آرشیو یکشنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۸، شماره ۷۰۸۳
صفحه آخر
۱۶
یادداشت

مرور وضعیت موسسه های مطبوعاتی و فعالیت های اقتصادی سودمحور

علیه کاسب کاری فرهنگی

دکتر الهام فخاری (عضو شورای شهر تهران)

یکی از ویژگی های کاری ام دیدارهای غیررسمی و بازدیدهای سرزده و نظارت شهروندی است. در هفته گذشته وقت آن بود بروم ببینم وضعیت یکی از گروه نشریات باسابقه و مهم کشور چگونه است. با وضعیتی روبه رو شدم که به گمانم از خیلی از مواردی که در تیتر خبرها می آید حساس تر است. در این وضعیتی که هر روز با افزایش بهای برخی کالاها زندگی می کنیم، تنش وضعیت کاغذ در کشورافزون بر همه گرفتاری های فرهنگی نشر، صنعت نشر و گروه های انتشاراتی، چاپ و بازار کتاب و نشریه ها را دستخوش دشواری ها و ناپایداری هایی کرده است. با این همه آنچه خودمان بر خود روا می داریم را تلخ تر از وضعیت کاغذ دریافتم. شوربختانه فرهنگ و شاخه های کاری فرهنگی در دهه گذشته به بهانه اقتصاد هنر و اقتصاد فرهنگ جولانگاه بازاری نامیده هایی (و نه بازاری های واقعی که از قضا میدان کار و بازرگانی خود را درست تعریف می کنند) شد که به گمان خود همان فرمول های فشرده بازرگانی پارچه یا تیرآهن را برای گرداندن گالری، تماشاخانه یا کتاب و مجله و انتشاراتی بس می دانسته اند.

آنچه کارهای فرهنگی و هنری را متفاوت می کند، ویژگی های محتوایی و زیبایی شناختی است، و نه محاسبه بها و سود. فعالیت های اقتصادی سودمحور در پوشش فرهنگ و هنر یا آموزش و پژوهش، در واقع ویران کردن آخرین سنگرهای معنابخشی زندگی مردم است و پیامدی زیانبار دارد. در این میانه هنوز خوشبختانه نشریات فرهنگی مستقل در ایران هستند و روشنابخش جامعه اند. ولی تاسف از این است که برخی سیاستگذاران فرهنگ عمومی یا شهری هم به نام اقتصاد فرهنگ با رویکرد اقتصادی کردن فرهنگ و هنر، کتاب و نشر و هنر و فرهنگ را به مسلخ اعیانی سازی و تجارت زدگی می برند و برخی کیفیت فرآورده نشر و ذائقه شهروندان را به تنزل می کشند. این در حالی است که بر پایه قانون اساسی دسترسی برابر به خدمات و زیرساخت های فرهنگی حق شهروندان ایرانی به شمار می رود. اگر رسانه، نشریه، کتاب، نمایش، موسیقی، نقاشی، مجسمه سازی و هر زمینه دیگر از هنر و فرهنگ، به پوشش یا میدان بازی های پولی و منطق اصالت سود مادی تبدیل شود، ستون هایی درهم می شکند که سایه سار فرهنگی نسل آینده ما را بر دوش دارند. کنشگران فرهنگ و هنر از فضای کار خود محافظت کنید: نه اجازه دهید کاسبکاری به دفترتان راه یابد نه برای کاسبکارها کار کنید.