مترجم: عاطفه طاهایی

ناشر: دات

مجموعه برگزیده یی از متن های فرمالیست های روس با عنوان «نظریه ادبیات» با ترجمه عاطفه طاهایی به تازگی از سوی نشر «دات» منتشر شده است. فرمالیست ها طی 15 سال فعالیت شان انبوه قابل توجهی از آثار مختلف تولید کردند: بنابراین در یک جنگ، آن منتخبی از کارهایشان ارائه می شود که تصویر آموزه فرمالیستی را تغییر ندهد، منتخبی که به ناگزیر سوبژکتیو است. مقتضیاتی چند محدویت هایی را بر گردآورنده کتاب تحمیل کرده است. نخست عنوان مجموعه: هرچند مضمون عمده کار فرمالیست ها نظریه ادبیات است، ولی فقط ادبیات نیست: گردآورنده کتاب، متن های ارزشمند دیگری را که در مورد هنر یا زبان شناسی بوده کنار گذاشته است. از سوی دیگر این مجموعه را برای مخاطبانی در نظر گرفته که به ناگزیر شناخت عمیقی از زبان و ادبیات روسی ندارند. نتیجه اینکه محتوای این کتاب با دو پیامد مهم مواجه شده است: اول اینکه نظریه نثر، نخستین جایگاه را دارد، نه نظریه شعر که اگر قرار باشد به بدفهمی منجر نشود بیش از نثر از ترجمه در عذاب است. نظام آوایی و عروضی روشی بسیار متفاوت از نظام فرانسه (زبان اصلی کتاب حاضر) است، چنان که خواننده ناآشنا نمی تواند بدون زحمت آن را بفهمد. دومین بخش در مورد خود ادبیات البته مرز مشخص بین موضوع مطالعه و روش مطالعه غیرواقعی است و هر بخش لااقل تا حدودی به هر دو جنبه می پردازد. در بخش اول این مقالات آمده: نظریه «روش فرمال»، هنر همچون فرآیند، واقع گرایی در هنر، کوشش های سبک شناسی، مفهوم ساخت، درباره تحول ادبی و مسائل مطالعات ادبی و زبان شناختی. در بخش دوم هم این مقالات آمده: ریتم و نحو، درباره سطر شعر، ساختمان داستان کوتاه و رمان، نظریه نثر، شنل گوگول چگونه ساخته شد، دگرگونی قصه های پریان و درون مایگان. دیباچه کتاب حاضر با عنوان «به سوی علمی درباره هنر شعر» نیز به قلم رومن یاکوبسن، زبان شناس روسی است.