سوریه پس از هشت سال با همت ایران و همراهی حزب الله و کمک هوایی روسیه، در سال گذشته بالاخره توانست کمر گرایشات تروریستی داعش را بشکند و وحدت، یکپارچگی و تمامیت ارضی دوسوم کشور را محقق کند و مردم سوریه دگربار طعم آرامش را چشیدند و آوارگان و پناهندگان به تدریج به کشور بازگشتند. ایران همین همت را برای کشور عراق هم انجام داد و قبل از اینکه نفوذ داعش در عراق عمقی و همه جاگیر شود، جرثومه این افراطی گری و گروه تروریستی را از سر مردم و کشور عراق پاک کرد. اگرچه دولتمردان عراق ناسپاسی کرده و در راستای علایق آمریکا و عربستان سعی کردند نقش خطیر ایران در این تحول تاریخی و سرنوشت ساز را کم رنگ کنند ولی فداکاری های ایران برای عراق و سوریه و مبارزه با تروریسم، در تاریخ منطقه برای همیشه باقی خواهد ماند. اما روی دیگر سکه سوریه، تغییرات در جایگاه و نقش بازیگران این صحنه است. تا اوایل سال جاری، جناح ایران، سوریه و حزب الله با حمایت هوایی روسیه نقش آفرین صحنه بودند که ترکیه هم از جناح به وجودآورنده داعش و سایر گروه های تروریستی یعنی عربستان و قطر جدا شد و به جناح اول پیوست و به جای حمایت از داعش، راه مبارزه با این گروه تروریستی را در پیش گرفت. اما در شش ماه گذشته چهار تحول عمده ایجاد شد که ترکیب بندی قدرت بازیگران را عوض کرده است: اول خروج آمریکا از برجام و اعمال فشار بر ایران، دوم تغییر جهت روسیه از حمایت از نقش ایران در سوریه، سوم سوءاستفاده اسرائیل از موقعیت پیش آمده و اقدام به برخی تحرکات در سوریه در راستای سیاست های آمریکا و روسیه و چهارم تغییر جایگاه ترکیه از عضو همراه جناح اول، به بازیگری مستقل در صحنه سوریه که در پرتو مانورهای ماهرانه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، در گیرانداختن عربستان در واقعه قتل فجیع و مظلومانه جمال خاشقجی صورت گرفته و ترکیه مابازای آن را از آمریکا طلب می کند. به عبارت دیگر اراده مستحکم اردوغان در پیگیری چگونگی قتل خاشقجی و برملاکردن نقش اول محمد بن سلمان در این قتل سیاسی و پادرمیانی آمریکا برای راضی کردن اردوغان نسبت به رهاکردن موضوع، فرصت و فضای مناسبی برای ترکیه به وجود آورده است که اهداف دیرینه خود را برآورده کند. از جمله اهداف ترکیه، رفع تحریم های آمریکا و مقابله با پ ک ک و کردهای سوریه و تسلط بر آنها بود. آمریکا به طور غیرمنتظره ای برای ارائه هرگونه اطلاعات درباره سه نفر از رهبران پ ک ک مبلغ 12 میلیون دلار تعیین کرد که موجب خشنودی ترکیه شد. اما اردوغان درصدد است سیگنال لازم برای ورود به منطقه کردنشین سوریه را از آمریکا بگیرد و به دنبال یک سری عملیات نظامی، یک سوم خاک سوریه را که در اختیار کردهاست، به تصرف خود درآورد تا در آینده چه شود و به عنوان امتیاز مذاکره با سوریه و جناح ایران و روسیه به کار گرفته شود. در این میان روسیه هم دچار نوعی انفعال شده و در صورت توافق آمریکا و ترکیه، اقدام مهمی از دست آنها برنمی آید زیرا خود در تضعیف نقش همراهان خود در سوریه پیش قدم شدند. مشخص نیست تحولات سوریه به کجا خواهد رفت. از یاد نبریم که اردوغان از مخالفان سرسخت بشار اسد بوده و تا همین یک سال پیش شعار سرنگونی وی را می داد. اگر کلاف در دست اردوغان قرار گیرد و یک سوم سوریه را به اشغال خود درآورد، آن را به عنوان مابازایی برای سرنگونی بشار اسد به کار می برد. آیا امکان دارد ترکیه جایگاه دست اول در تحولات سوریه پیدا کند؟ تحولات سیاسی هم در آمریکا درهم ریخته و نامشخص است.

دونالد ترامپ ممکن است با دیوانگی هایش سعی کند دست بازرس مولر را کوتاه کند تا تبانی ترامپ با روسیه در انتخابات و تبانی او با عربستان و امارات علیه ایران افشا نشود. در صورت چنین اقدامی، برعکس در شرایط ملتهب آمریکا احتمالا واکنش های تندتری به وجود خواهد آورد که شاید ترجمان آن در صحنه سوریه به تغییر مجدد جایگاه بازیگران بینجامد و سوریه مسیر دیگری در پیش گیرد.