گروه تاریخ و اقتصاد: بی پولی دیگر اندازه ندارد. بانک ها ابدا پول نمی دهند، حتی هرکه پول هم آنجا دارد حواله می کند، رد می کنند. بیشتر بستن دکاکین و رفتن سفارت برای همین است. از قراری که تجار می گفتند دویست کرور بانک روس پول و قیمت مال التجاره می خواهد و به شدت سختگیری می کنند. حالادکاکین بسته است و صراحتا به شاه پیغام داده اند این قروض را علاوه بر قرض های دولتی کند و آن وقت به اقساط به دولت برسانند. اگر قبول شد چه بهتر و الاناچار مشروطه خواهد شد. آن وقت اغلب سرجنبان های تجار، محل توجه و مطمح نظر می شوند نمی تواند تا چندی سختگیری امروز را بکند. مدتی فرجه می شود و در این ضمن تدارکی می کنند یا به قدری شلوغ می شود که مملکت به جای قروض می رود. گناه آن کسانی کردند که این بانک ها را آوردند و ما را به این شدت محتاج آنها کردند. این دم بریده ها هم به قدری به سهولت قرض دادند که ایرانی ها از آب خوردن آسان تر قرض گرفته و مال التجاره به قسط بردند.

خاطرات عین السلطنه، ج 3، ص: 2319