آرشیو پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۳، شماره ۵۷۵۳
جهان
۳
گزارش

شورای خاورمیانه ارزیابی کرد؛ خاورمیانه روی بمب ساعتی

13 آوریل، ایران برای اولین بار و به شکلی بی سابقه اهداف اسراییل را در خاک سرزمین های اشغالی هدف قرار داد. اسراییل از آن زمان به یک پاسخ محدود بسنده کرده و ایالات متحده و متحدانش تلاش دارند تا با اعمال تحریم های گسترده علیه تهران، فشارها را افزایش دهند.سناریویی که پیش تر شکست خورده است. در همین راستا، گروهی از محققان فعال در شورای خاورمیانه تلاش کردند تا از چندین منظر پیامدهای رویارویی ایران و اسراییل برای خاورمیانه را بررسی کنند. در همین راستا، شهرام اکبرزاده، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت وگو با شورای خاورمیانه گفت: پاسخ موشکی و پهپادی ایران به اسراییل براساس ماده 51 منشور سازمان ملل متحد، در چارچوب حق دفاع از خود قابل تبیین است. با این حال، این اقدامی بی سابقه بود، چراکه تا پیش از این ایران و اسراییل رویارویی در سایه را تجربه کرده بودند و مواضع این بازیگر (اسراییل) توسط اعضای محور مقاومت هدف قرار می گرفت، اما تهران این بار قاعده بازی را تغییر داد. به ادعای اکبرزاده، حمله تروریستی اسراییل به سفارت ایران در دمشق نشان از آن داشت که این بازیگر از آستانه و خط قرمزها عبور کرده و نیاز به واکنشی تند دارد. به ادعای این تحلیلگر، این به معنای شکستن رویه گذشته و فعال کردن مکانیسم بازدارندگی ایران بود. مقامات ایرانی مطمئنا انتظار واکنش امریکا و برخی کشورهای اروپایی را داشتند، اما می دانستند که عدم پاسخ به حمله اسراییل بازدارندگی ایران را تضعیف خواهد کرد.

طبیعتا بعد از آنکه ایران نتوانست به واسطه مواضع امریکا و بریتانیا، اسراییل را در شورای امنیت به چالش بکشد، روایتش مبنی بر از هم پاشیدن نظم جهانی قوت بیشتری گرفت. ایران از همان روزهای ابتدایی این ایده را مطرح کرده که نظام بین الملل و نهادهای متعدد آن در خدمت منافع امریکا و متحدانش هستند. حالا دیدگاه تجدیدنظرطلبانه ایران در امور بین الملل با افزایش اختلافات مسکو و پکن با واشنگتن قوت یافته است. طبیعتا مقام های ایران از این فرصت برای پیشبرد منافع ضد امریکایی شان استفاده می کنند. به ادعای اکبرزاده، استراتژی تحریم نشان از قطبی شدن جهان و فرسایش توانایی ایالات متحده برای حفظ بسیاری از متحدان عرب در خلیج فارس دارد.

رنج علاالدین، کارشناس خاورمیانه نیز براین باور است که خاورمیانه روی بمب ساعتی قرار دارد. او در گفت وگو با شورای خاورمیانه مدعی شد، با توجه به تشدید تنش ها در منطقه پس از حمله 7 اکتبر، این احتمال وجود دارد که اسراییل بازی تازه ای را آغاز کند؛ بازی که می تواند پرهزینه باشد و رویارویی تمام عیاری را در منطقه کلید بزند. به ادعای این تحلیلگر، امروز اعضای محور مقاومت آماده حمله ای تمام عیار به مواضع اسراییل در سرزمین های اشغالی هستند. هر دم ممکن است رویارویی جدی میان اسراییل و حزب الله کلید بخورد؛ از همین رو باید تصدیق کرد که امنیت منطقه در شرایط بدی قرار دارد و هر کنش ناخواسته ممکن است هزینه بالایی را به همراه داشته باشد.

ازگه گنچ، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در باب رویارویی ایران و اسراییل مدعی شد: اگرچه هر دو بازیگر تلاش داشتند تا با دقت و خویشتنداری مانع از گسترش دامنه تنش شوند، اما این رویارویی لحظه مهمی را در خاورمیانه رقم می زند و نشان دهنده تغییر ژئوپلیتیک از رویارویی پنهانی به رویارویی آشکار بین دشمنان طولانی مدت است. به ادعای گنچ، منطقه در حال حاضر شاهد یک روند نگران کننده از تشدید درگیری ها مانند درگیری ها در عراق، لبنان، سوریه و یمن است که تحت الشعاع جنگ اسراییل در نوار غزه قرار گرفته است. شبح قریب الوقوع جنگ منطقه ای بر بی ثباتی ذاتی منطقه سایه افکنده و تلاش های منطقه ای برای صلح، رفاه و توسعه را تضعیف می کند. با تکیه بر این سناریو، حمله تلافی جویانه ایران به اسراییل با هدف تقویت نفوذ منطقه ای این کشور و اثبات توانایی های نظامی اش انجام شد.

رویکرد محتاطانه اسراییل و عدم تمایل ایالات متحده به شرکت در هرگونه پاسخ، تل آویو را وادار کرد تا منفعل باشد. به ادعای این تحلیلگر، در حال حاضر، طرفین توانسته اند از طریق این مبادلات نظامی محدود و با دقت کالیبره شده بازدارندگی خود را حفظ کنند. تشدید تنش ها فعلا فشارها بر نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل که با بحران های سیاسی در داخل و خارج از سرزمین های اشغالی مواجه بوده کاهش داده و مقدمه ای شده برای لشکرکشی اسراییل به رفح.

گنچ در ادامه مدعی شد، هنگامی که زنگ خطر جنگ به صدا در می آید، صدای صلح اغلب تحت الشعاع قرار می گیرد و میانجی ها، کمتر قادر به انجام اقدامات موثر هستند.

به عنوان مثال، در 19 آوریل، ایالات متحده قطعنامه ای را که به طور گسترده مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل بود در حمایت از عضویت فلسطین در سازمان ملل که می توانست راه را برای تشکیل کشور فلسطین هموار کند، وتو کرد. 18 آوریل، اکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی با همتای قطری اش، صراحتا اعلام کرد که حماس آمادگی خود را برای انحلال شاخه نظامی خود پس از ایجاد کشور فلسطین در امتداد مرزهای 1967 اعلام کرده است.

در همان روز دوحه اعلام کرد که در بحبوحه انتقادها و بن بست مذاکرات، نقش خود به عنوان میانجی را مورد ارزیابی مجدد قرار می دهد.