آرشیو سه‌شنبه ۷ بهمن ۱۳۹۳، شماره ۵۸۵۲
صفحه آخر
۲۴
آن سوی مرز

به بهانه دوازدهمین سال درگذشت «آنه ماری شیمل»

شکوه عشق

دکتر توفیق هاشم پور سبحانی (مولانا پژوه)

«آنه ماری شیمل» بانویی شگفت انگیز، شرق شناس، اسلام شناس، دین پژوه و از بزرگترین پژوهشگران معاصر در زمینه فرهنگ و عرفان اسلامی بود. از نوجوانی به مولانا علاقه مند بود. در 15 سالگی زبان عربی آموخته و خود می گفت که در جنگ جهانی به مثنوی پناه می برده است. در 1949 به دانشگاه اوپسالا- در سوئد - رفت و سپس 5 سال در دانشگاه آنکارا تدریس کرد. فارسی را هم آموخت. اردو و ترکی را هم به آن زبان ها علاوه کرد. با «اقبال لاهوری» آشنا شد و «جاوید نامه» او را به ترکی و آلمانی ترجمه کرد. از 1966 کرسی فرهنگ اسلامی هند را در دانشگاه هاروارد عهده دار شد و در جهان اسلام شهرت پیدا کرد. او خود را موظف می دانست که حقایق و معانی سرشار و نغز ادبیات عرفانی ایرانی را به تشنه کامان حقیقت ابلاغ کند. او سخت زیباپسند و زیبایی شناس بود. عرفان و خوشنویسی را مرتبط به هم می دانست. شیمل تقریبا همه آثار مهم منظوم فارسی را خوانده بود. او به رازی پی برده بود؛ در کتاب «استعاره و حقیقت در اسلام» بر آن است که شاعران و نکته پردازان، به دلیل سلطه استبداد و زورمداری نمی توانستند راز دل و سخن درونی خود را بر زبان بیاورند. ناچار از مجاز، تشبیه، استعاره و کنایه و دیگر آرایه های لفظی سود می بردند. وی مضامین شعر فارسی را تنها وصف معشوق، انتظار، بی وفایی، طلب وصال، شکوه از تنهایی و سرنوشت نمی داند بلکه اندیشه های متعالی و آموزه های اخلاقی و چهره های انسان های راستین را در نظر دارد. بهتر است یادی از دوست از دست رفته و شیفته مولانا، زنده یاد «حسن لاهوتی» بکنیم که «شکوه شمس» خانم شیمل را به فارسی برگرداند. او چنین اعتراف می کند که باید اذعان کنم که دقیقا مدت 40 سال است که به آثار مولانا دلبسته ام. با بیتی از مولانا که گویا همیشه ورد زبان خانم شیمل بود به آن بانوی گرامی درود می فرستم:

«کار پاکان را قیاس از خود مگیر/ گرچه باشد در نبشتن شیر شیر»