فهرست مطالب

پژوهش و سازندگی - سال هجدهم شماره 2 (پیاپی 68، پاییز 1384)

نشریه پژوهش و سازندگی
سال هجدهم شماره 2 (پیاپی 68، پاییز 1384)

  • 104 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/10/20
  • تعداد عناوین: 67
|
  • آبخیزداری
  • مدل آماری برآورد تبخیر از سطح مخزن چاه نیمه سیستان به روش بیان حجمی
    پیمان دانش کار آراسته، مسعود تجریشی، مجید میرلطیفی، بهران ثقفیان صفحه 2
    به کمک معادله بیلان می توان تبخیر از سطح آزاد آب را برآورد نمود. از این روش برای تعیین میزان تبخیر از سطح مخزن چاه نیمه سیستان بهره گیری شده است. نه سال اطلاعات روزانه جریان های ورودی و خروجی، آمار نوسان سطح مخزن، بارش، تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و سرعت باد مورد استفاده قرار گرفته است. اطلاعات در دو گروه همگن آماری مربوط به سال های خشک و سال های نرمال- مرطوب طبقه بندی گردید و گام های زمانی 5 و 10 روزه برای توسعه مدل آماری به کار گرفته شد. معادله بیلان برای تعیین ضریب تشت تبخیر به دو صورت مقدار ثابت و تابعی از سرعت باد تعریف گردید. برای مورد اول مقدار ثابت 55 / 0 و برای روش دوم ضریب متغیری بین 5 / 0 تا 77 / 0 به دست آمد. در مرحله توسعه روابط، آزمون F در سطح اعتماد 99 درصد و همچنین در مرحله صحت یابی، آزمون K2 در سطح اعتماد 99 درصد مدل را تایید کرد. آنالیز حساسیت نشان داد که مدل با ضریب ثابت در گام های زمان 5 و 10 روزه و گروه های همگن آماری از حساسیت یکسانی برخوردار است در حالی که با ضریب متغیر، حساسیت نسبت به عرض از مبداء بیشتر از شیب تابع باد بوده، مدل نسبت به گام های زمانی 5 و10 روزه از حساسیت یکسانی برخوردار است. از طرف دیگر، در گروه سال های نرمال- مرطوب، حساسیت به ضرایب مزبور کمتر از گروه سال های خشک می باشد.
    کلیدواژگان: بیلان آب، تبخیر از سطح آزاد آب، تحلیل حساسیت، چاه نیمه، سیستان، صحت یابی، مدل آماری
  • آفات و بیماریها
  • بررسی فونستیک حشرات زیان آور و دشمنان طبیعی آن در مزارع کلزای نقاط مختلف ایران
    علی اکبر کیهانیان، محمد تقی زاده، محمد ولی تقدسی، یدالله خواجه زاده صفحه 2

    علی اکبر کی هانیان، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهیمحمدتقی زاده، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارسمحمدولی تقدسی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی زنجان یداله خواجه زاده، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستانتاریخ دریافت: خرداد ماه 1384 تاریخ پذیرش: آبان ماه 1384Email: [email protected]چکیدهفون حشرات کلزا از سال 1379 به مدت سه سال در نقاط مختلف کشور مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل، 26 گونه حشره زیان آور کلزا متعلق به 6 راسته و13 خانواده همراه با 13 دشمن طبیعی درطی مراحل مختلف رویشی گیاه تشخیص داده شده است. یک گونه از این حشرات به نام (Psylliodes hyoscyami L. (Col. Chrysomelidae برای اولین بار از ایران گزارش می گردد. همچنین دربین نمونه های جمع آوری شده در بعضی از مناطق، شته مومی کلم Brevicoryne brassicae، سوسک های کک مانند Phyllotreta corrugata.، Psylliodes persicus، سوسک گرده خوار Meligethes aeneus و زنبور برگخوار آتالیا Athalia rosae که جزو آفات کلیدی کلزا در ایران محسوب می شوند، از جمعیت بالایی برخوردار بودند. علاوه بر این 13 حشره مفید به عنوان دشمن طبیعی در ارتباط با حشرات زیان آور کلزا جمع آوری گرد یده است.

    کلیدواژگان: کلزا، آفات، دشمنان طبیعی، فون حشرات، ایران
  • Statistical model of free water surface evaporation using the volume balance method in Chahnimeh reservoir, Sistan-Iran
    صفحه 2
  • A faunistic study on insect pests and its natural enemies in canola fields at different regions of Iran
    صفحه 2
  • متفرقه
  • بررسی و مقایسه وضعیت عناصر غذایی خاک با تاکید بر P، K و N در اراضی کشاورزی و مرتعی (مطالعه موردی خدابنده زنجان)
    غلامرضا زهتابیان، بهرام امیری، مهشید سوری صفحه 9

    در بین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه برخی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند که در بین آنها سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاس بارزتر می باشد. با توجه به اهمیت این عناصر در خاک برای گیاه لزوم انجام تحقیق بر روی آنها از نکات ضروری به نظر می رسد. به این منظور در استان زنجان منطقه ای در نظر گرفته شد که سیستم های مختلف کشاورزی در آن رایج می باشد. سپس به منظور تعیین چگونگی تغییر این عناصر در سیستم های مختلف اراضی کشاورزی و همچنین اراضی مرتعی همجوار با آنها آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 6 تکرار و 5 تیمار زراعی انجام گرفت. نمونه برداری از خاک در هر سیستم در دو سطح 30 - 0 و 60 - 30 سانتیمتری انجام شد. بررسی و تجزیه واریانس نمونه ها در قالب طرح نشان داد که بین سیستم های مختلف به جز در مورد پتاسیم در لایه تحتانی تفاوت معنی داری به احتمال 95 و 99 درصد وجود دارد و مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشان داد که هم در لایه سطحی و هم در لایه تحتانی اراضی آبی از نظر این عناصر در مقایسه با سایر تیمارها مقدار نیتروژن و فسفر و پتاسیم بیشتری وجود دارد.

    کلیدواژگان: اراضی کشاورزی، اراضی مرتعی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، لایه سطحی، لایه زرین
  • گیاه شناسی
  • عباس حنطه، محمد جعفری، نصرت الله ضرغام، محمدعلی زارع چاهوکی صفحه 15
    این تحقیق به منظور بررسی تاثیر کشت Atriplex canescens بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه طرح بیابان زدایی آغذی گنگ واقع در زاویه زرند ساوه انجام شد. با توجه به هدف تحقیق، از 8 ناحیه آتریپلکس کاری شده و 8 ناحیه شاهد به روش تصادفی – سیستماتیک نمونه برداری انجام شد. با توجه به تراکم بوته های آتریپلکس، پلات های 6 در 8 متر مربع برای نمونه برداری مورد استفاده قرار گرفت. در پلات ها، در منطقه بوته کاری از دو محل زیر و بین بوته ها و در پلات های منطقه شاهد تنها از خاک یک محل نمونه برداری انجام شد. نمونه برداری از خاک زیر بوته ها از دو عمق 0-20 و 20-40 سانتیمتر و از خاک بین بوته ها و پلات های شاهد از عمق های 0-20، 20-40، 40-60 و 60-80 سانتیمتر انجام شد. سپس خصوصیات خاک از قبیل بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، آهک، ماده آلی، پتاسیم، نیتروژن و فسفر اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که خصوصیات خاک از قبیل پتاسیم، فسفر، نیتروژن، اسیدیته، ماده آلی و هدایت الکتریکی درعمق 0-20 سانتی متری زیر بوته ها افزایش یافته است. همچنین با افزایش عمق خاک، تاثیر گونه بر خصوصیات خاک کاهش می یابد. به طور کلی در این تحقیق تاثیر کشت گونه A canescens بر برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مثبت ارزیابی می شود.
    کلیدواژگان: زرند ساوه، Atriplex canescens، تغییرات خاک، بوته کاری
  • به زراعی گیاهان زراعی
  • ارزیابی خاک های زیر کشت برنج با استفاده از روش FCC و پارامتریک و مقایسه آنها با یکدیگر در استان گیلان
    حسین ترابی گل سفیدی، جواد گیوی، مصطفی کریمیان اقبال صفحه 20

    برنج عمده ترین محصول زراعی استان گیلان با سطح زیر کشتی معادل 230 هزار هکتار می باشد که نیمی از آن (حدود 100 هزار هکتار) در شرق استان گیلان در شهرستان های آستانه، لاهیجان، لنگرود، رودسر، و املش واقع شده است. خاک و اقلیم از مهمترین فاکتورهای محیطی است که کشت وتولید محصولات زراعی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. اراضی زیر کشت برنج در منطقه مورد مطالعه در مناطق کوهستانی، جلگه ای، مردابی، ساحلی قرار دارند. با توجه به متغیر بودن خصوصیات خاک و توانایی بالقوه متفاوت در حمایت از گیاهان، شناسایی این توانمندی ها می تواند در انتخاب بهترین محل برای کشت برنج و همچنین شناسایی مناطق با استعدادهای مختلف بسیار مفید می باشد. در این مطالعه از یک روش ساده طبقه بندی استعداد حاصلخیزی، 1(FCC) و روش پیچیده تر پارامتریک برای بررسی توانایی خاک های زیر کشت برنج در شرق استان گیلان استفاده شده است. سیستم FCC برای خاک های با رژیم رطوبتی آکوئیک وآنترآکوئیک برای کشت آبی برنج ارائه شده است. مهمترین محدودیت اقلیمی منطقه برای کشت گونه های محلی برنج، میانگین دما در مرحله رشد سبزین های و نسبت تعداد ساعات آفتابی به طول روز یا طول مدت روشنایی (n/N) می باشد. نتایج نشان می دهد که روش FCC در شناسایی مناطق با استعداد مختلف برای کشت برنج جهت اهداف کاربردی می تواند در بسیاری موارد اطلاعات مفیدی مشابه روش پارامتریک ارائه دهد. مهمترین محدودیتهای خاکی بر اساس روش FCC و پارامتریک در منطقه مورد مطالعه، کم بودن گنجایش تبادل کاتیونی و شنی بودن اراضی نزدیک ساحل دریای خزر و زهکشی بسیار ضعیف در اراضی پست و حاشیه مردابها می باشد. با توجه به سطح آگاهی های کشاورزان و مروجین کشاورزی، روش FCC در صورت آزمون منطقه ای و مطابقت با روش های پیچیده تر و دقیق تر پارامتری می تواند در سطحی گسترده مورد استفاده قرار گیرد.

    کلیدواژگان: ارزیابی اراضی، روش، FCC روش پارامتریک، اراضی زیر کشت برنج، گیلان
  • جنگل و مراتع
  • محمدحسن عصاره، کامکار جایمند صفحه 22

    در سال های اخیر، گونه های مختلف اوکالیپتوس به دلیل اهمیت اقتصادی در صنایع سلولزی و بهداشتی – دارویی و نیز نقش مهم آنها در جنگل کاری و افزایش فضای سبز توسعه پیدا کرده است. در این تحقیق، برای ارزیابی یکی از ترکیبهای اوکالیپتوس به نام 1-8، سینئول که در صنایع بهداشتی – دارویی ارزشمند بوده، بر روی تعدادی از گونه ها بررسی اولیه انجام شد که میزان آن در دو گونه قابل توجه بوده و در این جا گزارش می شود. در این تحقیق، برگ درخت دو گونه اوکالیپتوس با نام های علمی Eucalyptus leucoxylon و Eucalyptus torquata از منطقه شمال خوزستان در اواسط اسفند 1382 جمع آوری گردید. بازده اسانس نمونه ها که به روش تقطیر با آب تهیه شده بود به ترتیب 54/1 درصد و 11/1 درصد بدست آمدند. سپس نمونه توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. ترکیب های عمده در گونه E. leucoxylon عبارتند از: 8،1- سینئول (9/88 درصد)، ترپین - 1- ال (و7/3 درصد) و ترپینئول(6/1 درصد) و در گونه E. torquata عبارتند از: 8،1- سینئول (3/63 درصد)، آلفا-پینن (1/11 درصد) و (زد، ایی) فارنسیل استات (Z,E)و (8/7 درصد) مورد شناسایی قرار گرفتند. درصد بالای ترکیب 8،1- سینئول و مصرف بالای این ترکیب در صنایع مختلف و توجیه اقتصادی آن جهت تولید انبوه در گونه E. leucoxylon امکان توسعه کشت این گونه را برای تولیدکنندگان فراهم خواهد کرد. نتایج تجزیه ترکیب های اسانس دو گونه E. leucoxylon و E. torquata را برای اولین بار در ایران و پس از یک دوره ده ساله سازگاری در این مقاله گزارش شده است.

    کلیدواژگان: اوکالیپتوس، تقطیر با آب، ترکیب های اسانس 8، 1- سینئول، _ Luehmو Eucalyptus leucoxylon var، Eucalyptus torquata
  • گیاه شناسی
  • گیاهان دارویی منطقه حفاظت شده گنو
    محمد امین سلطانی پور صفحه 27
    منطقه حفاظت شده گنو با وسعت 27500 هکتار در 30 کیلومتری شمال غربی بندرعباس واقع است. سیمای منطقه متشکل از پیکره ای کوهستانی است که در گستره ای از دشت ها و تپه ماهورهای باز قرار گرفته است. دامنه تغییرات ارتفاعی منطقه بین 50 الی 2347 متر متفاوت است. از نظر جغرافیای گیاهی فلور منطقه متعلق به دو پهنه رویشی صحارا – سندی و ایرانو – تورانی است. این بررسی به منظور جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی منطقه حفاظت شده گنو و تعیین مصارف درمانی آنها به اجرا درآمد. با استفاده از منابع موجود، مسافرت به منطقه و مراجعه به افراد آگاه و مطلع، گیاهان دارویی منطقه جمع آوری و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام فارسی، نام محلی، نام تیره، ارتفاع از سطح دریا، اندام مورد مصرف، میزان، مدت و مورد مصرف تعداد 124 گونه یادداشت شد. این گیاهان متعلق به 100 جنس و 52 تیره هستند و بیشترین گونه ها در تیره های Labiatae با 17 گونه و Compositae با 10 گونه قرار دارند. 95 گونه دارای مصارف درمانی سنتی و 29 گونه از گیاهان پرمصرف می باشند، ضمن آنکه 11 گونه به صورت سنتی به کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان صادر می شود.
    کلیدواژگان: جمع آوری، شناسایی، گیاهان دارویی، منطقه حفاظت شده گنو
  • به زراعی باغبانی و سبزی کاری
  • اثر محلول پاشی ازت، بر و روی بر تشکیل و کیفیت میوه بادام
    احمد بای بوردی، محمد جعفر ملکوتی صفحه 32

    ریزش میوه در باغ های بادام (.Prunus amygdalus L) از مشکلات جدی است که باغداران کشور با آن مواجه می باشند. عناصر غذایی به ویژه ازت، روی و بر در این زمینه نقش موثری دارند. برای بررسی اثر این عناصر آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار و در مجموع 108 درخت از رقم 8 ساله آذر هشت ساله در شهرستان شبستر در دو سال 83-1381 پیاده گردید. فاکتور اول ازت از منبع اوره در دو سطح (صفر و پنج در هزار)، فاکتور دوم بر از منبع اسید بوریک در سه سطح (صفر دو در هزار و چهار در هزار) و فاکتور سوم روی از منبع سولفات روی در سه سطح (صفر دو در هزار و چهار در هزار به کار برده شدند. بیشترین درصد تشکیل میوه اولیه (24 درصد) در سطح سوم بر و روی اندازه گیری شد. بالاترین درصد تشکیل میوه نهایی (15 درصد) در سطوح دوم و سوم اسید بوریک بدست آمد. بیشترین وزن تک مغز (4 / 2 گرم) از محلول پاشی توام اوره با غلظت پنج در هزار و اسید بوریک با غلظت چهار در هزار اندازه گیری شد. بالاترین درصد مغز (14 درصد) در سطح سوم بر حاصل گردید. بیشترین طول میوه (4 / 4 سانتیمتر) در سطح سوم بر اندازه گیری شد. بیشترین عرض میوه (1 / 3 سانتیمتر) بدست آمده در سطوح دوم و سوم اسید بوریک بود. بالاترین درصد روغن اندازه گیری شده (53 درصد) از سطح سوم روی بدون کاربرد ازت مشاهده گردید. بیشترین درصد پوست سخت (22 درصد) بدست آمده در صورت محلول پاشی توام سطح دوم ازت در کنار سطوح دوم و سوم اسید بوریک حاصل شد. بالاترین درصد پروتئین (23 درصد) در صورت محلول پاشی توام اوره و سطح سوم اسید بوریک اندازه گیری شد. تاثیر اثرات ساده و متقابل سال × مکان در هیچ یک از تیمارهای کودی معنی دار بدست نیامد.

    کلیدواژگان: ازت، بر، روی، تشکیل میوه اولیه، تشکیل میوه نهایی، بادام
  • بیوتکنولوژی و ژنتیک گیاهی صنایع چوب و کاغذ
  • ابوالفضل کارگرفرد، عبدالرحمن حسین زاده، امیر نوربخش، خزعل خواجه، رضا حاجی حسنی صفحه 38
    در این بررسی با استفاده از چوب صنوبر (P. nigra) در سه زمان بخار زنی 15، 20 و 25 دقیقه و سه زمان پرس 4، 5 و 6 دقیقه با استفاده از دو مقدار مصرف چسب 9 و 11 درصد، تخته فیبر با دانسیته متوسط (MDF) به روش خشک تهیه گردید. از ترکیب عوامل فوق 18 ترکیب شرایط به وجود آمد و برای هر ترکیب 3 تخته (تکرار) و در مجموع 54 تخته ساخته شد. ابعاد الیاف چوب صنوبر اندازه گیری و خواص فیزیکی و مکانیکی تخته های ساخته شده با استفاده از آزمون فاکتوریل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر بدست آمد. میانگین طول الیاف و قطر کلی الیاف چوب مورد نظر به ترتیب برابر با 1084 و 21,21 میکرون اندازه گیری شد. نتایج حاصل از اندازه گیری مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته، مقاومت چسبندگی داخلی تخته های ساخته شده نشان داد که در شرایط زمان بخار زنی 15 دقیقه، زمان پرس 6 دقیقه و مصرف چسب 9 و 11 درصد، خواص فوق الذکر نسبت به تیمارهای دیگر در حد مطلوبی قرار دارد. نتایج همچنین نشان داد که با افزایش زمان بخار زنی، چسبندگی داخلی و مدول الاستیسیته تخته ها کاهش یافته در حالی که یک رابطه مستقیم بین این خواص با زمان پرس مشاهده گردید. واکشیدگی ضخامت تخته ها بعد از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب در شرایط استفاده از زمان بخار زنی 15 دقیقه و زمان پرس 6 دقیقه به حداقل کاهش یافت.
    کلیدواژگان: تخته فیبر با دانسیته متوسط، چوب تبریزی، درصد چسب، زمان بخار زنی، زمان پرس، ویژگی های فیزیکی و مکانیکی
  • به زراعی گیاهان زراعی
  • محمدعلی باغستانی میبدی، اسکندر زندو صفحه 41

    به منظور بررسی ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک موثر در رقابت گندم با علف هرز یولاف وحشی آزمایشی دو ساله طی سال های زراعی 80-1379 و 81-1380 در مزرعه تحقیقاتی علف های هرز موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی واقع در کرج انجام گرفت. آزمایشات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و با ساختار تیماری فاکتوریل اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل ژنوتیپ گندم در 6 سطح و علف هرز در 2 سطح (با و بدون علف هرز) بود. ژنوتیپ های مورد مطالعه بر اساس آزمایش مقدماتی انتخاب و بر این اساس سه ژنوتیپ رقیب شامل M-75-15، M-75-13 و 6618 و سه ژنوتیپ غیر رقیب شامل الموت، قفقاز و M-75-5 استفاده شد. علف هرز مورد نظر نیز یولاف وحشی بود. نتایج نشان داد که بر اساس عملکرد دانه در کشت خالص و مخلوط، بیوماس علف های هرز یولاف وحشی و شاخص رقابتی به ترتیب دو لاین 6618 و M-75-5 همواره از قدرت رقابت بالا و پایین برخوردار بوده اند. مقایسه دو لاین رقیب و غیر رقیب 6618 و M-75-5 نشان داد که توان رقابتی ژنوتیپ های مورد بررسی تحت تاثیر ویژگی هایی مانند ارتفاع کانوپی، تعداد ساقه بارور، شاخص سطح برگ، ماده خشک تجمعی، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی قرار دارند. این ویژگی ها می توانند در برنامه های به نژادی جهت تشخیص ارقام رقیب از غیر رقیب در مقابل علف های هرز باریک برگ به کار گرفته شوند.

    کلیدواژگان: گندم، یولاف وحشی، قدرت رقابت، آنالیز رشد
  • گیاه شناسی
  • ارزش غذایی سرشاخه و میوه دو گونه مرتعی کهور و آکاسیای چتری
    فیروز عسگری صفحه 48
    دو گونه مرتعی کهور و آکاسیای چتری (گبر) از خانواده میموزاسه، پوشش عمده درخت و درختچه های سواحل خلیج فارس و دریای عمان را تشکیل میدهند. این دو گونه گیاهی سالیانه مقادیر زیادی سرشاخه (برگ و ساقه های جوان) و میوه (نیام) تولید میکنند که غنی از پروتئین و مواد معدنی هستند و بوسیله دام ها از جمله بز، شتر، گاو و حیات وحش مصرف می شوند. این مطالعه سه منطقه را که پوشش عمده کهور و آکاسیای چتری (گبر) استان هرمزگان را تشکیل میدهند در برگرفت که در آن از دو بخش گیاه سرشاخه یکساله و نیام تعداد 240 نمونه جمع آوری شد و پس از مخلوط نمودن و کدبندی تعداد 60 نمونه (5 نمونه از هر بخش گیاه در هر منطقه) تهیه و مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. میانگین تجزیه شیمیایی اندام های مورد آزمایش نشان داد که میزان پروتئین خام، چربی خام، الیاف خام، خاکستر، کلسیم، فسفر به ترتیب در سرشاخه کهور 10.16، 1.6، 23.5، 9.8، 2.5، 0.07 درصد، در نیام کهور 15.12، 1.13، 16.6، 5.18، 0.69، 0.12 درصد در سرشاخه یکساله آکاسیای چتری (گبر) 16.6، 2.4، 18.3، 6.8، 0.72، 0.19 درصد و در نیام آکاسیای چتری (گبر) 21.6، 0.73، 21.1، 7.9، 0.92 و 0.21 درصد می باشد. مواد خوراکی یاد شده بر روی 8 راس بز نر اخته شده مورد تغذیه قرار گرفت و ضرایب قابلیت هضم ماده خشک، پروتئین خام، الیاف خام و عصاره عاری از ازت به ترتیب در سرشاخه یکساله کهور 54.74، 40.52، 51.57، 69.52 درصد و در نیام کهور 60.98، 48.1، 51.3، 71.1 درصد و سرشاخه آکاسیای چتری (گبر) 58.71، 50.70، 37.91، 78.17 درصد و در نیام آکاسیای چتری (گبر) 64.56، 47، 54.29 و 80.85 درصد اندازه گیری شد.
    کلیدواژگان: کهور، آکاسیای چتری، سرشاخه، نیام، ترکیبات شیمیایی، قابلیت هضم، بز
  • جنگل و مراتع
  • تعیین مدل مناسب تنوع گونه ای برای جوامع گیاهی کویر میقان اراک و تاثیر برخی از عوامل اکولوژیک بر آن
    حمیدرضا میرداودی، حجت الله زاهدی پور صفحه 56
    کویر میقان منطقه ای است که در فاصله 15 کیلو متری شمال شرق اراک قرار دارد. در این تحقیق تنوع گونه ای به عنوان یکی از مهمترین پارامترهای نشان دهنده تغییرات در اکوسیستم ها با استفاده از نرم افزار Diver و Nucosa و بر اساس شاخص ها و مدل های مختلف تنوع گونه ای شامل Logaritmic, Lognormal, Broken-stick و Geometric در جوامع گیاهی کویر میقان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جامعه Nitrarietum schoberi دارای پایین ترین تنوع گونه ای و جامعه Limonietum iranici دارای بالاترین تنوع گونه ای در بین 9 جامعه گیاهی می باشند که به ترتیب با مدل های Geometric (جوامع شکننده و بی ثبات) و Lognormal (جوامع با ثبات) منطبق شده اند. سپس داده های خاک شناسی و سطح آب زیرزمینی با استفاده از نرم افزار Statistica مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل عاملی متغیرها (Factor analysis) نشان داد که از بین متغیرهای مورد مطالعه، 6 متغیر اصلی شامل هدایت الکتریکی، مقدار یون منیزیوم، میزان گچ، درصد کربن آلی و بافت خاک و همچنین سطح ایستابی با ریشه پنهان ماتریسی (Eigenvalues) برابر 8 / 76 درصد در تعیین نقاط اکولوژیک یکسان و تغییرات تنوع گونه ای از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
    کلیدواژگان: تنوع گونه ای، جوامع گیاهی، مدل های اکولوژیک، تجزیه و تحلیل عاملی، کویر میقان
  • Determination of suitable species diversity model for Meyghan playa plant association and effect of some ecological factors on diversity change
    صفحه 56
  • آفات و بیماریها
  • شیروان نوری پور سی سخت، منصور شاه ولی صفحه 57

    تلفیق یا استفاده همزمان از دانش بومی و دانش رسمی، یک استراتژی اساسی است که توسط متخصصان گوناگون برای توسعه کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه مورد تاکید قرار گرفته است. بخش کشاورزی و زیر بخش های آن نیز از این امر مستثنی نیستند. لذا، پژوهش حاضر با همین استراتژی انجام گرفت. موضوع مورد پژوهش، آفت کرم خوشه خوار انگور و محل انجام آن، روستاهای کوخدان و سرمور در شهرستان دنا از استان کهگیلویه و بویراحمد بوده است. موضوع و محل پژوهش با استفاده از داده های موجود، مصاحبه با کارشناسان محل و مشاهدات شخصی پژوهشگر انتخاب شدند. نمونه گیری، طبقه بندی تصادفی بوده است که، برای هر کدام از روستاها یک نمونه 30 نفری انتخاب گردید. روش پژوهش عملی بکار گرفته شد که یکی از مراحل آن، عمل برای بهبود وضعیت موجود است که برای این منظور، موکاران آموزش دیدند. برای بررسی عملکرد آموزش از طرح یک گروهی با پیش آزمون- پس آزمون استفاده شد. بررسی تلفیق دانش بومی و دانش رسمی با الگوی ارتیز انجام گرفت. یافته ها حاکی از آن است که از میان 25 موضوع مورد بررسی در دانش بومی، 16 مورد آن نیازمند آموزش بودند؛ نتایج آموزش این موارد به موکاران نشان می دهد که یادگیری آنان در 11 مورد معنی دار بوده است. بررسی یادگیری ها به تفکیک مراحل مختلف زندگی آفت نیز نشان می دهد که به جز یادگیری پیرامون مرحله شرایط مناسب برای فعالیت آفت، یادگیری در بقیه موارد بسیار معنی دار بوده است. با توجه به نتایج، توصیه می شود از پژوهش عملی برای بررسی های مختلف دانش بومی کشاورزی استفاده شود. ضمنا، الگوی مورد استفاده در این پژوهش نیز می تواند برای نیازسنجی کشاورزان و تعیین محتوای آموزش های ترویجی از طریق تلفیق دانش بومی و دانش رسمی مناسب باشد.

    کلیدواژگان: عملکرد آموزشی، دانش بومی، دانش رسمی، تلفیق دانش بومی و رسمی، کرم خوشه خوار انگور
  • جنگل و مراتع
  • معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان رویشگاه سرخدار افرا تخته
    امید اسماعیل زاده، سیدمحسن حسینی، جعفر اولادی صفحه 66
    رویشگاه سرخدار افراتخته با وسعت 352 هکتار در جنوب شرقی شهرستان علی آباد کتول در ارتفاع 1350 تا 2000 متر از سطح دریا واقع شده است(4)، که در سال 1371 به عنوان ذخیره گاه جنگلی معرفی شده است. بررسی به عمل آمده از فلور منطقه نشان می دهد که در ذخیره گاه سرخدار افراتخته 51 خانواده، 86 جنس و 97 گونه گیاهی وجود دارند که از این میان 7 گونه بومی ایران هستند. از مهمترین خانواده های منطقه می توان Asteraceae و(12 گونه، 04/13درصد)، Rosaceaeو(10 گونه، 87/10درصد) و Papillionaceaeو(6گونه، 52/6درصد) را نام برد. از نظر شکل زیستی رانکایر، همی کریپتوفیت ها (24/41 درصد) و فانروفیت ها (11/37 درصد) و با استفاده از زیر تقسیمات سوزوکی- آراکانه، همی کریپتوفیت های تک ساقه ای (HC) و درختان پهن برگ خزان کننده (DML) فرم های رویشی غالب منطقه می باشند. بررسی طیف جغرافیایی منطقه نشان می دهد که از میان گونه های شناسایی شده 57/28 درصد عنصر اروپا- سیبری، 29/14 درصد عنصر ایران- تورانی، 91/11 درصد عنصر چند منطقه ای (اروپا- سیبری، ایران- تورانی، مدیترانه ای، پونتیک و ایران- آناتولی)، 71/10 درصد عنصر اگزین- هیرکانی، 52/9 درصد عنصر هیرکانی، و25 درصد باقیمانده گونه ها مربوط به نواحی رویشی دو منطقه مختلف می باشند.
    کلیدواژگان: رویشگاه سرخدار افراتخته، فلور، جغرافیای گیاهی، شکل زیستی، علی آباد، ایران
  • A phytosociological study of english yew (Taxus baccata L.) in Afratakhteh reserve
    صفحه 66
  • گیاه شناسی
  • بتول صمدانی، محمد علی باغستانی صفحه 69

    یکی از ابزارهای کاهش مصرف سموم علف کش، استفاده از خاصیت آللوپاتی موجود در برخی گونه های گیاهی می باشد. بدین منظور آزمایشی جهت بررسی اثر بازدارندگی عصاره برگ گونه های Artemisia sieberyو، A. auchari و A. scoparia بر میزان جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه علف هرز یولاف وحشی(Avena ludoviciana) انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و با ساختار تیماری فاکتوریل با سه تکرار انجام گردید. تیمارهای آزمایش سه گونه درمنه و نه سطح (0، 6250، 10000، 12500، 20000،40000، 80000، 125000و 162500 ppm) غلظت عصاره بود. عصاره بافت خشک شده برگ گونه های مختلف درمنه بوسیله کلریدمتیلن استخراج شد. میزان جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه گیاهچه یولاف وحشی، تحت تاثیر در حضور مقادیر مختلف عصاره گونه های مختلف درمنه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تاثیر بازدارندگی گونه A. auchari بر جوانه زنی یولاف وحشی بیش از دیگر گونه های درمنه مورد بررسی بود. درصد جوانه زنی یولاف وحشی تحت تاثیر غلظت های مختلف عصاره کلرید متیلنی گونهA. scoparia قرار نگرفت، ولی درصد جوانه زنی گونه های A. auchari و A. siebery، در غلظت 80000ppm به ترتیب 48 و 7 / 44% کاهش یافت. با افزایش مقادیر عصاره درمنه طول ریشه چه و ساقه چه یولاف وحشی به طور نمایی کاهش یافت. گونه A. auchari بیشترین اثر و گونه A. scoparia کمترین اثر روی این متغیرها داشت. تاثیر عصاره گونه های مختلف درمنه روی ریشه چه و ساقه چه یولاف وحشی بیش از تاثیر آن بر میزات جوانه زنی آن بود، به طوریکه مقادیر 6640 و 9970ppm عصاره A. auchari و50 % کاهش در طول ریشه چه و ساقه چه یولاف وحشی ایجاد کردند.

    کلیدواژگان: آللوپاتی، درمنه، یولاف وحشی، جوانه زنی، رشد گیاهچه
  • Comparison of allelopathic activity of different Artemisia species on seed germination rate and seedling growth of Avena ludoviciana
    صفحه 69
  • به نژادی گیاهان زراعی
  • مطالعه مراحل نمو و ارتباط آنها با عملکرد دانه در ده ژنوتیپ پیشرفته گلرنگ
    محمدرضا شهسواری، طلعت یساری، امیر بهزاد برزگر، امیر حسن امیدی صفحه 75

    برای بررسی مراحل نمو گلرنگ براساس تعداد روز و درجه روز رشد - تجمعی و ارتباط این مراحل با عملکرد 8 ژنوتیپ خاردار و 2 ژنوتیپ بدون خار گلرنگ، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان در سال زراعی 77-1376 انجام شد. اثر ژنوتیپ برشمار روز ودرجه روز- رشدتجمعی ازکاشت تا وقوع مراحل سبزشدن،ساقه دهی،شاخه دهی،تکمه دهی،50 درصد گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک و بر طول دوره های روزت، شاخه دهی،تکمه دهی و پر شدن دانه بسیار معنی دار بود. تجزیه کلاسترده ژنوتیپ گلرنگ مورد مطالعه با ترکیب 22 صفت مراحل نموی، نشان داد که اختلاف اساسی بین دو شکل خاردار و بدون خار وجود دارد. ژنوتیپ های بدون خار اکثر مراحل نمو خود را دیرتر از ژنوتیپ های خاردار سپری نمودند که می توان این موضوع را به سیر تکاملی آنها ربط داد. در ژنوتیپ های دارای خار بعضی از ضرایب همبستگی بین عملکرد و صفات مراحل نموی، از جمله طول دوره شاخه دهی و درجه روز رشد تجمعی مربوطه معنی دار گردیدند ولی با درنظر گرفتن کلیه ژنوتیپ های خاردار و بدون خار، این ضرایب همبستگی معنی دار نشدند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان طول دوره شاخه دهی را موثرترین دوره تکمیل اجزای عملکرد و عملکرد دانست. بنابراین توجه به تامین نیازهای گیاه در این دوره در بهبود عملکرد گیاه نقش اساسی خواهد داشت و توصیه می شود طول این دوره به عنوان معیار مناسبی جهت انتخاب ژنوتیپ های با پتانسیل عملکرد بالاتر مورد استفاده قرار گیرد.

    کلیدواژگان: گلرنگ، خاردار، بدون خار، مراحل نمو، درجه روز- رشد، عملکرد دانه، تجزیه کلاستر
  • بیوتکنولوژی و ژنتیک گیاهی صنایع چوب و کاغذ
  • اثر قلیائیت موثر بر خواص خمیر کاغذ تهیه شده از چوب Eucalyptus camaldulensis به روش پخت گرافیت
    هایده رحمتی صفحه 77
    مطالعات مربوط به تکنولوژی آماده سازی خمیر کاغذ به سازنده خمیر کاغذ کمک می کند تا به خواص مطلوب و مورد دلخواه برای تولید درجات مختلف کاغذ با خواص مطلوب و برگزیده دست یابد. اخیرا تمایل زیادی برای به دست آوردن عدد کاپا پایین و در نتیجه استفاده کمتر از مواد شیمیایی در واحد رنگبری به منظور کاهش آلودگی های زیست محیطی وجود دارد. این تحقیق درباره پخت بر روی چوب E. camaldulensis به روش کرافت با قلیائیت های موثر 18، 20، 22، 24% در یک زمان پخت، دما و نسبت مایع به چوب ثابت با هدف بررسی تاثیر آن بر بازده، عدد کاپا، وازده ها و قلیای باقیمانده مایع سیاه پخت صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد درصد بیشتر قلیائیت موثر اثر قابل توجهی بر کاهش بازده و عدد کاپا دارد که با کاهش عدد کاپا، می توان خمیر کاغذی با وازده های کمتر تولید کرد. هم چنین غلظت قلیائیت موثر بیشتر رابطه مستقیمی با مقدار قلیای باقیمانده مایع سیاه نشان داد. با توجه به نتایج به دست آمده افزایش در غلظت قلیائیت موثر که به منظور اصلاح کردن پخت کرافت و به دست آوردن عدد کاپای کمتر با بازده مطلوب لازم است.
    کلیدواژگان: قلیائیت مؤثر، بازده خمیر کاغذ، عدد کاپا، پخت کرافت
  • Effect of different effective alkali charges on pulp properties of Eucalyptus camaldulensis wood in the kraft cook.
    صفحه 77
  • جنگل و مراتع
  • محمدرضا پریشانی صفحه 84
    منطقه ونک با وسعتی در حدود 40000 هکتار بخشی از منطقه کوهستانی جنوب استان اصفهان می باشد که در فاصله یکصد و نود کیلومتری جنوب شهر اصفهان و سی و سه کیلومتری غرب شهر سمیرم واقع است. حداقل ارتفاع آن 1650 متر و حداکثر آن 4034 متر از سطح دریا می باشد. در این تحقیق برای اولین بار ترکیب فلوریستیک این منطقه مورد مطالعه قرار گرفت و 649 گونه گیاهی متعلق به 80 تیره و 340 جنس جمع آوری و شناسایی شد. از میان تیره های موجود در منطقه، تیره Asteraceae با 74 گونه بزرگترین تیره و در میان جنس ها، جنس Astragalus با 23 گونه، متنوع ترین جنس تعیین شد...
    کلیدواژگان: ایران، اصفهان، ونک، فلوریستیک
  • متفرقه
  • ارزیابی چند روش برآورد دمای سطح زمین با استفاده از تصاویر ماهواره NOAA در حوزه آبریز دریاچه ارومیه
    علی رحیمی خوب، مهدی کوچک زاده، جمال محمد ولی سامانی، فرود شریفی صفحه 84

    دمای سطح زمین یکی از پارامترهای مهم برای تعیین بیلان انرژی زمین، مطالعات هواشناسی و محیطی است. آلگوریتم های مختلفی برای برآورد دمای سطح زمین با استفاده از تصاویر ماهواره ای ارائه شده است و از میان آنها آلگوریتم های روزنه مجزا برای تصاویر ماهواره NOAA که از دو باند مادون قرمز مجاور هم استفاده می کند، موفقیت بیشتری داشته است. در این بررسی، آلگوریتم های مختلف روزنه مجزا شامل Price و(10)، Becker و Liو (2)، Prata و Plattو (9)، Ulivieri و همکاران (15) و ‍Coll و همکاران (5) در حوزه آبریز دریاچه ارومیه مورد مقایسه قرارگرفتند. داده های دمای خاک در عمق 5 سانتیمتری که در ایستگاه های هواشناسی اندازه گیری می گردد، به دما در سطح زمین شبیه سازی شد و مبنای مقایسه و تعیین بهترین آلگوریتم قرار گرفت. به منظور تحلیل نتایج از پارامترهای آماری انحراف اریب از میانگین (MBD)، جذر میانگین مربع خطاها (RMSE) و ضریب تبیین (R2) استفاده گردید. نتایج نشان داد که آلگوریتم پرایس با ضریب تبیین 6 / 0، انحراف اریب از میانگین 81 / 1- درجه کلوین و جذر میانگین مربع خطاها 07 / 4 درجه کلوین بیشترین دقت را دارد و دیگر آلگوریتم ها دمای سطح زمین را بیشتر از میزان واقعی و با دقت کمتر برآورد می کنند.

    کلیدواژگان: ارومیه، الگوریتم، دمای سطح زمین، روزنه مجزا، ماهواره NOAA
  • Flora of Vanak region of Semirom(Isfahan province)
    صفحه 84
  • Estimating maximum daily temperature using NOAA satellite jmages: case study in Oroomieh lake basin
    صفحه 84
  • محمدتقی شریعتی صفحه 91
    رقابت فزاینده برای منابع کمیاب و تقاضای پاسخ گویی از جانب سیاستگذاران و برنامه ریزان و حتی استفاده کنندگان، مؤسسه ها و مراکز تحقیقاتی را تحت فشار قرار داده اند تا ارتباط وکیفیت نتایج فعالیت ها و همچنین بهبود و سازگاری تحقیقات را در اولویت قرار دهند. در نتیجه ارزیابی و بهبود عملکرد واحدهای تحقیقاتی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه دراولویت قرار گرفته است. شیوه های سنتی ارزشیابی در مؤسسه های تحقیقاتی علیرغم فواید زیاد از بعضی جهات مورد سؤال قرار گرفته، بنابراین یافتن رهیافت ها و روش های دقیق تر و تواناتری ضرورت دارد. در این مطالعه دیدگاه ها، مدل ها و روش های مختلف راجع به ارزشیابی مورد نقد و بررسی قرار گرفت. به نظر می رسد در شرایط مناسبی، ارزشیابی مشارکتی مدل ایسنار در مقایسه با سایر مدل ها از ظرفیت و توانایی بیشتری برخوردار است. مدل تدوین شده توسط Ozgediz نیز به لحاظ جامعیت و ابعاد قابل اندازه گیری می تواند نتایج دقیق و معتبری داشته باشد. در یک مطالعه موردی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی بر اساس مدل اوزگدیز مورد ارزشیابی قرار گرفت. اطلاعات از کسانی اخذ شد که از بعد علمی با مفاهیمی چون توسعه، توسعه روستایی، تحقیق اقتصادی اجتماعی آشنا بوده و در بعد تجربی هم آشنایی کافی با خصوصیات فعلی روستاها و فعالیت ها داشتند که اصطلاحا به آنها مطلع گفته می شود. از جامعه آماری حدود 2000 نفری 562 نمونه انتخاب و پرسش نامه برای آنان ارسال گردید. نتایج ارزشیابی حاکی از آن است که در مجموع ارزیابی متوسطی از مرکز وجود دارد که با افزایش تحصیلات ارزیابی مثبت تر می شود. با توجه به میزان همخوانی نظر همکاران و مقام مافوق با پاسخگویان، ارزیابی را می توان به جامعه بزرگتری تعمیم داد. میزان تماس و معاشرت با مرکز رابطه مثبت و معنی دار با ارزیابی را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: ارزشیابی، مدل ها، روش ها، مراکز تحقیقاتی، افراد مطلع، مرکز تحقیقات روستایی
  • شیلات
  • علیرضا میرزاجانی، داود غنی نژاد، احمد قانع ساسان سرایی صفحه 2

    بررسی کفزیان دریای خزر طی چهار فصل از پائیز 1374 تا تابستان 1375 در منطقه آب های گیلان از چهار عمق 10، 20، 50 و100 متر انجام گرفت، گروه های زیستی در حد خانواده شناسایی و شمارش شده و زی توده آنها تعیین گردید و با استفاده از آن نقشه زی توده کفزیان ترسیم گردید. میزان صید پره های ساحلی در سال های 1371 و 1375 برحسب 7 منطقه تدوین و مقایسه گردیدند. نتایج بررسی ها نشان داد که زی توده بنتوزها از 57 / 1 تا 78 / 65 گرم در متر مربع متغیر بوده و دارای میانگین 6 / 1 ± 97 / 13 (Mean ± SE) بوده است. در این بررسی عمق 100 متر کمترین زی توده و فراوانی را داشته و عمق 10 متر بیشترین زی توده و اعماق 20 و 50 متر بیشترین فراوانی را دارا بودند. همچنین بیشترین مقدار زی توده در فصل زمستان وکمترین مقدار در بهار مشاهده شده است. از بین گروه های زیستی شناسایی شده خانواده های Corophidae و Tubificidae از تعدد مشاهده و زی توده بالا برخوردار بوده اند، زی توده آنها بالاتر از یک گرم در متر مربع بوده است، گروه هایScrobicularidae وCardidae علی رغم فراوانی اندک بالاترین زی توده را نشان داده اند. نقشه زی توده ماکرو بنتوزها در سال 75-1374 نشان داد که زی توده در بخش کوچکی درحد فاصل آستارا- هشتپر، منطقه روبروی تالاب انزلی و به صورت باریکه ای در روبروی مصب سفیدرود تا منطقه رودخانه پلرود بیشتر از سایر نقاط می باشد. به طورکلی با مقایسه نقشه های ترسیمی این مطالعه و بررسی سال 1371 شباهت های بسیاری دیده می شود. همچنین در برخی از مناطق در اعماق 10 تا 20 متر دارای توده زنده بالا بوده اند برای مثال میزان توده زنده در غرب استان گیلان در اعماق کم بیشتر از اعماق بالا است. نتایج حاصل ازبررسی مقادیر صیدپره های ساحلی درسال های 1371 و 1375 نشان داد که درهفت منطقه تفکیک شده تفاوت معنی داری درمیزان صید و مقدار صید در واحد تلاش پره وجود نداشته است. مقدارصید در واحد تلاش پره ها در سال 1375 از حداقل 88 تا 459 کیلوگرم درهر پره کشی و در سال 1371 از حداقل 31 کیلوگرم تا 418 کیلوگرم در هر پره کشی متغیر بوده است. مقایسه مقادیر صید و نقشه پراکنش کفزیان نشان دادکه اگرچه در برخی مناطق ارتباطی بین آنها وجود ندارد اما در سیمای کلی در اکثر مناطق همچون مصب سفیدرود، همخوانی مثبت بین ذخایر کفزیان و مقدار صید وجود داشته است. بررسی مقادیر صید در سال 1379 در مناطق مختلف صیادی صحت نتایج به دست آمده را نشان داده است به طوری که منطقه شرق گیلان (چمخاله تا چابکسر) وآستارا تا هشتپر از صید اندک برخوردار بوده و با مقادیر صید در شرق و غرب انزلی تفاوت معنی دار داشته است.

    کلیدواژگان: دریای خزر، ماکرو بنتوز، پره های ساحلی، مقادیر صید ماهی
  • تغذیه و مدیریت دام و طیور
  • ابوالفضل زارعی، محمود شیوازاد، سید احمد میرهادی عباس گرامی، محمود حافظیه صفحه 10

    به منظور تعیین قابلیت هضم پروتئین پودر آرتمیا در شرایط in vitro و in vivo، از سه منطقه دریاچه ارومیه، استخرهای خاکی حاشیه دریاچه ارومیه و دریاچه نمک قم توده زنده آرتمیا جمع آوری و پس از آب گیری توسط خشک کن در دمای 60-50 درجه سانتی گراد خشک و به صورت ورقه ورقه درآمدند. قبل از استفاده در آزمایشات توسط آسیاب چکشی آسیاب شدند. در آزمایشگاه تغذیه از هر یک از سه نوع پودر آرتمیا همراه با نمونه ای از پودر ماهی پرو آنالیزشیمیائی از نظرمواد مغذی، مطابق دستور العمل روش استاندارد(6)صورت گرفت. در مرحله بعد قابلیت هضم پروتئین نمونه ها با استفاده از روش قابلیت هضم در آنزیم پپسین مورد آزمایش قرار گرفت.نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بین تیمار آرتمیای دریاچه ارومیه با سایر تیمارها از نظر این صفت اختلاف معنی داری وجود دارد (05 / 0> وp). بیشترین درصد قابلیت هضم پپسین مربوط به تیمار آرتمیای دریاچه قم (74 / 92درصد) و کمترین درصد مربوط به تیمار آرتمیای دریاچه ارومیه (47 / 90درصد) بود. در آزمایشی دیگر قابلیت هضم ظاهری وحقیقی پروتئین سه نوع پودر آرتمیا و همچنین پودر ماهی پرو با استفاده از روش نمونه برداری از محتویات ایلئومی پس از کشتار، بر روی 109قطعه جوجه نر گوشتی از سویه راس 308 انجام شد. نتایج بدست آمده از این آزمایش با داده های حاصل از آزمایش قابلیت هضم در آنزیم پپسین مطابقت داشت. در این آزمایش نیز بین تیمار آرتمیای دریاچه ارومیه با سایر تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده شد(05/0 >p).بیشترین درصد قابلیت هضم ظاهری وحقیقی مربوط به تیمار پودر ماهی(به ترتیب 02 / 88 و 12 / 92 درصد) و کمترین درصد مربوط به تیمار آرتمیای دریاچه ارومیه(به ترتیب 96 / 82و87 / 86 درصد)بود. نتایج این تحقیق نشان داد،با توجه به بالا بودن میزان پروتئین پودر آرتمیا و قابلیت هضم بالای آن، می توان این ماده خوراکی را در جیره غذائی طیور به عنوان مکمل پروتئینی مورد استفاده قرار داد.

    کلیدواژگان: پودر آرتمیا، قابلیت هضم پروتئین، ایلئوم، آنزیم پپسین
  • شیلات
  • تیمور امینی راد صفحه 19
    در بررسی هایی که از تیر ماه سال 1382 بروی پرورش توام میگو Penaeus Indicus با خیار دریایی گونه Holothuria Leucospilota با هدف تاثیر همزیستی این دو آب زی برروی رشد وزنی و طولی میگو صورت گرفت، 9 حوضچه فایبر گلاس(5 عدد ده تنی با سطح حدود 5/7 متر مربع و 4 عدد حوضچه 5 تنی باسطح حدود 5/4 متر مربع) که کف آنها از قبل با خاک مزارع پرورش میگو به ارتفاع 10 سانتی متر خاک ریزی و به سیستم هوا ده مجهز شده بود، آبگیری شد. (خاک از مزرعه ای برداشت گردید که برای اولین بار شروع به فعالیت کرده بود و فاقد مواد آلی حاصل از دوره پرورش بود).تعداد 1 عدد خیار دریایی گونه H. Leucospilota به ازائ هر متر مربع در تانک های شماره 1, 2و 3 (تیمار 1)، تعداد 2 عدد خیار دریایی به ازای هر متر مربع در تانک های شماره 4، 5 و 6 (تیمار2) ذخیره سازی شد و تانک های شماره 7، 8 و 9 (تیمار 3) نیز به عنوان تانک های شاهد در نظر گرفته شد که فاقد خیار دریایی بود. میگوهای گونه P. indicus نیز در سن 60 روزگی از مزارع پرورش میگو تهیه و به تعداد 15 عدد در هرمتر مربع به تانک های حاوی خیار دریایی و تانک های شاهد اضافه گردید. شوری، دما، اسیدیته به کمک دستگاه های سنجش پرتابل و اکسیژن به روش وینکلر اندازه گیری و ثبت گردید. در نهایت میانگین وزنی میگوهای تیمار یک از 46/6 به 66/18 گرم، در تیمار دو از 1/6 به 33/19 گرم و در تیمار شاهد از 43/6 به 86/16 گرم رسید. همچنین میانگین رشد طولی میگوهای تیمار 1 از 7/9 در ابتدای دوره به 4/13 میلی متر، در تیمار 2 از 5/9 به 8/13 میلیمتر و درتیمار 3 از 7/9 به 6/12 میلی متر در انتهای دوره رسید. میگو و خیار دریایی هر دو از کف تغذیه می کنند. در صورت پاک شدن بستر از آلودگی ناشی از رسوب مواد زائد و اضافی توسط خیار دریایی که به عنوان یک رفتار تغذیه ای در این آبزی به حساب می آید، شرایط مطلوب از نظر تغذیه و رشد بیشتر برای میگو فراهم می گردد و این امر سبب اختلاف رشد وزنی و طولی در بین تیمارهای مختلف گردیده است.
    کلیدواژگان: پرورش توام، میگوی سفید هندی، خیار دریایی، سیستان و بلوچستان
  • تغذیه و مدیریت دام و طیور
  • عزیز کردونی، بهاءالدین عالم زاده صفحه 24

    این تحقیق به منظور تعیین ارزش غذایی نی انجام گردید. بدین منظورنمونه های نی را از تالاب های هویزه، شادگان و الهایی در سه مرحله زمانی با فاصله یک ماه جمع آوری شده و قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی با استفاده از شیرابه شکمبه گاومیش به روش in vitro تعیین گردید و نتایج بدست آمده در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تیمار (سه مرحله زمانی برداشت) و سه تکرار (محل نمونه برداری) تجزیه و تحلیل آماری شدند. به منظور تعیین ارزش غذایی به روش in vivo از تعداد 3 راس گاومیش نر اخته شده استفاده گردید. تغذیه دام ها به صورت اختیاری انجام شد و با استفاده از باکس و روش جمع آوری کل مدفوع قابلیت هضم مواد مغذی مختلف، (TDN) و قابلیت هضم انرژی تعیین گردید. میانگین پروتئین خام، عصاره اتری، الیاف خام، عصاره عاری از ازت، ماده آلی، خاکستر، کلسیم و فسفر نمونه های نی جمع آوری شده از سه تالاب به ترتیب5 / 10(CP)، و 7 / 1(Ee)،و62 / 32(CF)،و96 / 42(NFE)،و2 / 13(Ash)،و8 / 86(OM)،و47 / 0(Ca)،و36 / 0(P) درصد بود. میانگین ضرایب هضم به روش in vivo برای ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، عصاره اتری، الیاف خام، عصاره عاری از ازت به ترتیب 36 / 41(DM)،و68 / 43 (OM)،و4 / 49 (CP)،و 63 / 33 (Ee)،و45 / 51 (CF)،و43 / 38 (NFE) درصد و مجموع مواد مغذی قابل هضم 5 / 39 درصد و انرژی قابل هضم 89 / 1 مگاکالری در کیلوگرم بود. میانگین ضریب هضم به روش in vitro برای ماده خشک در سه مرحله زمانی در تالاب هویزه به ترتیب 53 / 40، 84 / 33 و 27 / 29 درصد و تالاب شادگان به ترتیب 05 / 31، 07 / 35، 7 / 20 و تالاب الهایی 62 / 37، 56 / 32، 47 / 33 و ضریب هضم ماده آلی در تالاب هویزه به ترتیب 89 / 42، 59 / 32، 28 / 30 و تالاب شادگان به ترتیب 32 / 32، 23 / 35، 26 / 19 و تالاب الهایی شامل 7 / 42، 28 / 33 و 99 / 34 درصد بدست آمد.

    کلیدواژگان: نی، ترکیبات شیمیایی، ضریب هضم به روش آزمایشگاهی، ضریب هضم با استفاده از دام
  • محمدرضا مشایخی، کامران رضا یزدی صفحه 31

    جهت مطالعه تاثیراستفاده از بلوک های ملاس و اوره بر مصرف خوراک، تولید و ترکیبات شیر گاومیش های شیرده آزمایشی درقالب طرح مربع لاتین در دو مربع 4× 4 با استفاده از 8 راس گاومیش شیرده انجام شد. ردیف های مربع شامل دوره های 28 روزه اجرای آزمایش و ستون های مربع شامل شکم های مختلف زایش گاومیش ها بود. تیمارها (جیره های غذایی) شامل: 1 جیره غذایی رایج درمنطقه، 2 جیره غذایی استاندارد بر اساس100درصد مصرف روزانه 3 جیره غذایی بر اساس80 درصد مصرف روزانه و 4 جیره غذایی بر اساس 70 درصد مصرف روزانه بودند. در تیمارهای 3 و4 علاوه بر خوراک داده شده از بلوکهای ملاس- اوره بطور آزاد در تغذیه دام ها استفاده شد. ترکیب بلوک های ملاس و اوره شامل50 درصد ملاس، 10 درصد اوره، 20 درصد پیت نیشکر، 10 درصد آهک، 5 درصد نمک و 5 درصد آرد استخوان بود. از نظر تولید شیر روزانه و ترکیبات شیر بین تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05 / 0> p). میانگین های تولید شیر تصحیح شده براساس 4 درصد چربی در تیمارهای اول تا چهارم به ترتیب 98 / 11، 57 / 12، 03 / 12 و 44 / 11 کیلوگرم در روز بود که اختلافات بین آنها معنی دار بود (05 / 0> p). کمترین ماده خشک مصرفی روزانه (49 / 12 کیلوگرم)، کمترین هزینه خوراک مصرفی روزانه (90 / 6354 ریال) وکمترین هزینه خوراک با ازای یک کیلوگرم شیرتولیدی تصحیح شده (40 / 568 ریال) مربوط به تیمار چهارم بود و اختلاف بین تیمارها معنی دار بود (05 / 0> p). میانگین مصرف روزانه بلوک ملاس و اوره در تیمارهای سوم و چهارم به ترتیب 14 / 0 ± 47 / 1 و 11 / 0 ±41 / 1 کیلوگرم بود با این حال، ایجاد محدودیت غذایی دراین دو تیمار باعث کاهش وزن دام ها شد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که بلوک های ملاس و اوره می توانند جایگزین 10 درصد مجموع خوراک مصرفی روزانه گاومیش های شیرده شوند.

    کلیدواژگان: گاومیش شیرده، تغذیه، بلوک های ملاس- اوره
  • متفرقه
  • شهیاد آذری حمیدیان، محمد علی جو افشانی، مظفر مسلم، علیرضا رسایی صفحه 39

    به منظور بررسی فون و بوم شناسی پشه ها (دوبالان: کولیسیده) (Diptera: Culicidae) در استان گیلان، مطالعاتی از فروردین ماه تا آذر ماه 1379 انجام شد. در طی این تحقیق 2478 پشه بالغ از 64 زیستگاه و 6656 لارو از 127 لانه لاروی در استان گیلان جمع آوری شد و مجموعا شش گونه از جنس کولکس (Culex Linnaeus,1758) شامل: Culex (Culex) mineticus Noe,1889، و Cx. (Cux.) pipiens Linnaeus, 1758، وCx. (Cux.) theileri Theobald,1903 و Cx. (Cux.)tritaeniorhynchus Giles, 1901 و Cx. (Maillotia) hortensis Ficalbi, 1889 و ‍Cx. (Neoculex)territans Walker,1856 به صورت لارو و بالغ جمع آوری و شناسائی شد. گونه های کولکس(پی پینز، تریتنیورینکوس، میمتیکوس) در مرحله لاروی با 19 / 47 %، 99 / 30 % و 29 / 10 % و در مرحله بالغ با 18 /58%، 42 / 28% و71 / 11% به ترتیب بیشترین فراوانی و پراکنش را در استان گیلان نشان دادند. بوم شناسی دقیق دو گونه Culex pipiens و Culex tritaeniorhynchus که ناقل بیماری های متعددی می باشند نیازمند مطالعه بیشتری در استان می باشد.

    کلیدواژگان: ایران، بوم شناسی، پشه، فون، کولکس
  • شیلات
  • شعبانعلی نظامی بلوچی، حسین خارا، نرجس بخت آزما، مریم فروزان صفحه 46

    تالاب امیرکلایه از جمله تالاب های مهم و بین المللی ایران است که در استان گیلان و شمال شهر لاهیجان واقع شده است. در این تالاب 15 گونه ماهی زیست می کنند که اردک ماهی (Esox lucius) از فراوانترین ماهیان تالاب می باشد. در طول سال 1380 به منظور مشخص نمودن عادت های غذایی اردک ماهی تالاب امیر کلایه لاهیجان 156 قطعه اردک ماهی به وسیله دام گوشگیر، پره، الکترو شوکر، سالیک و ساچوک صید و پس از زیست سنجی، تعیین سن و کالبدگشایی مورد بررسی قرارگرفتند. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که اردک ماهی تالاب امیر کلایه از طیف وسیعی از موجودات زنده (9 گونه جانوری) تغذیه می کند. بالاترین در صد فراوانی مربوط به لای ماهی (24%) و گاو ماهی مرمری (16%) و کمترین در صد فراوانی مربوط به سوزن ماهی، کاراس و گاماروس (هریک بادرصد فراوانی 4%) بود و اردک ماهی، پلی کوپترا، قورباغه و سوسک آبی نیز هر یک با درصد فراوانی 8 % در مرتبه میانی قرار داشتند. این ماهیان در گروه های سنی +1 تا +6 با میانگین طول کل 8 / 44 سانتی متر (63-6 / 15 سانتی متر)، میانگین وزنی 9 / 717 گرم (1700-24 گرم)، متوسط طول نسبی روده (شاخص طول روده به طول بدن) 69 / 0 (97 / 0-19 / 0)، میانگین شاخص شدت تغذیه 8 / 91 (422-7 / 0)، متوسط شاخص ضریب رشد5 / 723 (3 / 1097- 8 / 388) بودند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که اردک ماهی این تالاب، یک آبزی گوشتخوار، ماهی خوار و هم نوع خوار است. ضمن اینکه تمامی مواد غذایی در داخل معده شناسایی شدند که بیان کننده خوش هضم بودن این مواد غذایی و داشتن قدرت انتخاب بیرونی (بر اساس اندازه طعمه و با کمک قدرت بینایی و بویایی) می باشد. همچنین رژیم غذایی اردک ماهی بر اساس فصل، سن و جنسیت تغییراتی داشت.

    کلیدواژگان: ایران، لاهیجان، تالاب امیرکلایه، اردک ماهی، رژیم غذایی
  • تغذیه و مدیریت دام و طیور
  • قادر منافی آذر، ناصر امام جمعه کاشان، عبدالرضا صالحی، احمد افضل زاده صفحه 56

    به منظور بررسی امکان کاهش وزن دنبه و چربی لاشه از طریق دورگ گیری، تعداد 126 راس میش زندی با قوچ های زندی و زل آمیزش داده شدند. از تعداد 85 راس بره متولد شده، تعداد 19راس بره نر وماده خالص و 19 راس بره نر وماده دورگ بمدت 114 روز پروار شدند. با توجه به میانگین وزن پایان پروار، تعداد 24 راس بره نر وماده جهت بررسی صفات لاشه کشتار شدند. میانگین وزن پایان پروار و افزایش وزن روزانه ترکیب نژادی زندی خالص کمتر از بره های دورگ بود و ضریب تبدیل غذایی بره های دورگ بهتر از بره های خالص بود ولی این تفاوتها معنی دار نبود (05/0>p). درصد گوشت واستخوان بره های دورگ بیشتر از بره های خالص و این تفاوت برای درصد استخوان معنی دار بود (05/0>p). درصد چربی زیرجلدی، بین عضلانی واحشائی بره های دورگ بیشتر (01/0>p). و درصد دنبه کمتر از زندی خالص بود (01/0>p).چربی لاشه (چربی زیرجلدی، بین عضلانی و دنبه) نسبت به وزن لاشه سرد بره های دورگ و خالص به ترتیب برابر 1/35 و 7/38 و چربی اتری در بره های دورگ و خالص به ترتیب برابر0/33 و 0/37 درصد و این تفاوتها معنی دار بود (05/0>p). چربی کل دام (مجموع چربی لاشه و چربی احشایی) نسبت به وزن لاشه سرد برای بره های دورگ و خالص به ترتیب برابر1/48 و3/46 درصد بود (05/0<p).

    کلیدواژگان: گوسفند، نژاد زل، نژاد زندی، دورگ گیری، صفات لاشه، دنبه
  • شیلات
  • حمید نویریان، سیاوش مصطفی زاده، محمدحسین طلوعی صفحه 61

    به منظور بهبود منابع بالقوه ذخائر طبیعی ماهی سفید در جنوب دریاچه خزر، تولید بچه ماهیان مقاوم و درشت تر در محیط های بسته در یک زمان نسبتا کوتاه، نیازمند تعیین احتیاجات غذایی به ویژه میزان پروتئین آن می باشد. با توجه به اینکه تاکنون مطالعات جامعی بر روی نیازهای غذایی بچه ماهی سفید صورت نگرفته است؛ از این رو یک آزمایش تغذیه ای به مدت 8 هفته بر روی بچه ماهیان 2 گرمی جهت دستیابی به تعیین پروتئین مطلوب صورت گرفت. در این آزمایش سه تیمار در سطوح پروتئینی 25، 30، 35 درصد و سه تکرار برای هر یک با انرژی قابل هضم (DE) ثابت 3400 کیلوکالری در کیلوگرم برای هر یک از تیمارها در نظر گرفته شد. همچنین تعداد 180 قطعه بچه ماهی سفید با میانگین وزنی 6/0 ± 2 گرم در قالب طرح کاملا تصادفی انتخاب و بین 9 عدد مخزن فایبرگلاسی 400 لیتری که با 300 لیتر آب تازه پر شده بود و روزانه 60 درصد آب تعویض می شد، توزیع گردیدند.
    معیارهای شاخص رشد مانند افزایش وزن یا رشد مطلق (WG)، درصد رشد نسبی (RGR)، ضریب تبدیل غذا (FCR)، نسبت بازده پروتئین (PER) و درصد بقاء در هر یک از تیمارها مقایسه شد. نتایج بدست آمده نشان دادند که با افزایش میزان پروتئین در تیمارها، شاخص معیارهای رشد مانند افزایش وزن و درصد رشد نسبی بهبود یافته و اختلاف معنی داری را نشان می دهند (05/0 <p)، سایر شاخص های رشد نظیر ضریب تبدیل غذا و نسبت بازده پروتئین بین تیمار 1 و 2 اختلاف معنی داری را نشان نمی دهند (05/0 > p) اگرچه بین آنها با تیمار 3 یا پروتئین 35 درصد اختلاف معنی دار می باشد. درصد بقاء در تیمارها دارای اختلاف معنی داری نیستند (05/0 > p). لاشه بدن بچه ماهی سفید به لحاظ ترکیبات مواد مغذی بین تیمارهای 1 و 2 دارای اختلاف معنی دار نمی باشند (05/0 > p) اگرچه بین آنها با تیمار 3 اختلاف معنی دار است (05/0 < p).

    کلیدواژگان: بچه ماهی سفید، تغذیه، پروتئین، شاخص های رشد، آنالیز لاشه
  • تغذیه و مدیریت دام و طیور
  • حسین غلامی، یوسف روزبهان، نصرت الله طاهرپوردری صفحه 69

    این تحقیق به منظور تعیین اثر انرژی و پروتئین قابل متابولیسم بر خصوصیات الیاف بزغاله های نر رائینی با وزن زنده 5 / 2 ± 5 / 17 کیلوگرم و سن حدود هفت تا هشت ماه، با 25 جیره غذایی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به روش فاکتوریل با پنج سطح انرژی قابل متابولیسم و پنج سطح پروتئین قابل متابولیسم (5×5)، با سه تکرار انجام شد.جیره های غذایی بزغاله ها با استفاده از جداول استاندارد غذایی AFRC سال 1998 متوازن شدند. در ابتدا و انتهای آزمایش کل الیاف بدن چیده، و از ناحیه پهلوی سمت چپ بزغاله ها نمونه ای برای اندازه گیری خصوصیات کمی و کیفی الیاف برداشته شد. نتایج این پژوهش نشان داد: میانگین رشد کرک بزغاله ها به ترتیب برابر27 / 5، 30 / 4، 09 / 4، 01 / 4 و 10 / 4 گرم در روز برای سطوح انرژی یک تا پنج بود، بالاترین سطح انرژی جیره ها (1 / 11) باعث افزایش معنی دار کرک تولیدی روزانه شد (01 / 0> P) و بهترین عملکرد را نشان داد. پروتئین قابل متابولیسم جیره نیز، اثر معنی داری (05 / 0> p) بر روی میزان رشدکرک داشت کمترین مقدار رشد روزانه (72 / 3 گرم) مربوط به پایین ترین سطح پروتئین قابل متابولیسم در جیره ها بود. قطر، طول و درصد کرک تولیدی تحت تاثیر سطوح انرژی و پروتئین قرار نگرفت. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، اگر منظور از پرورش بزغاله ها فقط تولید کرک باشد مقادیر10 / 11 مگاژول انرژی قابل متا بولیسم و 58 / 7 درصد پروتئین قابل متابولیسم در هرکیلوگرم ماده خشک جیره پیشنهاد می گردد.

    کلیدواژگان: بزغاله های نر رائینی، انرژی و پروتئین قابل متابولیسم، کمیت و کیفیت الیاف کشمیر
  • شیلات
  • حجت الله فروغی فرد، بهنام دقوقی صفحه 77

    به منظور مقایسه رشد و رسیدگی جنسی صافی ماهیان گونه های Siganus sutor و Siganus javus در حوضچه های بتونی، اقدام به صید ماهیان جوان از اطراف بندر لنگه، بندر حسینه، بندر کنگ با استفاده از تور گوشگیر، گرگور و قلاب گردید. صافی ماهیان صید شده به سالن تکثیر و پرورش پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان منتقل گردیده و هر گونه به طور جداگانه در سه حوضچه بتونی 6 تنی با تراکم 15 عدد در متر مکعب ذخیره سازی شدند. دوره پرورش از دی ماه سال 79 تا شهریور سال 80 به طول انجامید. تغذیه صافی ماهیان با استفاده از غذای کنسانتره میگو و گوشت خرچنگ به میزان 3 تا 5 درصد وزن بدن انجام گرفت. برخی از فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب از قبیل درجه حرارت، شوری و اکسیژن هر 5 روز یک بار اندازه گیری شد. از اسفند ماه سال 79 تا شهریور سال 80، ماهانه تعداد 10-5 عدد ماهی از هر گونه صید و پس از کالبد شکافی، قطعاتی از گنادها برداشت و مراحل مختلف رسیدگی جنسی تعیین گردید. رشد صافی ماهیان نیز با استفاده از زیست سنجی های ماهانه محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصل از اندازه گیری فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی درجه حرارت آب در طی دوره پرورش بین 16 تا 33 درجه سانتیگراد، اکسیژن بین 74/4 تا 86/5 میلی گرم در لیتر و شوری بین 37 تا 38 گرم در لیتر در نوسان بود. صافی ماهیان گونه S. sutor دارای رشد بهتری نسبت به گونه S. javus بوده و در محیط پرورشی به راحتی اهلی می گردند. میانگین وزن صافی ماهیان گونه S. sutor از 52/21 ±6/127 گرم به 04/62 ± 292 و میانگین وزن صافی ماهیان گونه S. javus از 37/40 ± 31/117 گرم به 9/39 ± 3/181 گرم رسید. نتایج حاصل از زیست سنجی های ماهانه و همچنین کالبد شکافی و مطالعات میکروسکوپیک نشان داد که گونه S. sutor از رشد بالاتری برخوردار بوده و در محیط پرورشی به مرحله رسیدگی جنسی می رسد و در صورت شرایط مناسب می تواند از اردیبهشت ماه تا تیر ماه تخم ریزی نماید. این گونه می تواند به عنوان یک گونه مناسب برای تکثیر و پرورش در محیط های دریایی معرفی گردد.

    کلیدواژگان: صافی ماهیان، گونه Siganus sutor، گونه Siganus javus، رسیدگی جنسی، پرورش در حوضچه های بتونی، استان هرمزگان
  • شهرام عبدالملکی صفحه 85
    ماهی سیم با نام علمی Abramis brama orientalis یکی از ماهیان با ارزش اقتصادی دریای خزر می باشد. صید این ماهی در سال 1380 - 1379 به مقدار 17 تن بوده که 1 / 0 درصد از کل صید ماهیان استخوانی را شامل می شود. متوسط طول، وزن و سن این ماهی به ترتیب 3 / 3 ± 7 / 21 سانتی متر، 88 / 99 ± 2 / 191 گرم و 91 / 0 ± 72 / 2 سال (SD ± X) اندازه گیری شد. رابطه نمایی طول - وزن این ماهی 90 / 2 L و2312 / 0= W بود (34 / 83 % = 2 R =0 / 91، R و160 = n). معادله رشد برتلانفی ماهی سیم بر اساس داده های طول و سن به صورت زیر برآورد شد. Lt = 45 [(1- exp - 0 / 125 (t + 2/768)] ضریب مرگ و میر کل (Z)، طبیعی (M) و صیادی (F) به ترتیب برابر 92 / 0، 28 / 0 و 64 / 0 در سال و نسبت بهره برداری (E = Exploitation ratio) برابر 7 / 0 در سال محاسبه شد. بر اساس آنالیز کوهورت میزان توده زنده 362 / 46 تن و MSY به میزان 99 / 14 تن برآورد شد.
    کلیدواژگان: Abramis brama orientalis، ضرایب رشد، نرخ مرگ و میر، ارزیابی ذخایر، دریای خزر
  • تغذیه و مدیریت دام و طیور
  • محمدرضا مشایخی، غلامرضا قربانی صفحه 93

    این پژوهش به منظور بررسی تغییرات ترکیب شیمیایی در طول فصل رشد و خصوصیات سیلویی علوفه نی انجام شد.جهت بررسی تغییرات ترکیبات شیمیایی، نمونه گیری از علوفه نی در طول فصل رشد هر دو هفته یک بار، به مدت 3 ماه انجام شد. ترکیبات شیمیایی اندازه گیری شده شامل ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، خاکستر، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم ماده آلی بودند. نتایج در یک طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار و 5 تکرار تجزیه و تحلیل گردیدند. میانگین مقادیر پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم ماده آلی در طی فصل رشد به ترتیب از 56/16، 10/42 و 95/39 به 31/10، 68/28 و 83/27 درصد و مقادیر دیواره سلولی و دیواره سلولی بدون همی سلولز به ترتیب از 54/63 و 13/35 به 76/77 و 64/41 درصد افزایش یافتند. جهت سیلو نمودن علف نی، مقدار 200 کیلو گرم علف نی از هور هویزه برداشت و به قطعات 1-3 سانتی متری خرد گردیدند آنگاه با چهار سطح ملاس (0، 5، 10 و 15 درصد) و دو سطح باکتری Lactobacillus plantarum و(0 و 5/2 میلیگرم در کیلوگرم و حاوی 1010 × 1وCFU در هر گرم) مخلوط و در سطل های پلاستیکی سیلو گردید. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با روش فاکتوریل (40=5×4×2) اجرا گردید. افزودن 15 درصد ملاس باعث کاهش معنی دار pH (از 62/4 به 16/4)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (از 10/37 به 34/30 درصد) و سلولز (از 16/29 به 49/22 درصد) و افزایش معنی دار پروتئین خام (از 21/10 به 98/10 درصد) و قابلیت هضم ماده خشک (از 58/27 به 76/36 درصد) مواد سیلویی شد. تلقیح باکتری لاکتوباسیلوس اثر معنی داری روی بهبود کیفیت مواد سیلو شده نداشت. نتایج این آزمایش نشان داد که با توجه به تغییرات پروتئین خام و ماده خشک گیاه در طی فصل رشد زمان مناسب برداشت علف نی جهت سیلو کردن برای کسب میزان مناسب پروتئین خام و مادهخشک اواسط تا اواخر اردیبهشت می باشد. برای تهیه سیلاژ مناسب علوفه نی افزودن 15 درصد ملاس بر اساس ماده خشک توصیه می شود اما کاربرد باکتری لاکتو باسیلوس فاقد سودمندی است.

    کلیدواژگان: علف نی، سیلو کردن، ملاس، تلقیح باکتری، قابلیت هضم
  • بیماریهای دام و طیور
  • سعد گورانی نژاد، صالح اسماعیل زاده، مجید سهرابی صفحه 99

    حیوان مبتلا به این عارضه از نظر جنسی آشفته بوده و به علت ناهنجاری های مختلف دستگاه تناسلی، جنس آن نامعلوم است. ضایعه مزبور یکی از اشکال هرمافرودیت است که می تواند به دو فرم هرمافرودیت حقیقی یا کاذب باشد که در حالت اول تخمدان و بیضه به سه شکل دوطرفی، ترکیبی از بیضه و تخمدان در هر دو طرف و ترکیبی از بیضه و تخمدان در یک طرف و تخمدان یا بیضه در طرف دیگر وجود دارد. در این مطالعه721 دستگاه تناسلی بز ماده در کشتارگاه اهواز به مدت 12 ماه از مهرماه1380 لغایت مهرماه 1381 مورد بررسی قرار گرفت. دو جنسی در 97 /0 درصد از نمونه ها تشخیص داده شد که با توجه به یافته های ماکروسکوپی و میکروسکوپی شبه هرمادوفریت نر بودند.

    کلیدواژگان: دوجنسی، بز ماده، هرمافرودیت، کشتارگاه