توسعه اقتصاد بین المللی بعد از 1950، تحولات عمده ای در اقتصاد داخلی بسیاری از کشورها ایجاد کرد و ایران نیز از این امر مستثنی نبود. به علت پیشرفت تکنولوژی حمل ونقل، گشوده شدن کانال سوئز در سال 1869 م، تاسیس راه آهن و…، تجارت ایران وارد رقابت های بین المللی شد.با نفوذ سرمایه خارجی در ایران، مقدمات رشد سرمایه داری وابسته و نابودی شیوه تولید پیشاسرمایه داری تسریع شد.

تحت چنین شرایطی نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران با تمام چالش ها و مقاومت ها به مدار نظام سرمایه داری جذب و سرنوشت آن با رشته های متعدد به بازار جهانی وابسته شد. به این ترتیب، با توجه به نظریه توسعه وابسته می توان تحول ایران در دوره قاجار را تحولی وابسته دانست؛ زیرا از خارج شکل گرفت و از نظر شکل و دامنه، محدودیت های زیادی داشت. پس از استقرار مشروطه نیز، سیر وابستگی ایران به بازار جهانی و تسلط کالایی استعمار سرمایه داری بر ایران همچنان ادامه یافت. دوره بعد از مشروطیت را نیز، توسعه اقتصاد سرمایه داری وابسته تفسیر می کنند که به صورتی فزاینده، با مقتضیات انباشت سرمایه داری در کشورهای امپریالیستی غرب، انطباق داشت.

براساس نظریه توسعه وابسته، یکی از نتایج رشد سرمایه داری وابسته در ایران، تجاری شدن کشاورزی و تبدیل این کشور به بازار فروش کانال های صنعتی اروپای غربی به ویژه انگلستان از سویی و تامین کننده موادخام و مواد غذایی آنها از سوی دیگر بود. از آنجا که تامین کانال های مورد نیاز بازار جهانی برای زمینداران و تولیدکنندگان سود بسیاری داشت و نیز سبب فزونی قدرت سیاسی و تحکیم موقعیت اجتماعی آنان می شد بسیاری از مالکان و زمینداران، زمین های زیر کشت غلات را به تولید محصولاتی مانند پنبه، برنج، خشخاش و توتون که فروش خوبی در بازار جهانی داشت، اختصاص دادند.