ایران- این سرای امید- از قرن های دور، در چهارراه حوادث و در معرض خطرات سهمگینی بوده است. اما همواره بلوغ جمعی مردمش و عشق آنان به وطن، التیامبخش زخم های میهن بود. زخم های کشنده ای که گاه کشور را تا مرز هلاک می بردند! این بلوغ جمعی ایرانیان آنچنان کیمیایی داشت که توانست قوم تندخو و فاقد هر گونه دانش مغول را در عرض چند سال باسواد و حتی مسلمان کند! در حقیقت فرهنگ ایران همچون سامانه بافری(که اضافه کردن مقدار معینی اسید یا باز تاثیر درPHآن ندارد) طی قرون متمادی توانسته است نفوذ اقوام را نه تنها در خود هضم کند بلکه ترجمان معقولی از آنان را باز تولید کند. اینکه سرانجام در گذر قرون گذشته وجه معتدل اسلام- نسبت به قرائت سلفی کشورهای اسلامی همسایه- در ایران تثبیت شده است را هم می توان در این راستا ارزیابی کرد.