آرشیو چهارشنبه ۹ تیر ۱۳۹۵، شماره ۴۵۷۸
فرهنگ و هنر
۱۶
تاش

میدان مشق

هنرمند: محمدحسن افشار لال باشی محل نگهداری: موزه ملک

صحنه بازدید ناصرالدین شاه به همراه مظفرالدین، میرزا ولیعهد و میرزا سپهسالار است. در این تابلو تصویر سه شخصیت، بسیار بزرگ و سپاهیان بسیار کوچک ترسیم شده اند. در قسمت های مختلف نقاشی، گروه های پیاده نظام، توپچی ها و دسته های مارش به چشم می خورد. هر سه شخصیت اثر ملبس به لباس های نظامی و شمشیرهای مرصع نشان با مدال های نظامی هستند. ناصرالدین شاه کلاه شاهی بر سر دارد و کمربند و شمشیر مرصع بسته است. لباس ولیعهد کاملاشبیه لباس سپهسالار است. ابعاد این تابلوی بسیار بزرگ به طول چهار متر و 50 سانتیمتر در عرض دو متر و 20 سانتیمتر است.

در کتاب کتاب «تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» آمده است: محمدحسن خان افشار، نقاش و تذهیب گر و قلمدان نگار ایرانی سده سیزدهم هجری است. او در عهد فتحعلی شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار می زیست و از آن دربار لقب «نقاش باشی» گرفت. سال تولد او مشخص نیست و از چگونگی زندگی اش نیز اطلاع کمی داریم. او به طایفه معروف افشار در ارومیه تعلق داشت. عمده افراد این خانواده به سپاهی گری و امور دیوانی و سایر خدمات دولتی که اغلب نسل به نسل منتقل می شد، اشتغال داشتند و چند نفری نیز مانند محمدحسن خان به هنر دلخواه خود روی آوردند. برخی محققان این نقاش را با ابوالحسن افشار ارومی یکی می دانند که بنابر تحقیق کریم زاده، این برداشت اشتباه است. محمدحسن خان، لال بود، ولی در آثارش هرگز به این نقص خود اشاره ای نکرده و آثارش را با نام نقاش باشی افشار امضا کرده است، اما در یکی از آثار او فرزندش، آقا بیگلر، به نقص عضو پدر اشاره کرده و چنین رقم زده است: «رقم کمترین آقا بگلر ولد عالیجاه محمدحسن آقای نقاش باشی لال افشار فی شهر شوال 1263». یکی دیگر از دلایل مستند لال بودن محمدحسن خان این است که فرستادگان فرانسوی در یادداشت های خود، در حین اقامت چند روزه خود در تبریز، از نقاش کر و لالی یاد کرده اند که مردی 40 ساله بوده و در نقش کردن تصاویر مهارت بسیاری داشته است.