فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه
پیاپی 67 (پاییز 1388)

نان کالایی است که درالگوی مصرفی تمام خانوارهای ایرانی وجود دارد و ضایعاتآن باعث هدر رفتن قابل ملاحظه منابع ملی می شود. دراین مطالعه میزان ضایعات نان تافتون درشهرستان زابل و عوامل مؤثر بر آن بررسی گردید. اطلاعات مورد نیاز برای مطالعه از طریقتکمیل 200 پرسشنامه در منطقه سیستان در سال 1385 جمع آوری شد. نتایج نشان داد که میزانضایعات نان در شهرستان زابل 14 % مصرف روزانه برای هر خانوار است. همچنین ضایعات نانبا تعداد نان خریداری شده در روز رابطه مستقیم و با تعداد دفعات مراجعه به نانوایی و ساعاتصرف شده برای خرید نان در روز و سن همسر، رابطه غیرمستقیم نشان داد. افزون بر ای ن،e-mail:arkarbasi2002@yahoo.com (∗ دانشیار دانشگاه زابل (نویسنده مسئولe-mail:msabuhi39@yahoo.com ∗∗ استادیار دانشگاه زابلe-mail:rastegar_777@yahoo.com ∗∗∗ دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه زابلاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 67نانهای محلی نسبت به نانهای نانوایی ضایعات کمتری داشته است. یافته های مطالعه نشان دادبهبود کیفی آرد تحویلی به نانوایی ها و همچنین افزایش ساعت کار نانوایی ها به منظور امکانعرضه نان تازه در تمام طول روز و در نتیجه افزایش تعداد دفعات مراجعه افراد به نانوایی،راهکارهایی مؤثر به شمار می آیند.
R0: JEL طبقه بندی

استان ایلام از جمله استانهای بسیار محروم است به گونه ای که از لحاظ شاخصه ایتوسعه یافتگی در رده پایین استان های کشور قرار دارد. بنابراین لازم است که با برنامه ریزیصحیح، بخشهای اقتصادی رونق بخش توسعه استان شناسایی گردند و روی این بخشهاسرمایه گذاری شود. برای بررسی ارتباطات بی نبخشی از جدول داده ستانده منطقهای که بهاستخراج شده، استفاده گردیده است. پس از تشکیل جدول داده - (GRIT) روش گریتستانده، با استفاده از ضرایب فزاینده اشتغال نوع اول و دوم و ضرایب فزاینده درآمدی نوع اولو دوم و همچنین ضرایب نسبی سرمایه بر و کاربر بودن بخشها، اولویت سرمایه گذاری بخشهایاقتصادی استان در سال 1383 مشخص شد. نتایج نشان می دهد که اولویت سرمایه گذاری در∗ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد بهبهان (نویسنده مسئول)e-mail: drahmati16@gmail.com ∗∗ دستیار علمی دانشگاه پیام نور واحد دره شهراقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 6720بخشها به ترتیب به بخشهای صنایع مواد غذایی و آشامیدنی و دخانیات، محصولات کانیغیرفلزی، محصولات اساسی فولاد و ذوب آهن و کشاورزی اختصاص دارد.
R1،C67:JEL طبقه بندی

این مطالعه با هدف پیش بینی قیمت اسمی و واقعی محصولات کشاورزی شامل پنبه و84 صورت گرفت. پس از بررسی ایستایی سری ها، تصادفی - زعفران و برنج برای دوره 1350بودن متغیرها با استفاده از دو آزمون ناپارامتریک والد-ولفویتز و پارامتریک دوربین -واتسونبررسی شد. براساس نتایج این آزمونها، تمامی سری های قیمت اسمی محصولات یاد شده وهمچنین سری قیمت واقعی پنبه به عنوان سری های غیرتصادفی و قابل پیش بینی ارزیابی شدند. تعدیل نمایی یگانه، تعدیل نمایی، ARIMA الگوهای مورد استفاده برای پیش بینی شاملو الگوی شبکه عصبی مصنوعی است. بر اساس معیار کمترین ARCH، دوگانه، هارمونیک∗دانشجوی دوره دکترای اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز (نویسنده مسئول)e-mail: zakariafarajzadeh@gmail.com∗∗ کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزیاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 6744سری های قیمت اسمی برنج و زعفران را بهتر از سایر روش ها ARIMA خطای پیشبینی، الگویپیش بینی کرد. بهترین پیش بینی برای سری های قیمت اسمی و واقعی پنبه نیز به ترتیب با استفادهاز الگوهای شبکه عصبی مصنوعی و هارمونیک به دست آمد. مقادیر خطای پیش بینی حداقلبرای هر یک از سری های اسمی قیمت پنبه، برنج و زعفران و همچنین قیمت واقعی پنبه به14 درصد محاسبه شد. / 4 و 78 /46، 11/14، 30/ ترتیب برابر با 08Q11، D12، C53، C51، C32، C22:JEL طبقه بندی

برای استفاده از مدل های برنامه ریزی ریاضی در تعیین الگوی بهینه کشت مزارع با توجهبه شرایط ریسک و نبود قطعیت و وجود اطلاعات نادقیق و غیرقطعی می توان از تکنیک هایجدید برنامه ریزی فازی 2 و بازه ای 3 استفاده کرد. در این پژوهش با بهرهگیری از تکنیکبرنامه ریزی بازه ای و با توجه به آمار سالهای زراعی 1378 تا 1384، الگوی بهینه کشتمحصولات زراعی گندم، جو، ذرت، آفتابگردان، چغندرقند و سیب زمینی با در نظر گرفتن∗ به ترتیب: استاد و استادیار گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهانe-mail:emazir@yahoo.com1. نویسنده مسئول∗∗ دانشآموختهکارشناسی ارشد توسعه اقتصادی و برنام هریزی دانشگاه اصفهانe-mail:mehdiqman@yahoo.com2. fuzzy programming3. interval programmingاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 6774شرایط ریسک و داده های نادقیق محاسبه شده است. این تحقیق بر روی مزرع های به وسعت 85هکتار واقع در استان همدان صورت پذیرفته است. نتایج نشان می دهد بر پایه مدل برنامه ریزیبازه ای، با توجه به شرایط ریسک و نبود قطعیت و محدودیتهای موجود، الگوی بهینه کشتشامل محصولات گندم و جو و سیب زمینی است. همچنین با افزایش ریسک پذیریکشاورزان، سطح زیرکشت محصول جو کاهش و سی بزمینی افزایش یافته و سود بیشترینصیب کشاورزان شده است. باید گفت که نتایج بهدست آمده از مدل مذکور به شرایط دنیایواقعی نیز نزدیکتر است.

در این تحقیق با به کارگیری آخرین جدول داده ‐ ستانده ایران (1380)، پتانسیلاشتغال زایی، درآمدزایی و تولید بخش های مختلف با استفاده از شاخص های گوناگون بررسیمی شود. در ضمن نقش بخش کشاورزی از لحاظ تولید، درآمد و اشتغال در میان دیگربخش های اقتصاد ایران نیز تبیین می گردد.
نتایج نشان می دهد که بخش کشاورزی (1)، روغنها و سایر محصولات غذایی (5) وساختمان (26) رتبه اول تا سوم اشتغال زایی را در میان بخشهای اقتصادی دارند. مقایسه کششتولید کل و کشش اشتغال کل نشان می دهد که از 35 بخش اقتصاد ایران تنها 7 بخش کششe-mail: tarahomi2007@yahoo.com ∗ استادیار دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات اهواز∗∗ عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور اهواز(نویسنده مسئول)اقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 6794(اشتغال بیشتر از کشش تولید دارند و این، هم جهت با نظریه صندوق بین المللی پول (2002است که بیان م یدارد به رغم نرخ رشد بالای تولید در ایران، نرخ رشد اشتغال ناچیز است.

پیش بینی رفتار متغیر های اقتصادی یکی از الزامات برنامه ریزی برای آینده است کهاغلب با استفاده از تکنیکهای سری زمانی انجام می شود، اما انتخاب نوع الگوی سری زمانیبردقت پیش بینی بسیار اثرگذار است. با این حال، در مطالعات بسیاری انتخاب الگو به صورتدلخواه و نه براساس یک روش نظام مند صورت گرفته است.
هدف اصلی این مطالعه ارائه رویکردی سیستمی برای مشخص کردن الگوی مناسبسری زمانی برای پیش بینی مصرف دو محصول سیب و پرتقال است. به این منظور اطلاعات و85 انتخاب و چگونگی استفاده از - آمار مصرف سرانه این محصول در دوره ز مانی 1353رویکرد یاد شده برای الگوسازی سری های زمانی نشان داده شده است. در این راستا دقت∗ به ترتیب: دانشیار و دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعهکشاورزی، دانشگاه تهرانe-mail:hsalami@vt.ac.ir1. نویسنده مسئولاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 67118پیش بینی الگوهای پیشنهادی بر مبنای رویکرد سیستمی با الگوی خودتوضیح برداری - کهمعمولا در مطالعات بدون توجه به این رویکرد و صرفا به صورت دلخواه مورد استفاده قرارمی گیرد - مقایسه شده است. نتیجه این مقایسه نشان داد که به کارگیری رویکرد سیستمیمی تواند به میزان قابل ملاحظه ای دقت پیش بینی را افزایش دهد. در نهایت با استفاده ازالگوهای انتخابی، مصرف سرانه سیب و پرتقال برای دوره زمانی 1386 تا 1395 پیش بینی شدهاست.

در این مقاله مزیت نسبی و شاخص های حمایتی برای محصولات زراعی صنعتی شاملآفتابگردان، پنبه آبی، سویای بهاره آبی و چغندرقند در سطح ملی برای سال 83 با استفاده ازمحاسبه و تجزیه و تحلیل شده است. نتایج مطالعه حاضر در (PAM) ماتریس تحلیل سیاستیمحصولات زراعی نشان می دهد که ایران در تولید (DRC) خصوص شاخص مزیت نسبیمحصولات پنبه آبی و سویای بهاره آبی دارای مزیت نسبی است؛ به عبارتی تولید محصولاتفوق در داخل کشور باصرفه تر از واردات آنهاست، در حالی که آفتابگردان وچغندرقند دارایبرای پنبه و سویا نشان می دهد که (NPC) مزیت نیستند. بررسی شاخص حمایت اسمی محصولقیمت بازاری این محصولات کمتر از قیمت سایه ای آنهاست؛ به عبارت دیگر سیاست های دولتباعث شده است قیمت این محصولات در داخل کشور کمتر از قیمت مرزی در نرخ سایه ای∗ دانشجوی دوره دکترای اقتصاد کشاورزی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر مؤسسهپژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی (نویسنده مسئول)e-mail: mandy t1385@yahoo.com∗∗ کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی و پژوهشگر مؤسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزیوتوسعهe-mail: maryardestani@yahoo.com روستاییاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 67136ارز باشد و مبین اعمال مالیات ضمنی بر تولیدکنندگان این محصولات است. نتایج شاخصدر مورد محصولات زراعی مورد مطالعه نمایان می سازد که (NPI) حمایت اسمی نهاده هازارعان درخصوص نهاده های قابل تجارت مورد حمایت قرار گرفته اند و به عبارتی کشاورزاناین نهاده ها را به صورت یارانه ای و ارزانتر از قیمت مرزی آنها خریداری کرده و در تولیدیا ضریب حمایت مؤثر نیز برای آفتابگردان و EPC محصول مورد استفاده قرار داده اند. شاخصچغندرقند وجود حمایت مؤثر و هدفمند دولت از این محصولات و برای سایر محصولات عدمحمایت مؤثر و هدفمند دولت را نشان داده است.

ارزیابی روند حرکت استانها در برنامه های توسعه و به طورکلی روند حرکت کشور در این راستا مسئله ای است که در طول سالهای اخیر همواره با کم توجهی مسؤلان، سیاستگذارانو حتی پژوهشگران مواجه بوده است. گواه این مدعا نبود منابع کافی جهت قضاوت روند حرکتی در برنامه سوم توسعه است در حالی که نزدیک به سه سال از اتمام این برنامه می گذرد.
∗ دانشجوی دوره دکترای مدیریت سیستم ها، دانشگاه تربیت مدرس و مربی پژوهشی پژوهشکده مطالعاتتوسعه جهاددانشگاهی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)e-mail: dgholamrezaei@modares.ac.ir∗∗ دانشجوی دوره کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه تربیت مدرسe-mail: shahtahmasebi_esmail@ modares.ac.irاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 67156در این پژوهش برای اولین بار در کشور به ارزیابی روند حرکت استانها در طول سالهایبرنامه سوم کشور پرداخته می شود و بر این اساس استانهای کشور از نظر کارایی در دستیابی بهاهداف خود در برنامه سوم توسعه، رتبه بندی میگردند و الگوی بهینه برای استان های ناکارا بهمنظور حرکت به سمت مرز کارایی مشخص می شود. بدین منظور بخش کشاورزی به عنوانبخشی تاثیرگذار و با داشتن اطلاعات قابل دسترس در بازه زمانی 1379 تا 1383 انتخابگردید و این ارزیابی بر مبنای مدل ریاضی تحلیل پوششی داده ها صورت گرفت.
نتایج حاکی از وجود تفاوت در کارایی استانها نسبت به یکدیگر در بهره گیری از نهاده ها به منظور تولید در بخش کشاورزی است؛ به خصوص استانهای هرمزگان، تهران، قم و گیلان در این رتبه بندی کارایی قابل توجهی داشته اند.

هدف این مقاله تعیین و تحلیل سطح توسعه و میزان عدم توازن آن در مناطق روستایی استان کردستان برای سطوح شهرستان و بخش در دو مقطع زمانی 1375 و 1385 است. برای دستیابی به چنین هدفی، 45 شاخص توسعه تعریف و سنجش شدند. در این باره ابتدا با استفادههمخطی بین شاخصها حذف و شاخصهای اولیه به تعدادی فاکتور یا «تحلیل عاملی» از تکنیکدرجه توسعه یافتگی «تاکسونومی عددی» عامل خلاصه گردید و سپس با استفاده از تکنیک«ضریب دوگانگی» مناطق روستایی استان محاسبه و پس از آن میزان عدم توازنها با استفاده ازتعیین و بررسی شد. نتایج نشان می دهد که مناطق روستایی استان در سطح شهرستان همگن∗ دانشجوی دوره دکترای توسعه کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات تهران(نویسنده مسئول)e-mail: amsharify@yahoo.come-mail: kohsark@yahoo.com ∗∗ دانش آموخته دکترای اقتصاد کشاورزیاقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 67180است. اگرچه طی دو مقطع 1375 و 85 درجه توسعه نواحی روستایی استان در سطح شهرستانو بخش رشد داشته، اما ضریب دوگانگی حاصل مبین عدم توازن این رشد بوده به گون های کهتغییری ساختاری در رتبه و جایگاه شهرستان های استان به لحاظ سطح توسعه مناطق روستاییاتفاق نیفتاده است. همچنین مناطق روستایی بخشهای محروم در سال 1375 کماکان در سال1385 نیز محروم بوده اند و تغییر رتبه و جایگاه توسعه غالبا شامل بخش های مرکزی شده است.
این عدم توازن به ویژه منجر به اختلاف وضعیت توسعه یافتگی مناطق روستایی بخش مرکزیهر شهرستان با سایر بخشهای آن شده است.

اندازه گیری بهره وری به دلیل اهمیت آن در ارزیابی عملکرد سازمانها، همواره موردتوجه محققان بوده است. برای محاسبه بهره وری دو روش کلی پارامتری و غیرپارامتری وجوددارد. تحلیل پوششی داده ها که روشی غیرپارامتری است، با استفاده از بهینه سازی ریاضی،اقدام به سنجش بهره وری واحدهای مورد نظر می کند. هدف از این تحقیق، اندازه گیری،شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر بهره وری صنایع تبدیلی چای کشور است. نتایج به دست آمدهنشان می دهد که در سال 1384 میانگین بهره وری کارخانه های چای برابر 71 درصد بوده استو 13 کارخانه بهره ور و 42 کارخانه غیربهره ور بوده اند. در ادامه با انجام آزمون های آماری،e-mail: gholizadeh@guilan.ac.ir (∗ استادیار رشته مدیریت دانشگاه گیلان (نویسنده مسئولe-mail: r.a.manager@gmail.com∗∗ دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه گیلان∗∗∗ کارشناس گروه مطالعات اقتصادی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلاناقتصادکشاورزی و توسعه – سال هفدهم، شماره 67204عوامل مؤثر بر بهره وری واحدها بررسی و تحلیل شد. در انتها نیز پیشنهادهای جامعی برایبهبود بهره وری صنایع تبدیلی چای ارائه گردید.