنید. همین نبود شاخص های شفاف موجب شده که مثلا«دکلرک» که خود یک نژادپرست بود و در مبارزه با سیاهپوستان آفریقا دست به خشونت زده بود، همراه «ماندلا» که در راس یک جریان چریکی در آفریقای جنوبی بود در فهرست برندگان جایزه صلح نوبل قرار گیرد. همچنین نهادهایی مانند پاسداران صلح سازمان ملل، انستیتو حقوق بین الملل و همچنین رییس آژانس بین المللی انرژی اتمی با دیدگاه های سیاسی مختلف از جمله برندگان جایزه صلح نوبل هستند. کاملاواضح است که داوران اعطا کننده این جایزه تحت تاثیر اوضاع و احوال جهان، برندگان خود را گزینش می کنند. جایزه امسال نیز بی ارتباط با تحولات کنونی سوریه نیست. اعطاکنندگان جایزه می خواهند ضمن جلب توجه جامعه جهانی به ضرورت خلع سلاح های کشتارجمعی، به روند خلع سلاح در سوریه و سایر نقاط جهان کمک کنند. این نگرش همچنین نشان می دهد که در سطح جهان، فعالیت چشمگیری در زمینه مبارزه برای استقرار صلح توسط چهره ها صورت نگرفته و بر این اساس، هیات داوران، سازمان منع سلاح شیمیایی را بیشتر از سایرین شایسته دریافت جایزه دانسته اند. با این حال انتخاب های اینچنینی را باید به منزله زنگ خطری تلقی کرد زیرا بیانگر این است که آکادمی هر سال بیش از پیش اعتبار جوایزش تضعیف می شود و برای پیشگیری از فرسایش اهمیت و منزلت این جایزه معتبر، ضروری است معیارهای شفاف، مشخص و ثابتی برای اعطای این جایزه تدوین و ملاک عمل قرار گیرد تا اعتبار جایزه صلح نوبل احیا و حتی تقویت شود.