از دو بعد مختلف می توان به نقش و جایگاه پژوهش و پژوهشگاه ها نگریست. ابتدا از بعد علمی، یعنی نقش پژوهشگاه ها در علم و دوم از منظر فناوری و نوآوری می توان این جایگاه را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. شکل گیری علم به صورت جدید، که از آن تحت عنوان «ساینس» (Science) یاد می کنیم، محصول دوره روشنفکری در اروپاست. در فضای روشنفکری شکل گرفته در غرب، بر استفاده از عقل و محوریت قرارگرفتن عقل انسان بسیار تاکید شد. در ابتدا، تنها وظیفه علم در غرب توجیه منطق کلیسا بود. به بیان دیگر توجیه دعاوی کلیسا برعهده اش بود اما بعدها ساختاری مستقل گرفت و به تجربه و عقل انسان تکیه کرد. در نتیجه علم محصول چنین فضایی در غرب است. به تدریج چیزی به نام پژوهش نیز از دل این علم ایجاد شد و درواقع، مفهوم پژوهش به معنای ارتباط گرفتن با عالم طبیعت و شناخت آن، معنای اصلی علوم تجربی یا همان ساینس است.