آرشیو یکشنبه ۱۶ دی ۱۳۹۷، شماره ۶۹۶۷
کتاب
۱۵

تازه های نشر ادبیات

آیناز محمدی
بوطیقای نثر

«بوطیقای نثر: همراه با جستارهایی نو در باب حکایت» عنوان کتابی به قلم تزوتان تودوروف است که در سال 1971 نوشته شده و محتوایش بررسی آثار گوناگون از دوران مختلف، از هومر تا هنری جیمز را در بر می گیرد. این کتاب با برگردان کتایون شهپرراد از سوی انتشارات نیلوفر منتشر شد.

تودوروف در این کتاب برخلاف نقدهای دانشگاهی یا هرمنوتیک، هربار داده ای را که منتقدان در باره اش اتفاق نظر داشتند و در صحتش تردیدی به خود راه نمی دادند، مبنای کار قرار می دهد. سپس آن را زیر سوال می برد و در نهایت با استفاده از ابزارهای نوین تحلیل گفتمان، نادرستی این باور را اثبات می کند. این چنین است که در بخشی از کتاب ابتدا به باوری همگانی اشاره می کند که براساس آن برخی آثار مانند اودیسه بدوی اند و در آنها پیچیدگی وجود ندارد. سپس با یافتن پیچیدگی های متن به این نتیجه می رسد که چیزی به نام حکایت بدوی وجود ندارد و همه حکایت ها به نحوی پیچیده اند. یا در بخش دیگر کتاب یکی از نظرات هنری جیمز را که معتقد بود همه شخصیت های رمان یا داستان کوتاه، الزاما بعدی روانشناختی دارند بر می گزیند سپس با تکیه برداستان های هزار و یک شب ثابت می کند که شخصیت های این کتاب نه به لحاظ روانشناختی، بلکه به دلیل داستان هایی که تعریف می کنند اهمیت دارند و بدین ترتیب قاعده ای را که هنری جیمز تبیین کرده بود و مبنای بسیاری از پژوهش های ادبی قرار می گرفت رد می کند. این رویکرد را تودوروف در مباحث دیگر این کتاب در مورد ژوزف کنراد، داستایوفسکی و داستان های هنری جیمز و افسانه جام گرا آل نیز دنبال می کند و بدین ترتیب راه نوینی را پیش روی منتقدان ادبی قرار می دهد و آن را بوطیقای نثر می نامد.

دو نیمه من

«دو نیمه من» مجموعه ای از داستان های کوتاه زنان داستان نویس از کشورهای امریکای لاتین است که به انتخاب و ترجمه فریده شبانفر از سوی انتشارات مروارید به بازار آمد.

مترجم ابتدا در پیشگفتار کتاب گزارشی موجز و مختصر از ادبیات امریکای لاتین و زنان نویسنده و شرحی از چگونگی انتخاب این داستان ها به دست می دهد. تاریخچه ای کوتاه از زنان داستانگوی امریکای لاتین، زنان نویسنده و مساله زن، مسیر گزینش داستان در یک جنگ داستان های کوتاه، در این پیشگفتار آمده است. مترجم می گوید: هدف آن است که مرزهای سنتی که نوشته های زنان را در یک چارچوب مکانی و زمانی و جنسیتی محدود کرده کنار بزنیم و مرزهای فرهنگی و زبانی را که مراوده های انسان ها را مانع می شوند بگشاییم. هدف آن است که خواننده را با تجربه ادبی تازه ای آشنا کنیم. در ادامه 20 داستان از نویسندگان زن کشورهای شیلی، بولیوی، برزیل تا آرژانتین و کوبا، پرو و دیگر کشورها آمده است. فریده شبانفر در این زمینه می نویسد: «در ترجمه با داستان هایی از یک کشور برخوردم که نادیده گرفتن ارزش آنها حیف بود. بنابراین از چند کشور با دو داستان مواجه خواهیم شد و برای جلوگیری از پراکندگی زمان نوشتن هر اثر، داستان ها براساس زمان نوشتاری آنها در یک محدوده تاریخی 60 سال گذشته ترتیب انتخاب داده شدند.»

اکثر داستان ها به گونه ای خاص رویدادهای یک دوره تاریخی و اجتماعی و در ضمن تحول ادبی آن دوره را در مقایسه با گذشته نشان می دهند. تحلیل و بررسی اوضاع اجتماعی و تاریخی آن دوره درک داستان را عمیق تر و ملموس تر می کند. بنابراین تحلیل هایی از این داستان ها از چند خط و چند پاراگراف گرفته تا نقد و بررسی کامل یک داستان در این کتاب آمده است.

لی لی بد

«لی لی بد» نام رمانی از ماریو وارگاس یوسا با برگردان شهین وکیلی تهامی است که از سوی نشر ورا منتشر شد.

«لی لی بد» یکی از جدید ترین رمان های یوسا که با عنوان اصلی اش «دختر بد» درجهان عرضه شده اما در ایران نام کتاب از نام شخصیت اصلی رمان که لی لی است به عاریت گرفته شد. البته مترجم در شناسنامه کتاب این را آورده است. حوادث این رمان در سال 1950 اتفاق می افتد. ریچارد نوجوان بی بندوبار با دختری به نام لی لی آشنا می شود که فقط 14 سال دارد و از خانواده های تهیدست شهری محسوب می شود. لی لی همراه با خواهرش با تغییر لباس و چهره سعی دارند خود را جزو طبقات اشراف جامعه جا بزنند و مرفه نشان بدهند و هویت واقعی خود را پنهان نگه دارند. لی لی در مدرسه و در شهر سخت مورد حسادت همکلاسی ها وهمسالان خود قرار می گیرد. اما ناگهان ناپدید می شود و هیچ کس خبری از او ندارد که چه بر سر او آمده است. سال ها از این ماجرا می گذرد. ریچارد که زمانی عاشق لی لی بود به حرفه ترجمه روی می آورد و بر حسب ضرورت حرفه اش به همه نقاط جهان سفر می کند. و در جریان یکی از همین سفرهاست که با لی لی رودر رو می شود. در واقع این لی لی است که با تغییر مداوم چهره و پنهان نگه داشتن هویت واقعی خود سر راه ریچارد ظاهر می شود.

این رمان پیش از این با ترجمه خجسته کیهان تحت عنوان «دختری از پرو» منتشر شده بود که با اقبال خوبی هم رو به رو شد و به چاپ های متعدد رسید.

و حالا پس از چند سال ترجمه ای دیگر از این رمان، به منتقدان و خوانندگان فرصت می دهد که نگاهی تطبیقی به این دو ترجمه داشته باشند و تفاوت ها را ببینند.

یوسا که از بهترین نویسندگان جهان شناخته می شود؛ اما منتقدان این رمان را در مقایسه با گفت وگو در کاتدرال، یا خاله خولیا و سناریو نویس یا اثر متاخر و کم تر موفق او سوربز دارای عمق کمتری ارزیابی می کنند. در عین حال که می نویسند: این رمان بشدت سرگرم کننده و مثل دیگر آثار یوسا به طرز خیره کننده ای شسته - رفته است.

دستور جلسه

«دستور جلسه» اثر اریک وویار با ترجمه مهین کاظمی از سوی انتشارات روزنه منتشر شد.

این کتاب که برنده جایزه معتبرگنکور، عالی ترین جایزه ادبیات داستانی فرانسه در سال 2017 شد، روایتگر نخستین جرقه های پیدایش رایش سوم در دهه 1930 میلادی است و نشان می دهد که چگونه بزرگ ترین بلاها اغلب با گام های کوچک شروع می شوند.

داستان با جلسه ای در فوریه 1933 آغاز می شود. جایی که هرمان گورینگ از 24 نفر از مدیران بزرگ ترین شرکت های صنعتی و خدماتی آلمان می خواهد تا برای انتخابات، حزب آنها را حمایت مالی کند. شرکت هایی مانند آگفا، بایر، کراپ، اوپل، زیمنس و… خواننده کم و بیش، گام به گام با پیدایش رایش سوم به لطف حمایت صنعتگران آلمانی همراه می شود.

اریک وویار نویسنده و سینماگر فرانسوی در اغلب آثارش، روایت خود را با روایت های تاریخی و مستند گره می زند. نخستین رمان او در سال 2009 با عنوان فاتحان روایتی است پیرامون فتح پرو توسط پیسارو و سقوط امپراطوری اینکاها. همچنین او برای رمان جنگ غرب و کنگو جایزه فرانسوی آلمانی فرانتس هسل را در 2012 و برای همین کتاب دستور جلسه جایزه والری لاربو را در سال 2013 از آن خود کرد.

دستور جلسه تازه ترین رمان این نویسنده است که در سال 2017 در فرانسه منتشر شد.