مختار ثقفی رهبر چهارمین قیام بعد از حادثه عاشورا در کوفه بود. وی به خونخواهی اباعبدالله الحسین(ع) برخاست و بسیاری از عاملان آن حادثه از جمله عبیدالله بن زیاد را کشت و 18 ماه حکومت کرد. در این مدت وی جنگ های زیادی انجام داد و در نخستین جنگ خود سپاه عبیدالله بن زیاد را شکست داد. وی سرانجام در سال 67 ه.ق بدنبال تبانی اشراف کوفه با مصعب پسر زبیر از سپاهیان وی شکست خورد و در 14 ماه رمضان به دست مصعب کشته شد. فرقه کیسانیه منسوب به او است. اما مورخان در صحت آن اختلاف دارند.