فهرست مطالب

اقتصاد کشاورزی و توسعه - پیاپی 47 (پاییز 1383)

فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه
پیاپی 47 (پاییز 1383)

  • 184 صفحه، بهای روی جلد: 8,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/07/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • احمد مجتهد، محمد شریفی صفحه 1
    در مطالعه حاضر جهت بررسی تاثیر سیاستهای پولی و مالی در رشد بخش کشاورزی، یک مدل ساختاری برای این بخش طراحی و با الهام از معادله فرم خلاصه شده مدل، بردار درازمدت متغیرهای مورد بررسی شناسایی شد. سپس با استفاده از روش هم انباشتگی یوهانسن، سه بردار درازمدت برای دوره 1350-80 برآورد گردید.
    این سه بردار از لحاظ نظری، مرتبط با معادله عرضه کل، تقاضای کل و شرایط تعادلی در بخش کشاورزی بودند.
    بنابراین، با استفاده از روابط درازمدت و کوتاه مدت تخمین زده شده، تاثیر اجرای سیاستهای پولی و مالی در رشد بخش کشاورزی بررسی شد. نتایج عددی نشان می دهد که اجرای سیاستهای مالی انبساطی (انقباضی) هر چند در کوتاه مدت تاثیری در رشد بخش کشاورزی ندارد ولی در درازمدت دارای تاثیر مثبت (منفی) در رشد این بخش خواهدبود. همچنین اجرای سیاستهای پولی انبساطی (انقباضی) در کوتاه مدت تاثیری در رشد بخش کشاورزی ندارد ولی در درازمدت باعث کاهش (افزایش) رشد آن می شود.
    کلیدواژگان: سیاستهای پولی و مالی، مدل ساختاری، آزمون هم انباشتگی یوهانسن، نرخ واقعی ارز، VAR ساختاری
  • مریم صحراییان، منصور زیبایی صفحه 29
    از آنجا که کاهش تورم همیشه یکی از اهداف سیاستهای اقتصادی بوده و همچنین رابطه نزدیکی بین حجم پول در گردش و تورم وجود داشته است، در این تحقیق رابطه علی بین عرضه پول و قیمت، آزمون شده است.
    هدفهای این تحقیق بررسی رابطه علی بین عرضه پول و قیمت محصولات کشاورزی با استفاده از آزمون علیت گرنجر و پیش بینی مقادیر چهار متغیر کلان اقتصادی است.
    و در این تحقیق از دو معیار تعریف محدود پول(m1) تعریف گسترده پول (m2) برای عرضه پول و از دو معیار خرده فروشی محصولات کشاورزی (API) و عمده فروشی محصولات کشاورزی (AWI) برای قیمتها استفاده شده است. ارقام مربوط به API وAWI بر حسب سال 1369 است. داده ها به صورت سالانه و مربوط به دوره 1340 تا 1379 بوده و از سایت اینترنتی مرکز اطلاعات اقتصادی، بانک اطلاعاتیPDS و نشریه های مرکزی جمع آوری شده است.
    نتایج آزمون علیت نشان داد که شاخص عمده فروشی محصولات کشاورزی و عرضه پول علیت دو طرفه دارند. اما در مورد شاخص خرده فروشی محصولات کشاورزی و عرضه پول، علیت از عرضه پول به قیمت وجود دارد.
    کلیدواژگان: تورم، علیت، قیمت محصولات کشاورزی
  • سعید یزدانی، علی کیانی راد صفحه 47
    کشاورزی فعالیتی سرشار از مخاطرات است. دراین فعالیت انواع مخاطرات طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و عمدی دست به دست هم داده و مجموعه شکننده و آسیب پذیری برای تولیدکنندگان فراهم کرده است.دولتها جهت حمایت از کشاورزان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی سیاستها و برنامه هایی را طراحی می کنند که بیمه درآمدی یکی از آنهاست.این بیمه از طرح های جدید بیمه ای به شمار می آید که همزمان ریسک قیمت و عملکرد را مدیریت می کند. دراین مقاله سعی شده است با بررسی نظریه بیمه درآمدی، مزایای آن نسبت به سایر طرحهای بیمه ای بیان شود و همچنین با استفاده از اطلاعات قیمت و عملکرد محصولات گندم، جو، نخود و پیاز در استانهای فارس، کرمانشاه و آذربایجان شرقی و اطلاعات سری زمانی مربوط به سالهای 1362-80 امکانسنجی ایجاد بیمه درآمدی صورت گیرد. نتایج حاکی از این است که در استان آذربایجان شرقی، با توجه به بالاتر بودن ضریب تنوع درآمد هر هکتار، محصول پیاز از امکان مناسبتری جهت ایجاد یک بیمه درآمدی نسبت به گندم آبی و دیم برخوردار است. همچنین گندم آبی در این استان نیز موقعیت مناسبتری دارد.در استان کرمانشاه نخود آبی و دیم نسبت به گندم و همچنین گندم آبی نسبت به گندم دیم دارای موقعیت مناسبتری از لحاظ ریسک درآمدی جهت اجرای الگوی بیمه درآمدی هستند.در استان فارس محصول گندم نسبت به جو برتری دارد و در کل کشور به ترتیب محصولات پیاز دیم، پیاز آبی، نخود دیم، نخود آبی، گندم آبی، گندم دیم، جو دیم و جوآبی از لحاظ اجرای الگوی بیمه درآمدی مزیت دارند.
    کلیدواژگان: بیمه، بیمه درآمدی، ریسک، ضریب تغییرات
  • ولی بریم نژاد، غلامرضا پیکانی صفحه 69
    استفاده بهینه از منابع تجدید پذیرآب، یکی از اهداف اقتصادی دولتها به شمار می آید. در این راستا سنجش شاخصهای پایداری آب نیاز اساسی دوام نظامهای کشاورزی در دراز مدت است. از آنجا که پایداری در بر گیرنده جنبه های اجتماعی، بوم شاختی و اقتصادی است، کشاورز باید بتواند پارامترهای نرم افزاری و سخت افزاری را در تصمیم گیری خویش با یکدیگر تلفیق کند. هدف این تحقیق، توسعه مدلی است که به تصمیم گیران کمک می کند تا نظام پایداری برای منطقه طراحی کنند. برنامه ریزی ریاضی ابزاری مفید برای مطالعه و تحلیل نظامهای کشاورزی است. نتایج حاصل از حل برنامه ها و سیاستهای مختلف در راندمانهای مختلف آبی و سناریوهای گوناگون به مدیر این امکان را می دهد که حرکت به سوی پایداری را بر اساس سیاستها و اهداف منطقه ای طرح ریزی و برنامه ریزی کند. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر اثر مستقیم بهبود راندمان آبیاری بر افزایش سطح آبهای زیرزمینی است.
    کلیدواژگان: توسعه پایدار، آب، برنامه ریزی ریاضی، آبهای زیرزمینی، راندمان آبیاری
  • ناصر شاهنوشی، سیاوش دهقانیان، محمد قربانی، امید گیلانپور، محسن دانش مسگران صفحه 91
    گندم به دلیل داشتن مواد مغذی زیاد، در تامین امنیت غذایی جامعه نقشی مهم ایفا می کند. این محصول طی سالهای گذشته نیز همواره بیشترین سطح زیر کشت محصولات زراعی را به خود اختصاص داده است. از همین رو گندم، به عنوان محصولی راهبردی، در سیاستگذاری بخش کشاورزی جایگاه ویژه ای دارد. در این مقاله عوامل موثر بر عرضه این محصول با استفاده از اطلاعات سری زمانی دوره 1362-81 در قالب الگوی نرلاو بررسی شده است. بدین منظور عرضه گندم تابعی از قیمت گندم و قیمت گندم وجو با یک وقفه زمانی، میزان بارندگی، سطح زیر کشت گندم، عرضه گندم با یک وقفه زمانی و روند زمانی در نظر گرفته شده است. محاسبه کششهای مربوط به این متغیرها نشان داد که هرچند نقش عوامل قیمتی در عرضه گندم را نمی توان نادیده گرفت، اماعرضه گندم با یک وقفه زمانی و میزان بارندگی مهمترین عوامل تاثیر گذار بر عرضه محصول گندم است؛ بنابراین سیاستهای قیمتگذاری به تنهایی برای افزایش عرضه گندم کافی نخواهد بود.
    کلیدواژگان: سیاست قیمتگذاری، عوامل غیر قیمتی، عرضه گندم، الگوی نرلاو
  • رفتار مصرف کنندگان شهری و روستایی ایران / مطالعه موردی کالاه ای اسایس مشمول یارانه
    زکریا فرج زاده، بهاءالدین نجفی صفحه 103
    به منظور بررسی رفتار مصرف کنندگان و برآورد کششهای قیمتی کالاهای مورد مطالعه از رهیافت دیتون(Deaton, 1988) استفاده شد. داده های این بررسی شامل مخارج و مقدار مصرف کالاهای مذکور و همچنین ویژگی های جمعیتی اندازه خانوار و میزان تحصیلات سرپرست خانواراست. این داده ها از میان خانوارهای روستایی و شهری استاهای خراسان، مازندران، آذربایجان شرقی، هرمزگان و چهارمحال و بختیاری، که در طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار سال 1379 شرکت کرده بودند، به دست آمد. کالاهای منتخب مشمول یارانه نیز عبارت است از: نان، برنج، روغ نباتی و قند وشکر.
    یافته های تحقیق نشان می دهد که کالاهای مورد مطالعه در الگوی شهری و روستایی به صورت مجموعه ای مکمل مصرف می شوند. همچنین مصرف کنندگان در مقابل افزایش قیمت برنج نسبت به سایر کالاها واکنش بیشتری نشان می دهند. مقایسه الگوی مصرف شهری و روستایی نیز نشان می دهد که در الگوی روستایی نان نسبت به الگوی شهری و در الگوی شهری برنج نسبت به الگوی روستایی از اهمیت بیشتری برخوردار است. نتایج حاصل از ضرایب کششهای درآمدی نیز بیانگر تمایل بالای مصرف کنندگان روستایی نسبت به مصرف کنندگان شهری در جهت افزایش میزان مصرف کالاهاست. مقایسه ضرایب کششهای کیفیت در الگوی مصرف روستایی و شهری هم حاکی از حساسیت بالای مصرف کنندگان روستایی نسبت به مصرف کنندگان شهری در مقابل تغییرات کیفیت کالاهای منتخب است.
    کلیدواژگان: رفتار مصرف کننده، یارانه، کالاهای اساسی، مناطق شهری و روستایی ایران
  • دادگر محمدی صفحه 125
    استان فارس یکی از قطبهای عمده کشاورزی کشور است که با برنامه ریزی صحیح می توان آن را به یکی از مراکز تولید و صادرات انواع محصولات کشاورزی تبدیل کرد. اساسا با برنامه ای صحیح و اصولی امکان استفاده مطلوب از نهاده ها و تولید محصولات ضروری به وجود خواهد آمد. تعیین مزیت نسبی محصولات تولیدی مختلف یکی ازجنبه های مهم برنامه ریزی اقتصادی است. دراین مطالعه مزیت نسبی دانه های روغنی (شامل کلزا، آفتابگردان، کنجد و گلرنگ) درسال زراعی 1381-82 دراستان فارس بررسی شده است. به منظور دستیابی به هدفهای تحقیق دو نوع از شاخصهای تعیین مزیت نسبی به کار رفته است؛ شاخصهای نوع اول شامل منفعت خالص اجتماعی، هزینه منابع داخلی و نسبت هزینه به منفعت اجتماعی است. این شاخصها با دو نوع قیمت موثر ارز به روش های برابری قدرت خرید مطلق و نسبی محاسبه شده اند. شاخصهای نوع دوم شاخص کارایی مزیت، شاخص مقیاس مزیت و شاخص جمعی مزیت را شامل می شود. براساس شاخصهای نوع اول و با قیمتهای موثر ارز، محصولات کلزا، آفتابگردان و کنجد دارای مزیت نسبی و محصول گلرنگ بدون مزیت نسبی در تولید بوده ا ند. بر اساس شاخصهای نوع دوم و شاخص کارایی مزیت، تنها محصول کلزا از نظر عملکرد دارای کارایی و از مزیت نسبی در تولید برخوردار بوده است و محصولات، گلرنگ و کنجد در مقایسه با کل کشور، مزیت نسبی در تولید نداشته اند. شاخص مقیاس مزیت برای آفتابگردان وکنجد بزرگتر از یک و نشان دهنده بیشتر بودن درجه تمرکز این محصولات در مقایسه با کل کشور و برای کلزا و گلرنگ کمتر از یک و نشان دهنده کمتر بودن درجه تمرکز این محصولات در مقایسه با کل کشور بوده است. شاخص جمعی مزیت برای آفتابگردان عددی بزرگتر از یک و برای سایر محصولات عددی کوچکتر از یک را نشان داده است. بر اساس این شاخص، در شرایط فعلی، استان فارس در تولید آفتابگردان مزیت نسبی بیشتر از متوسط کشور و در تولید کلزا، گلرنگ و کنجد مزیت نسبی کمتر از متوسط کشور داشته است.
    کلیدواژگان: مزیت نسبی، دانه های روغنی، استان فارس
  • صفحه 153