امروزه مطالعه دین اسلام از جنبه های گوناگون به برنامه ای پژوهشی در محافل علمی بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی اروپا و آمریکای شمالی، تبدیل شده است. در چند دهه اخیر انتشار آثار متعددی در شکل های گوناگون تک نگاری، مجموعه مقاله، کتاب راهنما و دایره المعارف در برنامه کار برخی ناشران بزرگ و معتبر غربی قرار گرفته است. مجموعه «اسلام پژوهی» که به تازگی در نشر کرگدن منتشر می شود، در پی این است که از طریق ترجمه برخی آثار معتبر در حوزه مطالعات اسلام که به زبان های اروپایی منتشر می شوند، تصویری واقعی از پیش فرض ها، مسئله ها، روش ها و دیدگاه های جدید در این حوزه عرضه کند و رهیافت ها و چشم اندازهای نوین اسلام پژوهی را پیش روی پژوهشگران و علاقه مندان قرار دهد. کتاب «اسلام و مدرنیته؛ تحول یک سنت فکری» از این مجموعه، یکی از مهم ترین تالیفات فضل الرحمان، محقق و متفکر

پاکستانی-آمریکایی، است. فضل الرحمان نواندیش اسلامی شناخته شده در عرصه بین المللی است که آثارش به زبان های مختلف ترجمه شده و رویکرد نوگرایانه او به دین اسلام در زمره نظام مندترین رویکردها در قرن بیستم به شمار می آید که بر جریان نواندیشی در ایران نیز تاثیر داشته است. او از بنیان گذاران مطالعه علمی اسلام در ایالات متحده بود و در تربیت استادان و محققانی از آمریکا و برخی کشورهای اسلامی، همچون مالزی و تونس، نقشی مهم داشت. دغدغه های پژوهشی او بررسی وحی و روح قرآن با تاکید بر مسائلی همچون حقوق بشر، برابری، آزادی، اخلاق و عدالت اجتماعی است. «اسلام و مدرنیته» که از آخرین تالیفات فضل الرحمان است، با هدف ایجاد تحول در تاریخ تفکر اسلامی نگاشته شده است. فضل الرحمان در این کتاب نه از منظر مورخ صرف، بلکه در جایگاه تحلیلگری دقیق و با نگرشی فلسفی-تاریخی وضعیت اسلام در جوامع گوناگون اسلامی را تحلیل می کند و از تغییر و تحولات علوم اسلامی در طول زمان می گوید. ترجمه این کتاب از آن رو اهمیت دارد که فضل الرحمان در آن اندیشه ها و اقدامات اصلاح گران پیشگام و بلندآوازه ای همچون سید احمدخان، شبلی نعمانی، محمد عبده، محمد اقبال و ابوالاعلی مودودی را بررسی و نقد کرده است و ترجمه این اثر نگرش فضل الرحمان را به این معماران جهان معاصر اسلام به مخاطب می شناساند. فضل الرحمان همچنین در بخش هایی از کتاب به نظام آموزشی سنتی علوم اسلامی و نهاد حوزه و روحانیت در ایران شیعی توجه کرده است.

مهم ترین هدف فضل الرحمان در این کتاب حل مسئله تقابل سنت و مدرنیسم و بازاندیشی دیدگاه سنتی به اسلام است. آن طور که فضل الرحمان در تاریخ فکری اسلامی نشان می دهد، مشکلات خاص مدرنیست های مسلمان به هیچ وجه مسئله ای جدید نیست. در نظر او، عقلانیت اسلامی توانسته در برابر تناقضاتی که دنیای امروز اسلام با آن مواجه است - سرگشتگی در برابر دنیای مدرن یا مقاومت در برابر آن - پاسخ گو باشد. در این کتاب، رحمان طرحی بلندپروازانه برای تحول سنت فکری اسلام ارائه می هد که الاهیات، اخلاق، فلسفه و فقه را دربر می گیرد. او فراتر از صدای حمایت از بازگشت به اسلام و بازگرداندن شریعت به عنوان راهنمای عملی می پرسد چگونه و به کدام اسلام باید بازگشت. نویسنده در این اثر به بررسی و تحلیل موضوعاتی از این قبیل توجه کرده است: شکل گیری تدریجی فرهنگ و تمدن اسلامی، علوم گوناگون برخاسته از متن قرآن، نظام آموزش در جوامع اسلامی، علل و عوامل بی رونقی این تمدن، واکنش جوامع اسلامی به تمدن غرب، انفعال مسلمانان در برابر علوم غربی و تلاش های نواندیشانه دینی و راه های برون رفت از چالش جدی سنت و مدرنیسم. یکی از مهم ترین قسمت های کتاب مقدمه آن است که فضل الرحمان در آن نظریه هرمنوتیکی اش را مشهور به «نظریه دو حرکتی» برای تفسیر قرآن در دوره معاصر بیان کرده است. فرایند تفسیر پیشنهادشده شامل دو حرکت است؛ حرکت از وضع موجود و زمان حاضر به زمان نزول قرآن و سپس بازگشت به زمان حاضر. نویسنده در فصل اول کتاب به میراث اسلام و قرآن و پیامبر می پردازد و همچنین از چگونگی شکل گیری علوم گوناگون اسلامی و تغییرات نهادی در اسلام سده های میانه بحث می کند. او در ادامه به تعلیم و تربیت در این دوره می پردازد. در فصل دوم با نگاهی تاریخی وضعیت اسلام و آموزش های اسلامی را در کشورهای مختلف، از هند و اندونزی و پاکستان گرفته تا ایران و ترکیه و مصر بررسی می کند و چگونگی شکل گیری نوعی سکولاریسم را در دنیای اسلام نشان می دهد. در فصل سوم به وضعیت جهان اسلام از نیمه سده بیستم می پردازد و تاثیر متقابل اسلام، نوع حکومت کشورها و سلطه سیاسی و اقتصادی غرب را بر یکدیگر بررسی می کند. در فصل چهارم نیز چشم اندازها، مشکلات جهان اسلام و ارائه برخی پیشنهادها را برای برون رفت از چالش دائم میان سنت و مدرنیته بیان کرده است.