به ما گفتند قرائت قرآن راه تعالی درجات بهشت است. این روایت را هم از وجود مبارک پیغمبر(ص) نقل کردند که «فإذا دخل صاحب القرآن الجنه قیل له ارقا و اقرا»،(1) نه «اقرا و ارق»! به مردان بهشتی می گویند یک درجه بالا بیا و بخوان، چون پایین هستی توفیق قرائت قرآن به دست شما نمی آید. نمی گویند قرآن بخوان تا بالا بیایی، می فرمایند اول یک مقدار بالا بیا که باید بفهمی قرآن چیست، تلاوت قرآن یعنی چه، کلام چه کسی را داری می خوانی، کتاب چه کسی را داری می خوانی، شرایط قرائت را پیدا بکن «ارقا» بالا بیا! «و اقرا» بخوان!

این بیان نورانی حضرت رسول(ص) است که فرمود: «طهروا افواهکم فإنها طرق القرآن».(2) شما اگر بخواهید قرآن بخوانید در نماز یا غیر نماز و بگویید (إیاک نعبد و إیاک نستعین)، وضو گرفتن تنها کافی نیست، دهان را پاک کنید، نه دندان را! آن پاک کردن دندان با مسواک است و ثواب خاص خودش را دارد، فرمود: دهان را پاک کنید، مگر نمی خواهید قرآن از اینجا عبور کند؟ از دهان آلوده اگر قرآن عبور کند مثل اینکه از لوله ای آلوده آب تمیز عبور کند، به هر حال آلوده می شود! فرمود دهان را پاک کنید! حرف بد از این دهان درنیاید! دروغ و فحش و خلاف و مسخره کردن از این دهان درنیاید! غذای ناپاک از این دهان فرو نرود! این غذا، غذای طیب و طاهر باشد تا قرآن تلاوت کنید، با این حال نماز و قرآن می خوانیم، دعاهایی که مشتمل بر قرآن است را می خوانیم، خود قرآن را هم می خوانیم. فرمود اگر به انسان بهشتی گفتند بالا بیا و بخوان، نه بخوان و بالا بیا، از آن جهت است که خواندن قرآن یک مقدار مشروط به بالا آمدن است. اگر فرمود: (تعالوا إلی کلمة سواء بیننا و بینکم)(3) یا (تعالوا اتل ما حرم ربکم علیکم)،(4) از همان اول به ما گفتند بالا بیا تا بتوانی بخوانی! یعنی یک قدم بالا بیایید تا دستتان به این حرف برسد! این «تعال» یک تعبیر رایج عرب زبانها بود.

چو سرو و سنبله بالاروش کن * * * بنفشه وار سوی پست منگر(5)

در بین این گیاهان می گویند بنفشه همیشه سرش خم است؛ اما سرو و سنبله به طرف بالا نگاه می کنند. می گویند اگر می خواهید ترقی کنید یک مقدار باید بالانگر باشی، بالا بیا تا ببینی و به بهشتی هم می گویند بالا بیا و بخوان! «ارقا و اقرا»؛ منتها توان بالا آمدن را باید در دنیا تهیه کند، آنجا راهی برای کسب عمل صالح نیست؛ هر کسی هر درجه ای که در دنیا فراهم کرده است، مهمان همان درجه است.

انسان می تواند در زمان خودش اثر بگذارد، در زمین خودش اثر بگذارد و جامعه و شهر خودش را نورانی کند. این در امکانات انسان هست، چرا ما از این فرصت بهره نبریم؟! دست بگیر را خدا دوست ندارد: «الید العلیا خیر من الید السفلی»،(6) آدم اگر بتواند در شهری زندگی کند که دیگران در سایه نور او به سر می برند، چرا ما او نباشیم؟ در زمانی زندگی کند که دیگران از نور او بهره ببرند، چرا ما آن شخص نباشیم؟ برای همه ممکن است که طوری زندگی کنند که دیگران در کنار سفره او باشند. حاتم طایی شدن خیلی مهم نیست، شکم مردم را پر کردن بخشی از فضیلت را دارد؛ ولی جان مردم، عقل مردم، روح مردم، فکر مردم را پر کردن «و اجعل... قلبی بحبک متیما»(7)یا «املا قلبی حبا لک»(8) آن مهم است که آدم بتواند این خلا فکری جامعه را برطرف کند، جامعه ای که گرفتار خلا فکری نیست، نه راه کسی را می بندد، نه بیراهه می رود، نه از تحریم می هراسد و نه از تهدید، بلکه مستقل خواهد بود، نظام اسلامی هم باید همین طور باشد، راه باز است. از خانه شروع کردن و به محله و کوی و برزن رسیدن و به کشور رسیدن، این راه ها ممکن است. فرمود: شما می توانید این چنین باشید و بدانید که حرمت مسجد به وسیله شماست، این کم مقامی نیست! در آیه (فی بیوت اذن الله ان ترفع)(9)، مصداق بارز این (بیوت) مسجد است و حرم است و امثال آنها؛ این جمله بعد، جواب سوال مقدر است که چرا این بیوت مقدس هستند؟ چرا این بیوت (اذن الله ان ترفع)؟ چرا خدای سبحان این خانه را رفیع می کند؟ چون (یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو و الآصال* رجال لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکر الله)(10)، این جواب آن سوال مقدر است؛ یعنی اگر یک سلسله خانه ها این طور است و در مقابل یک سلسله عصرها و زمان ها این طور است، برای اینکه مردان الهی در آن زمان و زمین زندگی می کنند، انسان هم می تواند این چنین باشد و این راه هم باز است!

فرمود: مسابقه بدهید به بهشتی که (عرضها السماوات والارض)؛ یعنی میدان مسابقه این است؛ حالا اگر کسی خواست متواضع باشد، باتقوا باشد یا ده میلیون نفر در یک شهر جمع شدند و همه شان می خواهند متواضع و عادل باشند، هیچ زحمتی نیست! اما دو نفر اگر خواستند صدرنشین باشند، اول دعواست! فرمود در فضیلت هیچ تزاحمی در آن نیست، میدان مسابقه فضیلت، (عرضها السماوات و الارض) است! بهشت این چنین است که هیچ تزاحمی نیست. در جهنم، اول تزاحم است، چون جهنمی ها را در جای بسته و تنگ عذاب می کنند (مقرنین فی الاصفاد؛ و در آن روز، مجرمان را با هم در غل و زنجیر می بینی! (که دست ها و گردن هایشان را به هم بسته است)(11) این طور نیست که به اینها جای باز و گسترده بدهند و بگویند اینجا باش و بسوز، بلکه اینجا مکان بسته و محدود است؛ پس این فشار برزخی و فشار جهنمی هم دامنگیر اینهاست. بنابراین انسانی که شرح صدر دارد می تواند در بهشت زندگی کند و فضای زندگی خود را بهشتی کند، عصر خود را بهشتی کند و دیگران را در این فضای نورانی جا دهد؛ این مقام، مقام انسانیت است که وجود مبارک پیغمبر(ص) آن حدیث نورانی را فرمود که خانه هایتان را آرامگاه قرار ندهید! فرق است بین آرامگاه که چند مرده در آن هستند با خانه های شخصی «نوروا بیوتکم بتلاوه القرآن و لا تتخذوها قبورا»(12)، چند نفر هستند که در یک آرامگاه زندگی می کنند، برای اینکه خبری از قرآن و نماز در آن خانه نیست؛ فرمود این قبرستان است! اینجا آرامگاه خانوادگی است! شما می توانید خانه هایتان را مثل مسجد و حرم نورانی کنید!

بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی(دام ظله) در جلسه درس اخلاق در دیدار با جمعی از دانشجویان و طلاب، قم؛ 7/3/94

مرکز اطلاع رسانی اسرا

1. بحارالانوار، ج89، ص22. 2. إرشاد القلوب دیلمی، ج 1، ص184. 3. آل عمران، 64. 4. انعام، 151. 5. دیوان شمس، غزل1044. 6. الکافی(ط الإسلامیه)، ج4، ص11. 7. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج 2، ص850. 8. الکافی(ط الإسلامیه)، ج2، ص586. 9.نور، 36 10. نور 37 11.الکافی(ط الإسلامیه)، ج2، ص610. 12. ابراهیم، 49، ص، 38.

خوان حکمت روزهای یکشنبه منتشر می شود.