آرشیو چهارشنبه ۴ امرداد ۱۴۰۲، شماره ۶۵۴۶
صفحه آخر
۲۰

تبیین فرهنگ عاشورا برای مقابله با تحریف

دکتر مهدی ابراهیمی (کارشناس مسائل مذهبی)

آنچه بزرگان ما هم گفته اند آنچه دین پیامبر را حیات بخشید، خون سیدالشهدا بود. لذا یزیدی که در تاریخ اشتهار دارد به میگساری، یزیدی که تارک نماز بود و حتی احکام شرع را هم بلد نبود در سال61 هجری شده بود امیر و در دین انحراف به وجود می آورد. لذا حضرت اباعبدا... جلوی این تعبیر از اسلام ایستاد. از بعد سیاسی به این واقعه نگاه کنیم، متوجه می شویم عاشورا ظلم ناپذیری را به منصه ظهور و بروز می رساند. امام حسین(ع) با 72 تن از یارانش مقاومت می کند و شهید می شود و خانواده ایشان به اسارت گرفته می شود اما با همه این تفاسیر زیر بار ستم نمی رود. خود حضرت هم می فرماید مرگ بهتر از زندگی با ننگ و عار است. اگر از منظر روان شناسانه به کربلا بنگریم باید گفت داغ کربلا، داغ سنگینی بود که بر جگر شیعه نشسته و همیشه شیعیان در ذیل و ضمن گریه و قرائت زیارت عاشورا دنبال خونخواهی کربلا بوده اند. همیشه آرزو داشته با ظهور آخرین سلاله پاک سیدالشهدا انتقام آن خون به ناحق ریخته شده را بگیرد. همین موضوع باعث امیدواری و پایایی شیعیان شده است. در لابه لای نوشته های فوکویاما، متفکر غربی آمده است علت این که شیعیان همیشه کم و مورد هجمه بوده اند و با این احوال توانسته حیات خود را حفظ کنند این است که شیعه دو بال دارد؛ بال سرخ عاشورا و بال سبز مهدویت. حالا می توان نگاه دوباره ای به این گزاره انداخت که چرا دشمن روی فرهنگ عاشورا متمرکز شده است. چون سنگ بنای شیعه فرهنگ عاشوراست، به این معنا که تمام باورهای ما بر بنیان فرهنگ امام حسین(ع) بنا شده است. ما بیشترین تعالیم دینی مان را از پای منبر و روضه گرفته ایم؛ بنابراین اگر این موضوع دچار اخلال و آسیب شود، دشمن می تواند دومینووار روی باقی باورهای ما اثر بگذارد. این در تاریخ معاصر هم مصداق های بسیاری دارد، به عنوان مثال در زمان پهلوی دوم کاملا جلوی عزاداری ها گرفته می شود اما دشمن هم به این نکته رسیده که هر چقدر جلوی فرهنگ عاشورا را بگیرند پس از مدتی شاهد جهش این فرهنگ در جامعه خواهند بود. اما ترفند تازه آنها به جای مقابله با این فرهنگ ایجاد انحراف و تحریف در آن است. به این معنا که عاشورا را نفی نمی کنند، بلکه در گزاره ها و مفاهیم و اشخاص و تاریخ عاشورا انحرافاتی ایجاد می کنند که به واسطه آن به اهداف احتمالی خودشان دست بیابند. چرایی تحریف این فرهنگ هم همانی است که گفته شد؛ این که سنگ بنای شیعیان فرهنگ عاشوراست و موفقیت احتمالی دشمنان در آسیب به آن به معنای آسیب به تمامی باورهای شیعیان است. در این راستا شگردهای مختلفی هم در تحریف صورت می پذیرد.

همان گونه که قرآن پژوهان در رابطه با تحریف ناپذیری قرآن می‎ گویند عینا در رابطه با عاشورا هم مصداق دارد. گاهی اوقات تحریف معنوی داریم و گاه تحریف لفظی، در رابطه با تحریف های لفظی هم یا به زیاده است یا به نقیصه، به این معنا که گاهی چیزهایی را به عاشورا اضافه می کنند که در متن عاشورا نبوده است و گاه مواردی را از متن این فرهنگ کم می کنند. یکی از شیوه های دشمن در تحریف فرهنگ عاشورایی ایجاد بدعت در نوع عزاداری هاست. استفاده از سازها و موسیقی های عجیب از جمله مصادیق این موضوع است. در مواردی دیگر این تحریف توسط تخریب باورهای اصیل عاشورایی صورت می گیرد یا حتی در هجمه های دیگر دشمن آنها اقدام به تحریف تاریخ واقعه عاشورا می پردازد. گاهی هم در القای تعریف نادرست از شخصیت های کربلا این تحریف صورت می گیرد. گاهی حتی این تحریف ها با شمایل معنوی صورت می گیرد به این معنا که گفته می شود یک یاحسین (ع) بگویید تا وارد بهشت شوید! تجمیع همه این موارد از عاشورا تصویری متفاوت از حقیقت می سازد. متغیرهای مختلفی در عصرهای متفاوتی وجود دارد که دشمن بر اساس آن متغیرها، بحث تحریف را تازه سازی می کند و بر اساس آن به باورهای مخاطبان خود هجمه وارد می سازد. از آنجا که عاشورا تحول آفرین است و شور و شعور به همراه دارد اگر به حربه های دشمن دقت نکنیم این مفاهیم به ضد خودش تبدیل می شود. به عنوان مثال ما در عاشورا به جای کنشگری فعال که بخواهیم پیش روندگی عاشورا را به

منصه ظهور برسانیم و اقوام ملل مختلف را با این فرهنگ آشنا کنیم یکباره می بینیم خودمان از درون دچار باورهای اشتباهی شدیم . دو مدل سنتی و نوین برای مقابله با تحریف عاشورا وجود دارد، مدل قدیمی آن همان تبلیغ چهره به چهره است، این که مبلغان و فعالان فرهنگی در حسینیه ها و تکایا چهره به چهره تبلیغ فرهنگ عاشورایی را انجام بدهند. مدل های نوین مقابله با این تعریف هم با برگزاری همایش های مختلف همچون همایش اشعار آیینی یا همایش شیرخوارگان حسینی و... صورت می پذیرد. برای تبیین وجوه عقلانی عاشورا احتیاج به سمینار، همایش و نشست های نخبگانی احساس می شود.