آرشیو پنجشنبه ۵ بهمن ۱۳۹۶، شماره ۳۰۷۰
جهان
۷

عفرین و حقوق بین الملل

دکتر حسین احمدی نیاز

حمله دولت ترکیه به شمال سوریه و مناطقی از روژآوا به ویژه کانتون عفرین بازتاب های وسیعی در محافل سیاسی و حقوقی جهان داشته است؛ به نحوی که به درخواست فرانسه، جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد برگزار شد. اگرچه بدون تصمیم خاصی پایان یافت؛ اما آنچه اهمیت دارد، این است که عملیات به اصطلاح شاخه زیتون ترکیه در حمله به عفرین را در قواعد و مقررات حقوق بین الملل چگونه می توان تحلیل کرد؟ آیا واقعا قواعد و مقررات حقوق بین الملل به ویژه منشور ملل متحد، این قدر شکننده شده که دولت ترکیه به راحتی می تواند وارد کشور دیگری شده و جنگ مسلحانه به راه اندازد. کارشناسان حقوق بین الملل، تحلیل های مختلفی در این زمینه بیان کرده اند که می توان در وهله اول به نقض ماده 2 منشور ملل متحد اشاره کرد؛ زیرا دولت ترکیه نمی تواند حاکمیت دولت دیگری را نقض کند. از دیگر سو، اقدامات ترکیه بیشتر رنگ نژادپرستی دارد که امری مذموم و نپذیرفتنی است؛ زیرا آنکارا به لحاظ عناد با ملت کرد روژآوا از منظر نژادی وارد جنگ شده و این امر در بسیاری از کنوانسیون های بین المللی محکوم و هرگز مجاز شمرده نشده است. واقعیت مسئله این است که عملیات ترکیه علیه عفرین هیچ توجیه قانونی در عالم حقوق و روابط بین الملل ندارد و بیشتر کاربرد زور به شکل غیرقانونی تلقی می شود. شوربختانه جامعه جهانی به ویژه شورای امنیت سازمان ملل که مسئول حفظ صلح و امنیت بین المللی است یا اتحادیه اروپا و سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب هیچ واکنشی علیه این اقدام خلاف قواعد و مقررات حقوق بین الملل ترکیه انجام ندادند، با سکوت معنی دار خود جنایات دولت ترکیه در کشتار زنان و کودکان عفرین را توجیه کرده و این امر خود بیشترین ضربه به اعتبار قواعد حقوق بین الملل وارد می کند؛ اما با عنایت به اینکه عفرین مانند کوبانی به نماد مقاومت و اتحاد دموکراتیک روژآوا تبدیل خواهد شد و اقدامات دولت ترکیه در چارچوب قواعد و مقررات حقوق بین الملل نمی گنجد؛ بنابراین اتحاد، همبستگی و هم گرایی افکار عمومی جهانی با عفرین و روژآوا می تواند خلا و ضعف های سیاسی حاکم بر روابط بین دولت ها را که مبتنی بر منافع اقتصادی و سیاسی است و همچنین حاکم بر مقررات حقوق بین الملل که تابعی از زور و منافع دولت ها به ویژه سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب است را پر کند.