آرشیو یکشنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۷، شماره ۶۹۲۰
صفحه آخر
۲۴
رساله

انتشار یک کتاب درباره مطبوعات دوره مشروطه

صدای ایران

محسن بوالحسنی

این گزاره که امضای فرمان مشروطیت ایران زمین را وارد دوران جدیدی از تاریخ خود کرد، گزاره ای است که از فردید فیلسوف تا کسروی مورخ و از شاملوی شاعر تا شجریان خواننده به آن اذعان داشته و دارند. اما آنچه بیش از امضای فرمان مشروطیت به دست شاه فرتوت قاجار اهمیت دارد، به راه افتادن مقدمات نهضت مشروطیت از دو دهه پیش از آن است. نهضتی که با فرمان میرزای شیرازی در تحریم تنباکو جوانه زد و با ترور ناصرالدین شاه قاجار ناگزیر شد. در فراهم آمدن مقدمات آغاز دوره جدید تاریخ ایران، مطبوعات از آنجا که حامل زبان سرخ روشنفکران و سر سبز شاعران بودند، نقشی محوری و مهم داشتند. انتشار کتاب «جریده نگاران» به قلم مریم کامیاب علاوه بر اینکه تاکید دوباره ای بر این نقش محوری است، حاوی نشانه گذاری هایی برای نشان دادن کارکردهای ادبیات مطبوعات در مشروطه ایرانی نیز هست. این کتاب که نشر فلات آن را منتشر کرده است در پی یافتن پاسخ این پرسش است که آیا جنبه های ادبی مطبوعات مشروطه یعنی آن بخش از مطالب که در قالب نظم یا نثر طنزی عرضه شده است، توانسته در بسط مفهوم مشروطیت در بین عوام، پیشبرد انقلاب مشروطه و نزدیک ساختن توده مردم به اهداف این انقلاب نقش تعیین کننده ای داشته باشد و اگر پاسخ این سوال مثبت است، اجرای این نقش چگونه و با استفاده از چه ابزارهایی بوده است؟ خواندن این کتاب بیش از آنکه در فهم این پرسش ها به ما کمک کند، رویکردی مبتنی بر توافق اذهان را در ذهنیت مخاطب شکل می دهد که طی آن خواننده با تشریک مفاهیم دوره مشروطه که مبتنی بر کلیدواژه آزادی و ملی گرایی است، تکرار این ایده ها را در دوره معاصر یادآوری می کند. «جریده نگاران» بیش از آنکه حاوی یک پژوهش ادبی – مطبوعاتی باشد، حامل یک ایده است. ایده ای که در آن با تهییج اندیشه آزادی خواهانه و میهن دوستانه، ایران را دوباره در کانون خواسته های ما قرار می دهد. این روزها که صدای بیگانگان در جشن تحریم بلند است، باید صدای ایران دوستی را به هر مناسبتی بالا نگه داشت. خواندن کتاب جریده نگاران به خاطر اینکه کاوشگر بخشی از خاطره تاریخی و خاطره فرهنگی ماست، یکی از این مناسبت هاست. مناسبتی برای ایران.