آرشیو سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳، شماره ۶۷۵۴
سبک زندگی
۱۲

پشتوانه مردمی ضامن موفقیت طرح نور

محمد عنبرسوز

حجاب که از دیرباز به عنوان بخشی از فرهنگ عمومی مردم ایران بوده، در سال های اخیر و با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی و رشد سرسام آور تکنولوژی، تحت تاثیر تهاجم فرهنگی، دچار تحولاتی شده و بعضا و در برخی مواقع به شکل ساختگی به بروز بحران در کشور منجر شده است. برای فهم یک مساله فرهنگی فراگیر، لازم است پیشینه و تحولاتش مورد توجه قرار گیرد.

پس از مدت ها مناقشه بر سر مساله حجاب که بعضا با جنجال همراه بود و کشور را دچار ناآرامی هایی کرد، اکنون به نظر می رسد که با تغییر رویکرد نیروهای پلیس، وضعیت مبارزه با بی حجابی نیز در مقایسه با گذشته، سروسامان بهتری گرفته و می توان امیدوار بود که طرح نور به اعتلای فرهنگ عمومی یاری رساند.حجت الاسلام محسن جلالوند، کارشناس امور فرهنگی و تعلیم و تربیت در این رابطه به جام جم می گوید: «حجاب در کشور ما سابقه ای دیرینه دارد و از سنت های ریشه دار در بین مردم ایران محسوب می شود. حتی قبل از اسلام هم ما حجاب را به شکل های دیگری داشته ایم. با ورود اسلام به ایران، حجاب رنگ وبوی خاصی به خودش می گیرد و محدوده اش مشخص تر می شود که در متون دینی به آن تصریح شده است. مردم نیز، از آنجا که همواره علاقه مند به تدین و ایمان بوده اند، دستورات اسلام را می پذیرند و حجاب را مطابق احکام شرع اسلامی رعایت می کنند. این روند برقرار بوده تا زمان رضاشاه که کشف حجاب در دستورکار رژیم قرار می گیرد و با مقابله مردم متدین مواجه می شود. محمدرضاشاه نیز به شکلی دیگر، روش پدرش را ادامه می دهد تا این که با پیروزی انقلاب اسلامی، حجاب هم تثبیت می شود؛ اما از زمانی که این شبیخون فرهنگی اتفاق افتاد، الگوی غربی در میان جوانان رواج پیدا کرد. بدین ترتیب، اعتقادات بخشی از جوانان به حجاب هم کمرنگ شد.»

ریشه های بحران

طبعا، تبدیل شدن حجاب به یک مساله عمومی و جدی، بستگی به یک عامل ندارد و مجموعه ای از عوامل در طول سال ها، دست به دست هم داده اند تا وضعیت حجاب از آن شکلی که ریشه در فرهنگ ایرانی اسلامی دارد فاصله بگیرد. درباره اهمیت درک مساله تهاجم فرهنگی تردیدی وجود ندارد و روشن است که غرب، با صرف هزینه های هنگفت و پیاده سازی برنامه ریزی های بلندمدت، به دنبال ضربه زدن به ریشه های دینی مردم ایران بوده و حجاب را به عنوان یکی از مهم ترین مظاهر دینداری، هدف قرار داده است. حجت الاسلام جلالوند اما دلایل دیگری را نیز در بروز این وضعیت حائز اهمیت می داند و آنها را به این ترتیب دسته بندی می کند: «متاسفانه در این زمینه قشر مذهبی هم فعالیت فرهنگی خود برای حفظ حجاب را به درستی انجام نداد و جوانان به راهی می رفتند که از غرب دیکته می شد. البته گروهی هم دراین میان مزدور بودند و برای ترویج بی حجابی و بی عفتی پول می گرفتند. بحث پوشاک هم از این فرهنگ غربی تاثیر گرفت و شکل لباس های موجود در بازارتغییر کرد. علاوه براین ها، دولت ها هم در این زمینه کارهای شاخصی انجام ندادند و برخی دولت ها می گفتند که ما به حجاب مردم کاری نداریم ومی پرسیدند که چرا می خواهید مردم را بالاجبار بهشتی کنید.مجموعه این عوامل باعث شد که حجاب کمرنگ شود وماجرای مهسا امینی هم با طراحی دقیق و ماهرانه غرب در ایجاد جنگ روانی با تمرکزبرگسل های اجتماعی و مذهبی ما به وضعیت کنونی درجامعه ما انجامید.»

برش
از گشت ارشاد تا طرح نور

در راستای جنگ رسانه ای که طی سال های اخیر پیرامون مساله حجاب ایجاد شده بود، گشت ارشاد به نمادی دروغین برای برخوردهای تند و قهرآمیز با بی حجابی تبدیل شده بود و انگاره ای منفی را در ذهن نسل جوان تداعی می کرد. درک دقیق از این موضوع و لزوم مبارزه نرم با تهاجم فرهنگی، باعث شد که با تغییری استراتژیک، شیوه کار گشت ارشاد نیز تغییر کند و با ایجاد طرح نور، رویکردهای نیروی انتظامی نیز موثرتر واقع شوند.نیروی انتظامی که بحث حجاب را در زمره مهم ترین اولویت های خود می داند، تلاش کرده است تا با بهره گیری از نظرات کارشناسی و دقت در شیوه اجرای وظایف خود، رویکردی جدید را در مواجهه با مساله بی حجابی به کارگیرد. وزیر کشور نیز با اشاره به این که فراجا نیروهای خود را توجیه کرده و میان فردی که در مساله حجاب اهمال و غلفت می کند و افرادی که به دنبال ساختارشکنی هستند تفاوت قائل می شود، بر رویکرد فرهنگی طرح نور تاکید کرد. حجت الاسلام جلالوند نیز طرح نور را واجد پشتوانه مردمی می داند و همین پشتوانه را دلیلی بر موفقیت آن در آینده نزدیک ارزیابی می کند. وی درباره رویکرد فرهنگی و پشتوانه مردمی طرح نور می گوید: «با تاکیدات رهبر معظم انقلاب، فعالیت کارشناسان مذهبی و تلاش نیروهای انتظامی، تصمیم بر این شد که طرح نور، با تاکید بر آیات سوره مبارکه نور اجرایی شود. این طرح بیشتر جنبه ایجابی دارد و وجه سلبی آن به موارد خاصی محدود می شود. همه ما باید از نیروی انتظامی حمایت کنیم تا این طرح را با موفقیت پیش ببرند. با توجه به تجربه دو سال قبل و اغتشاشاتی که ایجاد شد، ما فهمیدیم که مردم با برخورد سلبی چندان موافق نیستند؛ مردم برخورد فرهنگی دلسوزانه را می پسندند و برخورد قهری ممکن است حتی نتیجه عکس بدهد. ما باید با استفاده از رویکرد نرم فرهنگی جوان را متقاعد کنیم که این حجاب برای حفظ حیثیت، امنیت و آبروی خودش خوب است. در این صورت جوان ما از ته دل به این موضوع اعتقاد پیدا می‎کند که باید خودش را محفوظ نگه دارد.»این کارشناس مسائل مذهبی و فرهنگی، همچنین درباره تاثیر طرح نور بر امنیت روانی خانواده ها معتقد است:«طرح نور از این منظر می تواند باعث آرامش و امنیت خاطر خانواده ها شود که خانواده وقتی دخترش را به خیابان می فرستد، خیالش آسوده است که جامعه هم نقش تربیتی خود را ایفا می کند و نسبت به فرزندانش بی اعتنا نیست. با توجه به تجربه تلخ ما درسال1402، دیگر آن برخوردهای سلبی انجام نخواهد شد. امروز، در قالب طرح نور، نیروی انتظامی رویکرد فرهنگی پیدا کرده و بیشتر با تذکر لسانی و توجیه کردن جوانان وظیفه خود را انجام می دهد. منابع قرآنی و روایی ما پر از مباحث مربوط به حجاب وعفاف وحیاست. اگر بتوانیم از زمان نوجوانی، فرهنگ سازی حجاب را شروع کنیم و آثار مثبت حجاب و پیامدهای منفی بی حجابی را درعرصه های مختلف تبیین نماییم، حفظ حجاب به طور خودجوش انجام خواهد شد. طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب که به ما امیددادندکه این بی حجابی اصلاح خواهد شد، همه امیدواریم که طرح نور با موفقیت پیش برود. همه ما باید دست به دست هم بدهیم تا وعده حضرت آقا محقق شود.»