درعرصه بین الملل برای ارتباط با عالی ترین مقامات ایران معمولا کانال ارتباطی خود را از طریق علی اکبر ولایتی دنبال می کنند. چه اتفاق مهمی رخ داده که ایران در بالاترین سطح پیام مهمی برای روسیه ارسال کرده است؟

1 - غرب گرایان صاحب گفتمان لیبرال سرمایه داری در ابتدای دولت آقای روحانی در سال 92، عالی ترین مقام اجرایی را به این نتیجه رساندند که کلید حل مشکلات اقتصادی در ارتباط با غرب و کاخ سفید است. از طرف دیگر بلوک غرب هرگونه ارتباط و قرارداد اقتصادی با شرق اعم از چین، روسیه و... را بر نمی تابد. بر همین اساس بود که قراردادهای بسیاری با چین و روسیه از جمله «سوآپ 500 هزار بشکه نفت با روسیه»، «توسعه میدان نفتی آزادگان با چین»، «صادرات محصولات کشاورزی به روسیه» و... توسط دولتمردان برجسته دولت از جمله بیژن زنگنه و... لغو شد.

به طور مشخص در مورد مجموع تجارت خارجی ایران(بدون نفت) با روسیه از یک میلیارد و 200 هزار دلار در سال 88 به دو میلیارد و 138 میلیون دلار در سال 1391 رسیده بود که این میزان در دولت اول و دوم آقای روحانی سیرنزولی طی کرد به طوری که در سال 96، مجددا تجارت خارجی ایران با روسیه کاهش یافته و به کمتر از یک میلیارد دلار(حدود 990 میلیون دلار) رسید.

بلوک غرب پنج سال، دولت آقای روحانی را معطل نگه داشت و هیچ اقدامی برای بهبود مبادلات تجاری ایران انجام نداد. بالاترین مقام کاخ سفید نیز نه تنها تحریم های ایران را به سال 92 بازگرداند بلکه تحریم های دیگری را برآن افزود.

این تجربه گرانسنگ موجب شد تا رئیس جمهور باردیگر، دولتمردان خود را به چین و روسیه اعزام نماید. بر همین اساس بود که وزیر خارجه ایران قبل از آغاز مذاکرات اخیر با اروپا به چین و روسیه رفت اما متاسفانه این کشورها در جلسات خصوصی صریحا ابراز کردند که دولت ایران را صادق نمی دانند چرا که ممکن است دوباره با کشورهای شرق، قرارداد اقتصادی منعقد و مجددا به فسخ آن مبادرت ورزد.

بر همین اساس، حسن روحانی با هوشمندی با ارسال پیام برای روسیه این بار خود تضمین می دهد. رهبرفرزانه انقلاب نیز برای حمایت از دولت دوازدهم پیامی را ضمیمه کرده اند. حامل پیام نیز خود تضمین مضاعفی محسوب می شود.

2 - تحولات یک دهه اخیر، موجب شده تا ایران و روسیه دریابند متحداستراتژیک هستند. این موضوع بدین معنا نیست که روسیه بایستی قدم به قدم خود را با منافع ایران تنظیم کند یا برعکس.

برخی در یک مغالطه آشکار به افکار عمومی القاء می کنند که روسیه همه جا باید منافع ایران را بر منافع خود ارجحیت دهد. در حالی که او منافع خود را دنبال می کند و این اتحاد صرفا به معنای عدم دشمنی و در تصمیمات استراتژیک در کنار هم بودن است.

به عنوان مثال در فضایی که ایران هر روز از سوی رژیم صهیونیستی و حتی در یکی دو سال اخیر از سوی داعش به تهدیدات نظامی هوایی تهدید می شد؛ روسیه، «سامانه دفاعی S300» را در اختیار ایران قرار داد. به اذعان کارشناسان امنیتی منطقه، آسمان ایران بعد از این سامانه، امنیت آن نسبت به گذشته، افزایش و امن ترین آسمان منطقه محسوب می شود.

نمونه دیگر؛ در جریان مذاکرات برجام که کارشکنی های آمریکا، فرانسه و غرب را شاهد بودیم این روسیه بود که با تیم آقای ظریف، همکاری می کرد. بعد از برجام نیز کشورهای غربی برای حضور اقتصادی در ایران، دست دست کردند اما روسیه باب تجاری خود را باز نگه داشت و متاسفانه از طرف ایران استقبالی از آن نشد.

3 - روسیه به دلیل عدم دسترسی به خلیج فارس به عنوان «بزرگترین آبراه نفتی دنیا» سالها پیش به ایران پیشنهاد تهاتر و سوآپ نفت تا میزان 500 هزار بشکه نفت را کرده بود که متاسفانه به دلیل عدم تمایل طرف ایرانی، اجرایی نشد. اکنون که با فشارهای آمریکا، فروش نفت ایران در ماه های آتی آسیب جدی خواهد دید می توان این توافق را مجددا فعال کرد. زیرساخت های این موضوع در حال حاضر در حد 200 هزار بشکه فراهم است که در آینده می توان آن را به 800 هزار بشکه رساند(کل صادرات نفتی ایران به اروپا 7500هزار بشکه است). در قالب این طرح، ایران، نفت خام روسیه و کشورهای CISرا در پایانه نکا تحویل گرفته و به مصرف می رساند و سپس معادل آن را در پایانه های نفتی جنوب کشور تحویل می دهد.

عملیات معاوضه نفت خام همسایگان شمالی مزایایی مانند درآمدزایی، کاهش هزینه حمل نفت به پالایشگاه های شمال کشور، کاهش تردد نفتکش های جاده ای، تقویت جایگاه ایران در بازار جهانی و تبدیل ایران به قطب ترانزیت حامل های انرژی در منطقه را به دنبال دارد. البته در مقابل نیز می توان از طریق همسایه شمالی خود نوسازی ناوگان هوایی، ملزومات نظامی و تامین کالاهای اساسی، آب شیرین کن و.. دریافت کرد.

4 - روسیه تنها در بخش قطعات خودرو، سالانه 15 میلیارد دلار واردات دارد و این فرصت بسیار خوبی برای قطعه سازان ایرانی است.

5 - کریدور شمال-جنوب که هند را از طریق ایران و روسیه به کشور های اسکاندیناوی وصل می کند، در حال حاضر از کارآمدی لازم برخوردار نیست این سفر، موجب فعال شدن این کریدور و فرصت های بی شماری را پیش روی اقتصادهای ایران و روسیه قرار می دهد.

6 - در حالی که کشور روسیه سالیانه 60 میلیارد دلار مواد غذایی و محصولات کشاورزی وارد می کند اما سهم ایران در این باره بسیار کم است(میزان صادرات غیرنفتی ایران حداکثر 5/5 میلیارد دلار است).

7 - به دلیل در هم تنیدگی فضای اقتصاد روسیه با کشورهای مشترک المنافع، «به زودی» امکان تحمیل تحریم انتقال بر آن بسیار کمتر از ایران یا اروپاست. این موضوع فرصتی است برای اینکه ایران مبادلات تجاری و مالی خود را در قالب پیمان پولی دوجانبه و روبل انجام دهد.

8 - بعد از ماجرای اوکراین، غرب به صورت تدریجی و خیلی آهسته روند تحریم روسیه را آغاز کرده است. در سال های آتی احتمالا روسیه نیز با نظام سخت تحریم ها مواجه می شود. شکستن فضای تحریم ایران موجب باز شدن فضای تنفس اقتصادی روسیه در سال های آتی خواهد شد.

9 - ذکر این نکته هم ضروری است که ایران در شطرنج اقتصادی خود نبایستی هیچ کشوری را حذف کند. هر کشوری اعم از کشورهای غربی یا کشورهای شرقی، نفت و کالاهای ایرانی را خریداری نمایند و در مقابل مایحتاج ملت ایران را ارائه و فناوری در اختیار جوانان ایرانی قرار دهند مورد استقبال دولتمردان جمهوری اسلامی خواهند بود. غرب گرایان و شرق گرایان خوب است تجربه شکست خورده 5 سال اخیر را مجددا مرور نمایند.

در عین حال این امیدواری وجود دارد با سفر ولایتی به روسیه، در آینده، بسیاری از مشکلات تحریمی ایران رفع شود و مشاوران اقتصادی روس، به دولت روحانی کمک نمایند در اعتماد به توانمندی جوانان مستعد ایرانی، می توان گام های اساسی برای حل مشکلات اقتصادی مردم ایران برداشت.