قدیمی ها ضرب المثل جالبی داشتند و می گفتند، گرسنگی نکشیدی که عاشقی یادت بره! کاری به درست و غلطش نداریم. آنچه در جامعه امروز می بینیم، حکایت از شیفتگی و شیدایی بی شائبه مردم نسبت به این مفهوم دارد؛ چه آنها که عشق را همان گونه که هست می پذیرند به عنوان دوست داشتن بسیار زیاد چه آنها که خود را از آن بر حذر می دارند و چه روشنفکرانی که بر مغلطه معنایی و برتر دانستن دوست داشتن بر عشق اصرار دارند، هیچ کدام به آن لاقید نیستند، اما چرا این مفهوم تا این حد برای بشر دغدغه شده که می تواند یک نفر را به عرش اعلی فرستاده، دیگری را در فرش سفلی خاک کند؟

تحقیقات متعددی برای پی بردن به مبنای ژنتیک و حتی عصبی عشق انجام شده، اما بتازگی نتایج تحقیقی منتشر شده که به رابطه عشق با توفیق در تولید مثل و علائم باستانی فرگشتی در این زمینه می پردازد.

گروهی بین المللی از محققان به بررسی رابطه عشق با فرزندآوری در میان هزدا، قومی شکارگر گردآور در شمال مرکز تانزانیا، پرداختند. تیم محقق، مثلث تعریف عشق اشترنبرگ را معیار قرار دارند که سه فاکتور کلیدی را در بر می گیرد؛ عشق کاملی که سه بعد صمیمیت، اشتیاق و تعهد را در بر می گیرد.

محققان در تحقیق منتشر شده می گویند: هر سه بعد عشقی اشترنبرگ می توانند در توفیق تولید مثل موثر باشند و همچنین انطباق های زیستی به حساب بیایند، اما نقش هر کدام از دیگری مجزاست.

یافته های آنان حاکی از رابطه ای مثبت و مداوم میان تعهد و تعداد بیشتر فرزندان در هر دو جنس بود. در زنان رابطه ای مثبت میان اشتیاق و توفیق تولید مثل دیده شد، اما رابطه بین صمیمیت و تعداد فرزندان منفی بود.

سخنگوی این تیم تحقیق می گوید: بررسی ما شاید بتواند نوری تازه به گذشته فرگشتی انسان بتاباند؛ مخصوصا در جوامع شکارگر گردآور سنتی که در آنها، انتخاب همسر در اختیار فرد بوده، نه به اجبار والدین. چنین می پنداریم که اشتیاق و تعهد، فاکتورهایی کلیدی هستند که موجب تقویت تناسب اندام می شوند. از این رو، انتخاب زوج به تقویت عشق در فرگشت انسان منجر شد. البته در این حیطه به بررسی بیشتری نیاز هست.

دلیل انتخاب قوم هزدا، این بود که گروهی که مورد بررسی می گیرد، بیشترین شباهت ممکن را به نیاکانمان پس از رو آوردن به کشاورزی و ثابت شدن داشته باشند. یافته ها واقعا جالب هستند، اما باید به یاد داشت که این آزمایش به نسبت محدود است و با دیدگاه همبستگی انجام شده، نه علیت.

همچنین ممکن است فاکتورهای مربوط به اثرات اجتماعی در این بررسی نادیده انگاشته شده باشند. ممکن است قوم هزدا مصداق خوبی از نیاکان ما نباشد و برداشت آنها از عشق، با چیزی که هزاران سال پیش وجود داشته، تفاوت زیادی داشته باشد.

شکی نیست که مفهوم عشق در طول زمان تغییر یافته و پا به پای جوامع، دچار دگرگونی شده و امروزه وابستگی به مراتب کمتری به توفیق در تولیدمثل دارد، اما تمرکز بررسی این بوده که عشق، چرا و چطور در گذشته ما آغاز به تاثیرگذاری کرده است. پس این ارتباط با توفیق در تولید مثل را نمی توان تغییر الگوی فاجعه باری دانست.

در هر حال، شکی در حضور پررنگ عشق در زندگی بشری نبوده و نیست.