عن ابی عبدالله (ع): المومنون خدم بعضهم لبعض قیل و کیف یکونون خدما بعضهم لبعض؟ قال یفید بعضهم بعضا(1)

[مومنان خدمتکاران یکدیگرند، سوال شد: چگونه یکدیگر را خدمت می کنند؟ فرمود: یکدیگر را سود می رسانند].

حضرت امام صادق (ع) فرمودند: مومنین، خدمتکاران یکدیگرند. خدم، جمع خادم است؛ یعنی خدمتکاران. در فارسی، ما برای کلمه خدم می گوئیم خدمتکار؛ که محترمانه اش کلمه«خدمتکار» است و غیرمحترمانه اش کلمه «نوکر» است، نه خدمتگزار. تعبیر خدمتگزار، یک تعبیر دیگری است و در فارسی یک معنای عرفی دیگری دارد، که متفاوت است با معنای خدمتکار. خدم، جمع خادم است. خادم به همان معنای خدمتکار است.

می گوید: مومنین خدمتکارهای همدیگرند. [مستمعین]، تعجب کردند: چطورهمه خدمتکار همدیگر هستند؟ یا به تعبیر عرفی تر، همه نوکر همند؟ «قیل و کیف یکونون خدما بعضهم لبعض»؛ چه جور می شود که بعضی، بعضی دیگر را خدمتکار باشند؟ یعنی مثلا بروند خانه های همدیگر، خدمتکاری کنند؟ فرمود: «یفید بعضهم بعضا»؛ [یعنی] به هم فایده برسانند. پس فایده رساندن مومنین به یکدیگر، خدمتکاری به آنهاست؛ [و در آن] منتی وجود ندارد؛ نکته این است.

اگر چنانچه ما به هم خدمتی کردیم و به یکدیگر فایده ای رساندیم، چه در عرض هم باشیم - مثل ما مردم معمولی کوچه و بازار که به حسب شان اجتماعی، در عرض یکدیگر قرار داریم - چه آن کسی که به حسب موقعیت اجتماعی، شان بالاتری دارد؛ مثلا رئیس یک تشکیلاتی است، دیگر نباید سر یکدیگر منتی داشته باشیم. به نظر ما نکته این حدیث، تنها این نیست که افراد باید به هم نفع برسانند؛ بلکه این هم هست که این نفع رساندن موجب منت نباشد، تا این خدمتی را که می کنند، با منت گذاشتن باطل نکنند.

(1) کافی، ج 2، ص 167

*شرح حدیث در ابتدای درس خارج؛1389/09/30

پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای