اگرچه حرکت اصلاح طلبانه اباعبدالله الحسین (ع) در بعد تربیتی آحاد جامعه اسلامی را یاری می دهد تا جایگاه خود را در عرصه هستی بیابند و نقش و رسالت خویش را در نسبت با واقعیت های پیرامون دریافته و اوج کارآیی نهضت عاشورا در بارورسازی اصلاح تربیتی و بعد انسان سازی آن نهفته است، لکن این حقیقت نافی ابعاد اجتماعی قیام کربلانیست. آنچنان که از منظر اجتماعی نیز رخداد عاشورا به مثابه تبلور یک اندیشه اجتماعی و الگوی مدیریت تحول قابل بررسی و تامل است.

مجموعه تعالیم نهضت عاشورا و سلوک رهبری آن - امام حسین (ع) - الگوی کامل مدیریت بر اساس یک اندیشه اجتماعی در راستای کاربست اصل مشروعیت و تحقق کارآمدی نظام برآمده از تعالیم مکتب اسلام ناب را ارائه می دهد و عاشورائیان قافله کربلابه عنوان یک جامعه نمونه چارچوب الگویی سامان یافته را به صورت عینی، ملموس و کاربردی به دست می دهند و با سلوک خود، نمادها و نمودهای عینی و ساختاری این الگو را در دید تاریخ می نشانند. اندیشه اجتماعی برآمده از نهضت عاشورا با طرح دیدگاه های تحلیلی، ارزشی و راهبردی، ضمن شناساندن وضعیت موجود و تفاوت های آن با وضعیت مطلوب تصاویر روشنی از واقعیت و حقیقت و فاصله آنها با یکدیگر ارائه می دهد و راه های عملی انتقال از آن به این را هم معرفی می کند.

فرازهای بسیاری از سخنان امام حسین (ع) نشات گرفته از اندیشه اجتماعی نهضت عاشورا، مشحون از تحلیل و راهبردهای مدبرانه در جهت سمت گیری اجتماع مسلمانان به سوی جامعه آرمانی است. فرازی پیرامون اصل مشروعیت نظام اجتماعی و سیاسی اسلام که بر پایه امامت و عدالت بنیان نهاده شده بیانگر این مفهوم است. اباعبدالله الحسین (ع) در نامه ای خطاب به اهالی کوفه می فرماید: «امام کسی است که بر اساس قرآن رفتار کند و عدالت را بموقع به اجرا درآورد و حق را بپوید و خدا را بر اعمال خود ناظر و حاضر بداند.» بر مبنای این اندیشه، قیام کربلادر حوزه اجتماعی بر دو محور «اجرای عدالت» و «حق پویی» استوار است و ضمانت اجرای آن نظارت الهی و معادباوری است.