بنده در طول زندگی ام این توفیق را داشته ام که در پنج نوبت، به عنوان پزشک کاروان حج فعالیت کنم. در تحلیل اتفاقات تلخ اخیر در مکه که به کشته شدن شمار زیادی از هموطنانمان در منا منجر شد، می توان این حادثه را از دو بعد خوشبینانه و بدبینانه تحلیل کرد. از نگاهی خوشبینانه، این حادثه به دلیل سوء تدبیر مسئولان سعودی برگزارکننده مراسم حج اتفاق افتاد.

گاهی به عینه دیده ام که مسئولان سعودی از دانشجویان یا افراد کم سن و سال تر، برای برگزاری این مراسم بزرگ استفاده می کنند که این افراد نیز از توان و تجربه کافی بی بهره اند. به همین دلیل لازم است اداره امور حج، تنها به عهده مسئولان عربستانی نباشد، بلکه باید مجمعی از کشورهای اسلامی، مدیریت مراسم حج را به عهده بگیرند.

البته باید پذیرفت که علاوه بر بی تدبیری مسئولان سعودی، بخشی از این مشکل هم به دلیل ازدحام بیش از حد زائران ایجاد می شود. بارها شاهد بوده ایم که در مراسم رمی جمرات، ضربه ای توسط فرد کنار دستی به شما زده می شود که امکان دارد آن ضربه، حاصل موج ضربه ای باشد که در صدها متر آن طرف تر اتفاق افتاده است. به دلیل همین ازدحام ها و خطراتی که وجود دارد، باید شرایطی پیش بیاید که حجاج به صورت نوبتی و در گروه های کوچک تر، به رمی جمرات اقدام کنند. حتی در طواف کعبه نیز همین مشکل وجود دارد و باید در این مراسم نیز حجاج به گروه های کوچک تر تقسیم شوند.

واقعیت این است که با وجود ازدحام شدید جمعیت، افراد کهنسال یا معلول و بیمار، اگر یک لحظه کنترل خود را از دست بدهند و روی زمین بیفتند، برخاستن مجدد آنها به سختی انجام خواهد شد. بنابراین برای حل این مشکلات، باید تدابیر و پشتیبانی بهتری برای مراسم حج صورت پذیرد.

در شرایط کنونی باید کشورهای مسلمان با همفکری و هم اندیشی با همدیگر، راه حلی برای این مشکل بیابند تا این وقایع تلخ، تکرار نشود.

اما اگر از زاویه ای دیگر به این حادثه نگاه کنیم، احتمال این که کشته شدن حجاج به صورت عمدی اتفاق افتاده باشد نیز دور از ذهن نیست، زیرا از دولت سعودی، ارتکاب چنین اعمال شیطانی بعید نیست و حتی احتمال دارد دولت آمریکا نیز پشت پرده این وقایع، نقش داشته باشد.