نشریه پژوهش و سازندگی
سال نوزدهم شماره 1 (پیاپی 71، تابستان 1385)

با توجه به اهمیت جنگل کاری های صنوبر و مشکلات جنگل داری خالص در کاهش حاصل خیزی خاک، رویش و ویژگی های کیفی جنگل کاری های خالص و آمیخته صنوبر دلتوییدس و توسکای ییلاقی در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار صورت گرفت که تیمارها عبارت بودند از صنوبر دلتوییدس خالص، توسکای ییلاقی خالص، صنوبر 67%؛ توسکا 33%؛ صنوبر 50%؛ توسکا 50% و صنوبر 33%؛ توسکا 67%، صنوبرهای تیمارهای آمیخته، قطر برابر سینه و ارتفاع کل بیشتری را نسبت به صنوبرهای تیماری های خالص داشتند و همچنین از نظر کیفی تقریبا وضعیت بهتری داشتند به طوری که ارتفاع هرس و قطر تاج بیشتری داشتند. توسکای ییلاقی در تیمارهای آمیخته از نظر زنده مانی، سطح مقطع برابر سینه، قطر تاج، ارتفاع، ارتفاع هرس و اکثر ویژگی های کیفی تفاوتی را با تیمار خالص نشان ندادند، در حالی که قطر برابر سینه کمتری را نسبت به تیمار خالص نشان دادند. در کل می توان تاثیر آمیختگی توسکای ییلاقی را در جنگل کاری های صنوبر دلتوییدس مثبت ارزیابی نمود.

استان اصفهان بعنوان یکی از مراکز مهم تولید گل شب بو (Cheiranthus cheiri L.) در ایران می باشد و در سالهای اخیر تولید آن افزایش چشمگیری داشته است به طوریکه به سایر شهرها از قبیل تهران، شیراز، تبریز و همدان ارسال می گردد. طی بازدیدهایی که از گلخانه های پرورش این گیاه در شهرستان اصفهان به عمل آمد نوعی بیماری پژمردگی و پوسیدگی طوقه مشاهده شد. علایم بیماری در قسمتهای هوایی گیاه شامل زردی و پژمردگی برگها و در ناحیه طوقه به صورت لکه های فرورفته و تیره مشهود بود. جهت تشخیص این عارضه نمونه هایی از بوته های بیمار جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید. بخش هایی از ناحیه طوقه و ریشه پس از شستشو با آب و ضدعفونی سطحی با محلول هیپوکلراید سدیم 1% روی محیط PDA کشت و در دمای 27 درجه سانتی گراد نگهداری شد. پس از دو روز از پرگنه های رشد نموده در اطراف بافت های آلوده توسط میله سترون قطعاتی از محیط کشت برداشت و مجددا روی محیط PDA کشت شد. خالص سازی جدایه ها با استفاده از روش نوک ریسه انجام و شناسایی براساس خصوصیات ظاهری و مورفولوژیکی انجام گردید که براساس آن عامل بیماری پژمردگی گل شب بو قارچ Rhizoctonia solani جدا و تشخیص داده شد. با توجه به اینکه عامل بیماری قارچی خاک زاد است و کنترل شیمیایی آن در خاک های آلوده به راحتی امکان پذیر نیست، توصیه می گردد قبل از کشت نسبت به ضدعفونی خاک اقدام گردد.

تامین نیاز آبی چغندرقند با روش های نوین آبیاری نظیر آبیاری بارانی، آبیاری قطره ای و آبیاری زیرسطحی موضوعی است که به دلیل طولانی بودن دوره رشد و نیاز آبی نسبتا زیاد آن در خور اهمیت فراوان است. این تحقیق به منظور بررسی امکان کاهش مصرف آب در زراعت چغندرقند با استفاده از سیستم آبیاری قطره ای (تیپ) و تاثیر آن بر روی عوامل کمی و کیفی محصول چغندرقند، همچنین مقایسه میزان آب مصرفی، کارایی مصرف آب انجام گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی همدان (ایستگاه اکباتان) در سال 1381 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری با نوارهای قطره ای (Tape) با مقدار آب مصرفی معادل %100، %75 و %50 نیاز آبی گیاه بودند. نتایج نشان داد که بین تیمارها از نظر عیار قند ناخالص، عیار قند خالص، ضریب استحصال، عملکرد شکر ناخالص و شکر خالص تفاوت معنی دار نبوده ولی از نظر عملکرد ریشه در سطح 5 درصد اختلاف معنی دار است. بالاترین کارایی مصرف آب نسبت به عملکرد شکر مربوط به تیمار قطره ای %50 با 905 gr/m3 و کمترین آن مربوط به تیمار قطره ای %100 با 699 gr/m3 بود و مقایسه تیمار قطره ای 75% و تیمار قطره ای %100 نشان داد که با کاهش 18 درصدی در مقدار آب مصرفی میزان کارایی مصرف آب 27.6 درصد افزایش یافت.

به منظور بررسی نقش مدیریت درتنوع زیستی گونه های چوبی منطقه، 178 هکتار از کل مساحت منطقه فندقلو در قالب سه قطعه به نام های اسی قرآن، فندقلو و پالوط لیق انتخاب گردید. بررسی پارامترهای مورد نظر در 30 قطعه نمونه مربعی شکل به ابعاد 10×10 متر که به روش سیستماتیک تصادفی در منطقه پیاده گردید، انجام گرفت. در هر قطعه نمونه پارامترهای جنگل شناسی نظیر تعداد در هکتار، ترکیب گونه ای، تاج پوشش، اشکوب بندی، درصد پوشش علفی کف جنگل و درصد عناصر دانه زاد و شاخه زاد بررسی و اندازه گیری شدند. بررسی تنوع زیستی گونه های چوبی منطقه به وسیله شاخص های مهم تنوع زیستی نظیر شاخص تنوع سیمپسون، غنای منهینیک یکنواختی پیت انجام گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز به وسیله آزمون آماری مربع کای انجام گرفت. نتایج حاصله نشان داد که قطعه پالوط لیق از نظر شاخص های تنوع زیستی نسبت به دو قطعه دیگر از مقادیر بالایی برخوردار است و دخالت غیراصولی در دو قطعه اسی قران و فندقلو از دلایل عمده پایین بودن تنوع زیستی در این دو قطعه می باشد.

برای بررسی تاثیر pH محلول غذایی بر جذب آهن توسط چهاررقم انگور به نام های عسکری، رطبی، سیاه و ریش بابا، قلمه های ریشه دار شده این چهاررقم را در ماسه شسته شده کشت کرده و جهت اعمال تیمارها از محلول غذایی نیم غلظت هوگلند با چهارسطح pH، 6، 7، 8 و 9 استفاده شد. برای مقایسه اثر تیمارها صفات کلروفیل و سبزینگی برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر ریشه، میزان آهن فعال و آهن کل ریشه، ساقه و برگ اندازه گیری شد. این پژوهش درسالهای 1381- 1380 در گلخانه و آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز و به صورت فاکتوریل 4×4 در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار به اجرا در آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش pH و غلظت بی کربنات محلول غذایی به صورت معنی داری باعث کاهش کلروفیل و سبزینگی برگ هر چهار رقم شد. البته درهیچکدام از ارقام نشانه های کلروز مشاهده نگردید. وزن تر و خشک اندامهای هوایی هر چهاررقم در pH=7 بالاترین و در pH=9 کمترین مقدار بود. بالاترین میزان آهن فعال برگ در pH=6 و کمترین آن در تمام ارقام در تیمار pH=9 مشاهده شد. به این ترتیب مناسب ترین تیمار، pH=7 و مقاومترین رقم در برابر افزایش pH محیط رقم ریش بابا بود.

به منظور بررسی وضعیت زادآوری در حفره های طبیعی، 15 حفره در سری 3 طرح ناو جنگل های اسالم در راستای طرح ملی زادآوری راش انتخاب گردید. گونه، قطر در ارتفاع برابر سینه کلیه درختان حاشیه حفره، شکل تقریبی حفره، اندازه دو قطر کوچک و بزرگ و سطح تقریبی آن ثبت شد. در طول بزرگترین قطر حفره (از یک سوی حفره به سوی دیگر آن) به طور یک در میان قطعات نمونه کوچک 1×1 نصب و در صد حضور و نوع پوشش گونه های مزاحم، صفات کمی و کیفی نهال ها نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. حداقل و حداکثر سطح حفره های اندازه گیری شده به ترتیب 89 و 2276 متر مربع بود نتایج نشان داد که حفره های مورد ارزیابی از شکل هندسی خاص و منظمی پیروی نمی کند ولی عمدتا به اشکال دایره ای تا بیضوی نزدیک تر می باشد طوری که 54% از حفره ها از این نوع می باشند. همچنین مشاهده گردید که با افزایش سطح از تعداد نهال های راش و تا حدودی ممرز کاسته می شود اما فراوانی گونه افرا با اندازه حفره ها از نظر آماری معنی دار نبود.

زندگی موجودات درخاک بستگی کامل به وجود مواد آلی برای تامین انرژی و عناصر غذایی دارد. به همین دلیل، یکی از ویژگی های خاک های خوب داشتن مواد آلی به مقدار مناسب در ترکیب خاص می باشد. در این راستان تحقیقی بر روی خاک اراضی کشاورزی، شامل دیم پرشیب، دیم کم شیب، و اراضی مرتعی در 3 منطقه (شهرستان کرمانشاه، شهرستان پاوه، شهرستان جوانرود) دراستان کرمانشاه انجام شد و میزان ماده آلی در سه لایه سطحی (30-0) سانتی متر، لایه میانی (60-30) سانتی متر و لایه تحتانی (90-60) سانتی متر در قالب طرح کرت های دوبار خرد شده با پایه بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج این بررسی ها برروی 81 نمونه خاک منتقل شده به آزمایشگاه نشان داد که بین درصد ماده آلی خاک در مناطق مختلف، تیمارهای زراعی متفاوت و لایه های سطحی، میانی و تحتانی خاک، با احتمال 99 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. مقایسه میانگین تیمارهای مختلف با استفاده از روش دانکن مشخص کرد که دربین مناطق مختلف، بیشترین میزان ماده آلی متعلق به شهرستان کرمانشاه و کمترین میزان آن متعلق به شهرستان پاوه می باشد. در بین اراضی هم، مرتع دارای بالاترین درصد ماده آلی و اراضی دیم پرشیب، دارای پایین ترین درصد ماده آلی هستند. همچنین بیشترین میزان ماده آلی در لایه سطحی و کمترین میزان آن درلایه تحتانی مشاهده شد.

به منظور تخمین تابع تولید گندم و نیز توابع تقاضای آب و نیتروژن تحت شرایط کم آبیاری، طی پژوهشی در دو سال زراعی (80-1379 و 81-1380) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت اسپلیت پلات، سطوح مختلف آب مصرفی (متوسط دو سال شامل صفر، 160و 220 میلی متر) و مقادیر نیتروژن (صفر، 30، 60 و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) بر روی گندم رقم الموت مورد مطالعه قرار گرفت. هزینه تولید، درآمد ناخالص، درآمد خالص، تابع درآمد، نسبت درآمد ناخلص به هزینه تولید و حد سودآوری تیمارها تعیین و ضرایب تابع تولید و توابع تقاضای آب و کود مشخص گردیدند. براساس نتایج به دست آمده و با توجه به تابع درآمد و در شرایط مختلف قیمت آب و آبیاری، تیمار 160 میلی متر آب مصرفی همراه با 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص، حداکثر بهره وری از آب مصرفی در اضافه تولید نسبت به شرایط دیم (20.56 کیلوگرم بر میلی متر) را دارا بوده و حداکثر سود خالص را به همراه داشته و امکان افزایش سطح آبیاری بهینه را به میزان 37.5 درصد فراهم می کند. ضمنا 10.2 درصد به میزان تولید کل دانه گندم افزوده می شود. تیمار بهینه کم آبیاری تا زمانی می تواند مورد توصیه قرار گیرد که هزینه آب و آبیاری کمتر از 2690 ریال برای هر مترمکعب آب مصرفی باشد.

سرخدار یک گیاه رو به انقراض بوده و زادآوری طبیعی آن بسیار اندک می باشد. آزمایش هایی به منظور یافتن راهکارهای عملی جهت ازدیاد این گیاه صورت پذیرفته است. بذرهای این گیاه از توده سرخدارهای طبیعی دره زرین گل واقع در منطقه علی آباد کتول گرگان واقع گرگان واقع در استان گلستان در آذرماه سال 82 جمع آوری گردید. بذرها ابتدا در آب جاری خیسانده و ضدعفونی گردیدند. چهارتیمار مختلف ضدعفونی بذور اعمال گردید که این تیمارها از نظر آماری در سطح 1% یا 5% تفاوت معنی داری را نشان دادند. بهترین نتیجه از بکارگیری تیمار بنومیل 1% و الکل 70% و هیپوکلریت سدیم 3% و کلرید مرکوریت 0.1% گرفته شد که با استفاده از این تیمار، 67% از بذور عاری از هر گونه آلودگی با کتریایی و قارچی بودند. رویان های بذور استریل شده با روش تجربه شده در این تحقیق از دیواره های داخلی بذور و آندوسپرم جدا شدند و بدین صورت تعداد بی شماری رویان در مدت کوتاهی تحت آزمایش کشت درون شیشه ای قرار گرفت. رویان ها در محیط MS غنی شده با کازئین 0.1 gl-1، مخمر 0.1 gl-1، اسید اسکوربیک 0.1 gl-1 و ذغال فعال 5gl-1 کشت داده شدند. عمل واکشت نمودن آنها هر دو هفته یک بار انجام شد تا قسمت هوایی گیاهک ها، به حدود 5 سانتی متر برسد. با اندازه گیری مستمر گیاهک ها رشد ماهانه در حدود 0.7 سانتی متر محاسبه گردید. گیاهچه ها پس از چندین واکشت به گلدان های کوچک (جیفی پات) منتقل شدند و در دو هفته اول با محلول غذایی MS بدون آگار به علاوه آنتی بیوتیک کربنی سیلین آبیاری گردیدند. به منظور تقویت و توسعه ریشه ها، به گیاهک های جوان بعد از دو هفته از رشد و نمو در گلدان های جیفی پات، IBA به میزان 1 یک میلی گرم/ لیتر NAa به مقدار 0.5 میلی گرم/ لیتر افزوده شد. گیاهک های بدست آمده از این تحقیق پس از رشد کافی ریشه و قسمت هوایی به خاک منتقل شده و برای سه ماه در اتاقک رشد در دمای 25 درجه سانتیگراد در حضور نور به مدت 14 ساعت و دمای 17 درجه سانتیگراد در غیاب نور به مدت 8 ساعت، نگهداری شدند. در این مدت گیاهان از نظر مورفولوژیکی و رشد و نمود کاملا طبیعی مشاهده گردیدند.

به منظور برنامه ریزی جهت بهره برداری بهینه و کنترل پدیده طبیعی سیل که از مسایل دنیا و از جمله کشور ما می باشد مطالعات و تحقیقات زیادی مورد نیاز است. خسارات گسترده ناشی از طغیان رودخانه ها در چند ساله اخیر در مناطق مختلف کشور ایجاب می نماید برنامه ای جامع در این زمینه تهیه و تدوین گردد. از طرفی برنامه ریزی و اعمال روش های کنترل سیل بدون اطلاع از رفتار این پدیده در شرایط مختلف مقدور نخواهد بود. دامنه خسارات سیل در شرایط مختلف متاثر از میزان برآورد و خصوصیات هندسی بستر جریان و اراضی مجاور می باشد. لذا به منظور پیش بینی خسارات ناشی از سیل در شرایط مختلف و توجیه اقتصادی و اجتماعی برنامه های کنترل و مهار سیل، پهنه بندی خطر سیل برای دوره بازگشت های مختلف ضروری است. پهنه بندی خطر سیل بدون اطلاع از بزرگی سیل و رفتار جریان سیلابی در مسیر و دشت سیلابی ممکن نیست، لذا هیدروگراف سیل خروجی در بالادست حوزه و زیرحوزه های موجود در مسیر مورد نظر با استفاده از روش های هیدروگراف واحد مصنوعی SCS و موج سینماتیک مدل HEC-1 و همچنین حداکثر رقوم تراز سطح آب در 28 مقطع عرضی مشخص در طول مسیر حدود 14 کیلومتر از مسیر رودخانه توسط مدل MIKE 11 تعیین شدند. در پایان با استفاده از مدل ارتفاعی رقومی (DEM) تولید شده از بستر و حریم رودخانه و حداکثر رقوم تراز سطح آب در مقاطع معین برای دوره بازگشت های 5، 10، 25، 50 و 100 ساله با استفاده از قابلیت نرم افزار ILWIS پهنه خطر سیل برآورد شدند و محدوده و میزان اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی که در صورت وقوع سیلاب به مخاطره خواهند افتاد برای سیلاب هایی با دوره بازگشت های مذکور مشخص شدند.

به منظور بررسی اثر محلول های غذایی بدون سرب، با غلظت سرب کم، متوسط و زیاد (0، 100، 200، 400 میکرومول (Pb(NO3)2 بر محتوای کلروفیل a, b، کل کلروفیل و یون های کلسیم، آهن و سرب در ریشه و اندام هوایی کلزا (Brassica napus L.) در دو رقم Hyola401 و PF7045.91 درشرایط آزمایشگاهی و کشت به روش هیدروپونیک با استفاده از محلول غذایی هوگلند انجام شد. روش هضم تر (هضم اسیدی با استفاده از مخلوط اسید نیتریک و اسید پرکلریک) جهت اندازه گیری یون های کلسیم، آهن و سرب به کار گرفته شد. میزان کلروفیل a و b و غلظت فلزات به ترتیب توسط دستگاه اسپکتروفتومتر (U.V) مدل 2000 هیتاچی و دستگاه جذب اتمی مدل شیمادزو Aa-6300 اندازه گیری شد. آنالیز آماری نمونه ها با تجزیه واریانس و آزمون F و توسط نرم افزار SPSs در سطح احتمال %5 و چهارتکرار و رسم نمودارها با کمک نرم افزار Excel انجام شد. بنابر نتایج حاصل از این پژوهش افزایش غلظت سرب محلول غذایی در هر دو رقم کلزا موجب کاهش محتوای کلروفیل a, b و کل کلروفیل در برگ و یون های کلسیم، آهن در ریشه و اندام هوایی شد (p<0.05). درصد این کاهش نسبت به شاهد مورد اندازه گیری محتوای آهن در اندام هوایی، کلروفیل های a و b و مجموع کلروفیل ها در رقم PF بیشتر از رقم Hyola است. با افزایش غلظت سرب محلول غذایی، تجمع یون سرب در ریشه و اندام هوایی هر دو رقم افزایش یافت (p<0.05). درصد انباشتگی سرب در ریشه و اندام هوایی رقم Hyola بیشتر از رقم PF است.

جریان رودخانه یکی از مولفه های اصلی منابع آب محسوب می شود. به همین لحاظ پیش بینی میزان جریان رودخانه ها چندماه یا چند فصل زودتر برای مدیریت منابع آب مخصوصا در خشکسالی ها از اهمیت خاصی برخوردار است. تاثیر پدیده های اقلیمی بر جریان رودخانه ها به منظور پیش بینی مقدار جریان برای زمان آینده موضوعی است که در مجامع علمی به آن پرداخته می شود. جهت بررسی این موضوع در ایران، حوزه دریاچه ارومیه که در حدود 51000 کیلومتر مساحت دارد انتخاب گردید. در حوزه دریاچه ارومیه تعداد زیادی ایستگاه اندازه گیری دبی وجود دارد. از بین آنها 9 ایستگاه که دارای آمار طولانی مدت بوده انتخاب گردید. از بین شاخص های اقلیمی، شش شاخص SOI, PDO, PNA, NOA, NINO3,4 و NOI که به عنوان شاخص های تاثیر گذار در فواصل دور مطرح هستند انتخاب شدند. به منظور بررسی تاثیر پدیده های اقلیمی بر جریان رودخانه ها، جریان ماهانه، فصلی دور مطرح هستند انتخاب شدند. به منظور بررسی تاثیر پدیده های اقلیمی بر جریان رودخانه ها، جریان ماهانه، فصلی و سالانه رودخانه ها و شاخص های اقلیمی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که ارزیابی فصلی، تاثیر این پدیده ها را بهتر مشخص می کند. به لحاظ اهمیت جریان رودخانه ها در فصل بهار برای فعالیت های کشاورزی و تامین آب شرب در این تحقیق روشی ارایه گردیده است که با استفاده از شاخص های اقلیمی می تواند دبی متوسط بهار رودخانه ها را از یک سال قبل پیش بینی نماید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که جریان فصل بهار اکثر رودخانه ها ناشی از شاخص های SOI منفی، PDO مثبت و NOA است که به کمک آنها می توان مقدار متوسط جریان فصل بهار را پیش بینی نمود. ارزیابی مقادیر پیش بینی شده نشان می دهد شاخص PDO در مقایسه با SOI مناسب تر است. همچنین مقادیر پیش بینی شده برای حوزه های کوچک از دقت بیشتری نسبت به حوزه های بزرگ برخوردار است. این روش پیش بینی در برنامه ریزی مدیریت منابع آب مخصوصا خشکسالی ها می تواند نقش مهمی ایفا کند.

در بین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه برخی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند که در بین آنها سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاس بارزتر می باشد. با توجه به اهمیت این عناصر در خاک برای گیاه لزوم انجام تحقیق بر روی آنها از نکات ضروری به نظر می رسد. به این منظور در استان کرمانشاه سه منطقه در نظر گرفته شدند. سپس به منظور تعیین این عناصر در سیستم های مختلف اراضی کشاورزی و همچنین اراضی مرتعی همجوار با آنها آزمایشی در قالب طرح کرت های دوبار خرد شده با پایه بلوک کامل تصادفی در 3 منطقه و در هر منطقه در 3 تیمار اراضی دیم پرشیب، اراضی دیم کم شیب و اراضی مرتعی و در هر تیمار 3 تکرار انجام گرفت. نمونه برداری از خاک در هر سیستم در سه عمق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتیمتری انجام شد. بررسی و تجزیه واریانس نمونه ها در قالب طرح کرت های دوبار خرد شده نشان داد که بین مناطق مختلف، تیمارهای مختلف و لایه های مختلف خاک از نظر این عناصر غذایی در سطح احتمال 99 درصد اختلاف معنی داری وجود دارد و مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشان داد که در هر دو لایه در مورد فاکتور نیتروژن اراضی دیم کم شیب کرمانشاه و جوانرود تیمارهای مطلوب و اراضی دیم پرشیب پاوه و کرمانشاه تیمارهای نامطلوب می باشند. در مورد فاکتور پتاسیم اراضی دیم کم شیب پاوه تیمار ایده آل و اراضی مرتعی کرمانشاه تیمار نامطلوب هستند، همچنین از لحاظ میزان فسفر اراضی دیم کم شیب جوانرود در بین اراضی مختلف در مناطق مطالعه شده در شرایط مناسبتری قرار دارند و اراضی دیم پرشیب کرمانشاه تیمار نامطلوب می باشند

تنش کمبود آب بر متابولیسم مواد، فیزیولوژی و مورفولوژی گیاه تاثیر می گذارد. با کمبود آب ایفای نقش این ماده حیاتی در گیاه تحقق نمی یابد. سویا از جمله گیاهانی است که کشت آن در منطقه مغان از استقبال خوبی در بین کشاورزان برخوردار است. به منظور بررسی تاثیر مصرف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در شرایط کمبود آب، آزمایشی در دشت مغان به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. دور آبیاری با فاصله 7، 14 و 21 روز و مقادیر مصرف نیتروژن شامل 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در کرت های اصلی قرار گرفته و از اجزای عملکرد در دوره های زمانی به فواصل 10 روز شامل 49، 59، 69، 79 و 89 روز پس از کاشت نمونه برداری انجام و در کرت های فرعی قرار گرفت. تنش کمبود آب از طریق کاهش تعداد نیام در بوته، کاهش وزن هزاردانه، ارتفاع بوته و سطح برگ عملکرد سویا را کاهش داد. اما مصرف نیتروژن موجب تخفیف اثرات سوء تنش کم آبی گردید. به طوریکه افزایش مصرف نیتروژن تا 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه شد. مصرف نیتروژن از طریق افزایش سطح برگ، تعداد نیام در بوته و وزن هزاردانه در تمام سطوح آبیاری موجب افزایش عملکرد دانه گردید. با افزایش مقدار مصرف نیتروژن از 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه به ترتیب 8.3، 62.6 و 63.9 درصد افزایش نشان داد.

آویشن شیرازی با نام علمی Zataria mulrifolra یک گونه گیاه درختچه ای معطر است که در مناطق جنوبی ایران می روید. در این تحقیق اثر ضد میکروبی و همچنین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس این گیاه مورد بررسی قرار گرفته است.
ابتدا سرشاخه گلدار آویشن شیرازی، در زمان گلدهی کامل از اطراف شیراز (استان فارس) جمع آوری شده و سپس اسانس به روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) استخراج گردید. تجزیه و شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس حاصل توسط دستگاه های GC-MS و GC صورت گرفت که نتایج آن وجود درصد بالایی از ترکیب های ضدمیکروبی را در اسانس این گیاه نشان می دهد. به نظر می رسد حضور 52.4% تیمول و 6.1% کارواکرول در اسانس آویشن شیرازی باعث وجود خواص میکروبی آن می شود. برای بررسی اثر ضد میکروبی اسانس آویشن شیرازی، با استفاده از DMSO غلظت های 1%، 2.5% و 5% از اسانس تهیه شده و به روش دیسک دیفیوژن اثر این غلظت ها بر روی رشد دو نوع میکروب (Salmonella paratyphi) با اندازه گیری قطر عدم هاله رشد، بدست آمد. میکروب های مورد مطالعه عبارت بودند از S. Paratyphi A و B نتایج حاصل از این مرحله نشان داد که غلظت های 1%، 2.5% و 5% اسانس آویشن شیرازی باعث ایجاد هاله عدم رشد به ترتیب به مقادیر صفر، 9.3 میلی متر و 15.6 میلی متر برای S. Paratyphi و 8 میلی متر، 8.6 میلی متر و 21.6 میلی متر برای S. Paratyphi B می شود. نتایج حاصل نشان از قدرت مهارکنندگی و میکروب کشی بالای اسانس Zataria multiflora داشت.

این تحقیق با هدف تعیین قابلیت و کارایی هیدروگراف واحد مصنوعی (اشنایدر، SCS، مثلثی و کلارک) در ارزیابی هیدرولوژیک حوضه آبخیز سیخوران (استان هرمزگان) انجام گرفت. بدین منظور هیدروگراف های واحد طبیعی و مصنوعی فوق الذکر با استفاده از داده های مورفولوژیکی، باران سنجی و هیدرومتری حوضه و توسل به تجزیه و تحلیل هیدرولوژیک تعیین شد و چهارروش ساخت هیدروگراف واحد مصنوعی، نسبت به هیدروگراف های واحد طبیعی (مشاهده ای) حوضه مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت. مقایسه ظاهری چهار روش هیدروگراف واحد مصنوعی با طبیعی (مشاهده ای)، نشان داد که در اکثر موارد روش اشنایدر از تطابق بهتری برخوردار می باشد. مقایسه آماری مقادیر میانگین خطای نسبی و میانگین لگاریتمی خطای نسبی دبی اوج، زمان رسیدن به دبی اوج و تطابق شکل محاسبه شده برای روش های مصنوعی، در روش اشنایدر کمتر می باشد. بنابراین روش اشنایدر برای برآورد هیدروگراف سیل در حوزه های فاقد آمار، که شرایط مشابه این حوزه را دارند پیشنهاد می گردد. با بررسی کارهای انجام شده قبلی به نظر می رسد که روش اشنایدر در حوزه های کوهستانی پر شیب و روش های SCS و مثلثی در حوزه های دشتی و کم شیب برآورد بهتری ارایه می نماید.

چاودار یکی از علف های هرز مهم در گندم زمستانه است. افزایش عملکرد گندم، کاهش خسارت زیست محیطی و مقاومت علف های هرز به علف کش ها، محققان را به استفاده از روش های مدیریت غیرشیمیایی علف های هرز، ترغیب نموده است. یکی از این روش ها استفاده از ارقامی با قدرت رقابتی بالاتر است. جهت دست یابی به ارقامی از گندم با قدرت رقابتی بالاتر در مقابل چاودار، شناخت ویژگی هایی از گندم قدرت رقابتی بالاتر را موجب می شوند، بسیار مهم خواهد بود. به منظور تعیین ویژگی های مهم ارقام دارای قدرت رقابت بالا با چاودار، آزمایشی در دو منطقه کرج و ورامین در طی سال زراعی 82-1381 انجام شد. در این آزمایش از 8 رقم گندم شامل ارقام آزادی، طبسی، مهدوی، کرج 2، نیک نژاد، پیشتاز، شیراز و روشن استفاده گردید. چاودار در تراکم 120 بوته در متر مربع کاشته شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و با ساختار تیماری فاکتوریل انجام شد. در بین ارقام مورد مطالعه، ارقام مهدوی و کرج 2 به ترتیب به عنوان ارقام رقیب و غیررقیب در مقابل چاودار شناخته شدند. مقایسه صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک این دو رقم نشان داد که صفاتی نظیر شاخص سطح برگ در مرحله پنجه زنی و خوشه دهی، تعداد پنجه، سرعت جوانه زنی بالا و ارتفاعی که در آن حداکثر سطح برگ قرار داشت، بر روی قدرت رقابتی گندم در مقابل علف هرز چاودار موثر بودند.

طایفه Boragineae از تیره Boraginaceae دارای 20 گونه متنوع و پراکنش وسیعی در ایران می باشد. در این تحقیق 5 گونه جنس Anchusa L. و 9 گونه از جنس None Medicus با استفاده از صفات تاکسونومیکی بررسی می شوند. صفت تاکسونومیکی در زمینه مورفولوژی با استفاده از استریومیکروسکوپ انجام شد و نشان داد محور فندقه ها در گونه های A.aegyp tica (L.) DC, A. strigosa La bill. A. italica Retz از جنس Anchusa L. و در گونه های N. rosea (M.B) Link و N.lutea (Desr). Reichenb.ex DC از جنس Nonea Medicus از نوع افراشته و در گونه های A.arvensis Lehm و A.aggregate Lehm از جنس A nchusa L و در گونه های N.suchtelenoides H.Riedl. N.persica Boiss. N.caspica (willd.) G.Don,N.pull (L.)DC.N.turcomanica M. Pop.N.anchusoides Boiss & Bushe.N.flavesence (C.A.Mey.) Fisch.& C.A.Mey،. از جنس Nonea Medicus از نوع خمیده می باشد. بررسی دانه گرده توسط میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترونی اسکنینگ صورت گرفت. مشخص شد که تیپ دانه گرده درگونه های هر دو جنس A nchusa L و Nonea Medicus به صورت چهار شیار- منفذدار (Tetracolporate) است. شیارها خطی، جور قطب (Isopolar) و جو شیار منفذ (colporate) می باشند. خامه گل به صورت ژینوبازیک است و در داخل جام گل زواید کرکی در حد فاصل لوله جام گل و لوب ها دیده می شود.

استفاده از مدلسازی رشد گیاهان برای پیش بینی فرآیندهای مختلف گیاهی و سهم آنها در میزان عملکرد گیاه، یکی از راه های بهبود مدیریت زراعی است. این آزمایش جهت ارزیابی بهره وری نور در ارقام مختلف ماش، لوبیا قرمز و لوبیا چشم بلبلی در کشت دوم، به صورت طرح بلوک های متعادل گروهی در چهارتکرار، در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. نتایج نشان داد اختلاف بین انواع حبوبات از نظر تولید زیست توده هوایی معنی دار بود (p<0.05) و لوبیا چشم بلبلی با اختلاف زیاد نسبت به ماش و لوبیا قرمز و با تولید 5876.8 کیلوگرم درهکتار بیشترین مقدار را داشت. مقایسه عملکرد حبوبات با پتانسیل عملکرد آنها در تک کشتی نشان داد ماش، لوبیا چشم بلبلی و لوبیا قرمز به ترتیب %58، %40، %37 پتانسیل عملکرد تک کشتی خود را تولید کرده اند. در اواخر رشد رویشی، چشم بلبلی، ماش و لوبیا قرمز به طور متوسط به ترتیب قادر به جذب 90، 33 و 36 درصد از تابش فعال فتوسنتزی بودند. اختلاف معنی دار بین کارایی مصرف نور انواع حبوبات وجود داشت (p<0.05) و میانگین کارایی مصرف نور برای لوبیا چشم بلبلی، لوبیا قرمز و ماش به ترتیب 0.84، 0.82 و 0.99 گرم بر مگاژول بود. از بین کلیه ارقام، ماش پرتو بالاترین کارایی مصرف نور را دارا بود. بین ضریب استهلاک نوری انواع حبوبات، اختلاف معنی دار مشاهده شد (p<0.01) و لوبیا چشم بلبلی با 0.605 بالاترین مقدار و ماش و لوبیا قرمز به ترتیب با 0.458 و 0.344 در رتبه بعدی قرار داشتند. نتایج نشان داد با کاهش ضریب استهلاک نوری و افزایش شاخص سطح برگ، امکان افزایش کارایی مصرف نور تا دو برابر وجود دارد.

این تحقیق سازماندهی و مدیریت پروژه های مهندسی مجدد فرآیندها را در سازمان ها به بررسی پرداخته است. سازمان هایی که مایل به بکارگیری این رهیافت هستند، همواره با مشکل چگونگی اجرای آن مواجه بوده اند. ابتدا ضرورت و اهمیت تدوین برنامه مهندسی مجدد در قالب راهکار علمی به منظور پیاده سازی تشریح می گردد. سپس اجرای اصلی برنامه مهندسی مجدد در زمینه اهداف، محدوده، سازمان و متدولوژی پروژه به صورت تشریح تبیین می شود. متدولوژی های مشهور و معتبر شرکت های مشاوره ای جهانی نیز در گام بعدی مورد بررسی قرار می گیرد. سرانجام به دلیل اهمیت و تنوع متدولوژی های موجود و ضرورت محلی سازی، متدولوی توسعه یافته ای ارایه می گردد. مزیت نسبی متدولوژی توسعه یافته در بخش آخر مورد بررسی قرار می گیرد. این متدولوژی نه تنها سایر متدولوژی های جهانی را پوشش می دهد، بلکه کامل تر از آنها نیز می باشد. در این تحقیق از روش چند مورد کاوی با انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از کارفرمایان، مجریان و همکاران آنها و بررسی کتابخانه ای استفاده شده است. طی این تحقیق معلوم گردید که اولا متدولوژی های جهانی در شرایط اقتصادی کشورهای در حال توسعه جامعیت لازم را نداشته وثانیا متدولوژی جدید ارایه شده برای شرکت های دولتی در شرایط اقتصادی کشور ایران مناسب تر می باشد. جنبه های قابل توجه، نوآوری های مهم و جامعیت متدولوژی ارایه شده در بخش نتیجه گیری تحقیق ذکر شده است.

در این تحقیق آتکولوژی گونه Agropyron cristatum در سه دامنه ارتفاعی مورد بررسی قرار گرفته است. محل مطالعه یعنی پارک ملی گلستان جزو مناطق نیمه استپی با دما و بارندگی متوسط سالیانه 13 درجه سانتی گراد و 185 میلیمتر است. مراحل فنولوژیکی این گونه بر روی حداقل 20 پایه گیاهی، تولید و درصد پوشش تاجی با استفاده از 10 پلات یک مترمربع در هر کدام از سه طبقه ارتفاعی برآورد گردید. ویژگی هایی مانند ارتفاع رشد، طول و عرض خوشه، قوه نامیه، وزن صد دانه، نوع خاک و عناصر شیمیایی رویشگاه این گونه پس از جمع آوری مواد لازم از عرصه طبیعت مورد بررسی قرارگرفت. رشد اندام های روینده این گونه از اوایل فروردین تا اوایل اردیبهشت ادامه دارد. در اواخر اردیبهشت خوشه ها ظاهر می شوند و در اواخر خرداد به گلدهی کامل می روند. رسیدن بذرها در اوایل تیر تا اواخر مرداد ماه و پخش بذر از اواخر مرداد تا اواسط شهریور ادامه می یابد. سهم نسبی این گونه برحسب درصد پوشش تاجی و تولید به ترتیب 13 و 16 درصد کل پوشش گیاهی منطقه تحت بررسی است. قوه نامیه بذرهای جمع آوری شده از طبقات ارتفاعی مختلف تحت دمای 10، 20 و 30 درجه سانتیگراد از نظر آماری معنی دار بود (p<0.05). حداکثر درصد جوانه زنی 80.6 بود که مربوط به دمای 20 درجه سانتیگراد طبقه ارتفاعی 1400-1200 متر بود و حداقل درصد جوانه زنی 29.6 که مربوط به دمای 10 درجه سانتیگراد و طبقه ارتفاعی 1800-1600 متر بود. وزن صد دانه بذر این گونه به طور متوسط 0.162 گرم بود. به طور کلی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاه این گونه در طبقات مختلف ارتفاعی از نظر آماری تفاوت معنی داری نداشت (p<0.05) و این گیاه معمولا خاک هایی با ساختمان دانه ای و بافت لوم را اشغال کرده است. عمق ریشه دوانی این گونه در داخل خاک حداکثر 35 سانتیمتر بوده است. کلید شناسایی این گونه از نظر وجود فواصل واضح و مشخص سنبلک ها بر روی محور عمودی خوشه و رنگ ارغوانی نوک سیخک ها موید نام Agropyron cristatum است که درایران به اشتباه این گونه Agropyron pectiniforme نام گذاری گردیده است.

چغندرقند در استان کرمان منحصرا در فصل بهار کشت می گردد که در اثر شیوع آفات و بیماری ها در منطقه با مشکلات زیادی مواجه شده است. لذا به منظور توسعه کشت چغندرقند در استان و یافتن اقلیم های جدید آزمایشاتی در مورد امکان کشت پاییزه چغندرقند در دشت ارزوئیه صورت پذیرفت. به دلیل اهمیت تعیین تاریخ مناسب کاشت و برداشت در این آزمایش دو رقم DEZ و BRI در سه تاریخ کاشت (اول شهریور، بیستم شهریور و دهم مهرماه) و سه تاریخ برداشت (پانزدهم فروردین، پانزدهم اردیبهشت و پانزدهم خرداد) به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1381 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رقم DEZ عملکرد شکر سفید و عملکرد ریشه بیشتری نسبت به رقم BR1 در سطح احتمال %5 داشته و ناخالصی ریشه و درصد بولتینگ در رقم DEZ نسبت به رقم BR1 درسطح احتمال %1 کمتر است. بهترین تاریخ کاشت اول شهریور با عملکرد شکر سفید 9.46 تن در هکتار عملکرد ریشه 85.09 تن در هکتار و درصد قند خالص %11.44 بوده و بهترین تاریخ برداشت نیز پانزدهم خرداد با عملکرد شکر سفید 9.28 تن در هکتار می باشد. نتایج تحقیق کشت پاییزه را موفقیت آمیز دانسته و بهترین تاریخ کاشت و برداشت را به ترتیب دهم شهریور و نیمه اول اردیبهشت توصیه می کند.

این پژوهش با هدف دستیابی به روش آبیاری مناسب جهت توسعه فضای سبز و گسترش باغات در مناطق بیابانی طراحی گردید. منطقه اجرای طرح، شهرستان میبد از توابع استان یزد بوده که دارای خاک های بیابانی با بافت سنگین و شوری نسبتا زیاد در سطح خاک، اقلیم خشک سرد با متوسط بارندگی سالانه 62 میلیمتر و تبخیر 3500 میلیمتر در سال می باشد. طرح با چهارتیمار اصلی آبیاری کوزه ای، لوله سفالی قطر 10 سانتیمتر، لوله سفالی قطر 15 سانتیمتر، قطره ای و چهارتیمار فرعی کاج، زبان گنجشک، پسته و انار در قالب طرح آماری کرت های خرد شده و طرح پایه بلوک های کامل با سه تکرار برای مدت 4 سال (78-1374) به مرحله اجرا گذاشته شد. میزان رشد قطری تاج پوشش، ارتفاع گیاهان و مقدار آب مصرفی در هر یک از شیوه های آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان می دهد که شیوه های آبیاری در سطح پنج درصد (p<0.05) و نوع گیاه در سطح یک درصد (p<0.01) و دارای اختلاف معنی دار می باشند. نتایج مقایسه میانگین های ارتفاع و قطر تاج پوشش نهال ها حاکی از برتری معنی دار آبیاری لوله سفالی قطر 10 سانتیمتر است. بیشینه رشد قطری و ارتفاعی با دارا بودن اختلاف معنی دار نسبت به سایر گونه ها مربوط به انار می باشد. در بین تیمارهای فرعی، گونه های انار، کاج و زبان گنجشک در تیمار لوله سفالی قطر 10 سانتیمتر حایز برتری هستند. پسته در تیمار لوله سفالی قطر 15 سانتیمتر با حداکثر رشد همراه بوده، اما نسبت به تیمار لوله سفالی قطر 10 سانتیمتر و آبیاری کوزه ای تفاوت معنی داری ندارد.

تولید ریز غده در سیب زمینی به روش کشت بافت پرهزینه می باشد. در این طرح با هدف کاهش هزینه تولید ریزغده از ساقه های جوان ارقام انتخابی سانته، اگریا، دیامانت و کاسموس نمونه گیری و پس از ضدعفونی در شرایط استریل اقدام به کشت مریستم به اندازه حدود 0.2 میلی متر در محیط مایع بر روی پل های کاغذی شد. در مرحله القا ریزغده زایی اقدام به جایگزینی برخی منابع ارزان قیمت از جمله شکر معمولی و شکر سرخ به جای ساکارز، نشاسته گندم و ذرت به جای آگار، غلظت های مختلف کود مایع فسامکو و کودهای شیمیایی (اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم) به جای عناصر ماکرو و میکرو موجود در محیط کشت گردید. این آزمایشات به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهارتکرار مطالعه شدند. نتایج به دست آمده براساس شاخص های تعداد و وزن ریزغده ها بیانگر این بود که شکر معمولی می تواند جایگزین مناسبی به جای ساکارز خالص باشد و هزینه محیط کشت را تا 87.53 درصد کاهش دهد. هیچ یک از نشاسته ها جایگزین مناسبی به جای آگار نبودند. کودهای شیمیایی بکار رفته توانستند جایگزین منابع تامین ازت، فسفر و پتاسیم موجود در محیط کشت پایه MS قرار گیرند و هزینه محیط کشت را تا 2.04 درصد کاهش دهند. غلظت 4 میلی لیتر کود مایع فسامکو هر چند از نظر دو شاخص مورد بررسی اختلاف بسیار معنی داری با شاهد داشت ولی این جایگزینی هزینه محیط کشت را تا 4.43 درصد کاهش داد.

چنار درختی زیبا، سریع الرشد، یکی از گونه های مهم آن، Platanus orientalis L. بومی ایران است. وجود اصله های کهنسال و تنومند در شهرها، روستاها، کنار چشمه ها و مظهر قنوات حکایت از سازگاری این گونه و علاقه مردم به آن برای کاشت در فضاهای سبز شهری و جنگل کاری ها دارد. متاسفانه در حال حاضر مشکلاتی برای درختان موجود و تولید و تکثیر نهال آن وجود دارد. در این تحقیق نحوه تولید نهال چنار از طریق قلمه مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام تحقیق حاضر قلمه ها از قلمستان چنار نهالستان از شاخه های دو ساله در سه سطح، قطر نازک (کمتر از 9)، متوسط (15-10) و قطور (25-16) میلی متر به عنوان تیمار اصلی و دو سطح، دو و سه جوانه ای تهیه، و در خاک لومی به صورت عمود و یک جوانه بیرون از خاک، در نهالستان طرق مشهد کاشته شد. اولین جوانه زنی قلمه ها، ده روز بعد از کاشت مشاهده شد. نتایج داده ها در آخرین نوبت آماربرداری (15/3/85) بیانگر این است، بیشترین زنده مانی در قلمه های قطور 77% و کمترین آن در نازک 31% بود. قلمه های متوسط از 57% زنده مانی برخوردار بودند. بین قلمه های دوجوانه ای و سه جوانه ای اختلاف معنی دار وجود داشت. بیشترین زنده مانی در قلمه های سه جوانه ای با 69% و کمترین آن در دوجوانه ای با 31.5% مشاهده شد. مقایسه میانگین ها نشان دهنده این بود، که زنده مانی در قلمه های، قطور سه جوانه ای 91%، متوسط سه جوانه ای 75% و در نازک دو جوانه ای 19% می باشد. براساس نتایج تحقیق حاضر قلمه های، قطور دو و سه جوانه ای و متوسط سه جوانه ای جهت تولید نهال چنار مناسب تر می باشد و قلمه های نازک دوجوانه ای توصیه نمی گردد.

یکی از بزرگترین و پیچیده ترین بخشه های گون در ایران است، که شامل بیش از 90 گونه می باشد. تجزیه و تحلیل فیلوژنی 61 گونه از بخشه مزبور و 10 گونه از خویشاوندانش (بخشه های Hypoglottidei, Steroghrix و Plagiophaca تک گونه ای) و دو گونه A.daenensis و A.penetratus از بخشه Hemiphaca به عنوان برون گروه با استفاه از سی و هشت صفت ریخت شناسی انجام گردید. نتایج مطالعه، حاضر نشان می دهد که بخشه Malacothrix و دو زیر بخشه آن، Malacothrix و Dasyphylloides، به جز Bornmuelleriana، و نیز بخشه های خویشاوند (Hypoglottidei, Sterothrix.) تک تبار نیستند.

شناخت جنبه های ژنتیکی و ژن های عمده تاثیرگذار روی توازن انرژی، تولید شیر، باروری، ایمنی و مصرف خوراک از علاقه مندی های اخیر محققان ژنتیک و اصلاح نژاد می باشد. ژن لپتین از جمله ژن هایی است که چند شکلی های موجود در آن با صفات اقتصادی و مهم مرتبط است. در این پژوهش نمونه های خون از 66 گاو نژاد سرابی از ایستگاه های اصلاح نژاد سراب و شبستر گرفته شد. استخراج DNA به کمک روش Boom و همکاران (3) و واکنش زنجیره پلی مراز (PCR) جهت تکثیر قطعه 422 جفت بازی از اینترون 2 این ژن انجام گرفت. قطعه تکثیر شده بوسیله آنزیم محدود الاثر Sam 3 AI جهت تشخیص ژنوتیپ های ژن لپتین مورد هضم آنزیمی قرار گرفت. فراوانی ژنوتیپ های AB، Aa و Bb به ترتیب 0.39، 0.47 و 0.14 در ایستگاه سراب و 0.18، 0.49 و 0.33 در ایستگاه شبستر تشخیص داده شدند. فراوانی های آللی نیز برای آلل های A و B به ترتیب 0.63 و 0.37 در ایستگاه سراب و 0.42 و 0.58 در ایستگاه شبستر برآورد گردید. مقایسه فراوانی آلل B (آلل مطلوب) محاسبه شده در گاوهای سرابی با تحقیقات مشابه در نژادهای مختلف دنیا، نشان داد که فراوانی این آلل در گاوهای سرابی در سطح مناسبی می باشد. در هر دو جمعیت، از لحاظ این جایگاه، تعادل هاردی- واینبرگ برقرار بود. با توجه به اینکه صفات کمی توسط برآیند تعداد زیادی ژن کوچک اثر و همچنین اثر متقابل بین آنها، کنترل می شود، فلذا مناسب بودن فراوانی آلل مطلوب در سطح یک لوکوس، نمی تواند گواهی بر عملکرد مطلوب یک صفت در یک نژاد باشد و بالطبع بررسی وضعیت جایگاه های ژنی دیگر مورد نیاز می باشد.

در پی بررسی علت تلفات در یکی از استخرهای پرورش ماهیان سردآبی در شهرستان ماکو انگل آکانتوسفالPomphorhynchus laevis مورد جداسازی قرار گرفت. میزان واگیری ناشی از این بیماری 70 درصد و تعداد تلفات 4000 قطعه از ماهیان 30-20 گرمی (5 درصد) بود. این اولین گزارش رسمی از تلفات ناشی از انگل آکانتوسفال در مزارع پرورشی کشور می باشد.

به منظور بررسی شکل و ابعاد دقیق عقده های لنفاوی گاو تعداد 400 نمونه عقده لنفاوی سالم از نواحی مختلف بدن گاو شامل عقده های لنفاوی فکی، بناگوشی، پشت حلقی جانبی، پیش کتفی یا گردنی سطحی، خاصره ای، پیش رانی یا زیرخاصره ای و پس زانویی یا رکبی از دو جنس نر و ماده و در سنین 1 تا 4 سال از کشتارگاه شهرکرد جمع آوری شد. پس از جمع آوری در هر کدام از نمونه ها طول، عرض و ضخامت با استفاده از کولیس اندازه گیری گردید و نتایج بدست آمده بین دو جنس و سنین مختلف از نظر آماری با آزمون های تی- استیودنت و دانکن آنالیز و مقایسه گردید که نتایج آن در متن به صورت جداولی آورده شده است. در بررسی نتایج مشخص گردید که در بین عقده های لنفاوی مورد بررسی بیشترین طول، عرض و ضخامت بترتیب در عقده های لنفاوی پیش کتفی (72.98 ± 1.37 میلیمتر)، خاصره ای (34.61 ± 9.94 میلیمتر) و پیش کتفی (16.18 ± 4.11 میلیمتر) و کمترین طول، عرض و ضخامت بترتیب در عقده های لنفاوی فکی (40.18 ± 8.01 میلیمتر)، فکی (22.37 ± 5.44) و خاصره ای (11.06 ± 1.94) مشاهده گردید. در مقایسه این فاکتورها در بین دو جنس، در جنس نر دارای ابعاد بزرگتری از ماده بود. در بین سنین مورد مطالعه نیز بیشترین ابعاد این عقده ها در سن 2 سالگی مشاهده گردید.

رشد کپک و مخمر در پنیر فتای UF از دلایل اصلی پایین بودن ماندگاری این فرآورده است. هدف از این پژوهش بررسی اثر ناتامایسین به عنوان یک نگهدارنده بیولوژیک بر ماندگاری پنیر بوده است. برای این منظور از مقادیر 0.5، 1، 2 و 4 قسمت در میلیون ناتامایسین در دو فصل بهار و تابستان و در شرایط مختلف انبارمانی استفاده گردید. اثر ناتامایسین بر pH، شمارش کپک و مخمر، شمارش کل میکروبی، ویژگی های ارگانولپتیک و درصد نمونه های رد شده ناشی از رشد ظاهری قارچ بررسی گردید. نتایج نشان می دهد که ناتامایسین در مقادیر مورد استفاده هیچگونه تاثیر معنی داری بر pH، شمارش کل و ویژگی های ارگانولپتیک نداشته است (N.S) اما اثر ناتامایسین در مقادیر 1، 2 و 4 قسمت در میلیون بر شمارش کپک و مخمر معنی دار بود که بسته به فصل و شرایط نگهداری در انبار نتایج متفاوت است. همچنین میزان افزایش ماندگاری از نظر آماری معنی دار بوده و این مقدار برای تیمارهای فصل بهار بین 25 تا 50% و برای تیمارهای فصل تابستان بین 50 تا 500% افزایش نشان می دهد.

به منظور بررسی آلودگی به ویروس لکوز گاوی در گاوهای اهواز 600 راس گاو نمونه خون برای تهیه سرم اخذ گردید. سرم ها تا زمان آزمایش در درجه حرارت 20- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. برای جستجوی پادتن علیه ویروس لکوز گاو از روش آگار ژل ایمونودیفوزیون (AGID) و از کیت تجاری ساخت شرکت Bioveta حاوی پادتن گلیکوپروتیین (gp51) استفاده شد. مراحل انجام آزمایش بر مبنای دستورالعمل شرکت سازنده کیت صورت گرفت. از مجموع 600 راس گاو تنها سه نمونه (0.5 درصد) سرم واکنش مثبت نشان داده و آلوده به ویروس لکوز گاو بودند. از این سه راس دو راس از گاوهای دورگ و یک راس از گاوهای بومی متعلق به گاوداری های سنتی بودند در حالی که در هیچیک از گاوهای هلشتاین موجود در گاوداری های صنعتی آلودگی مشاهده نشد. همه گاوهای آلوده بالای 5 سال سن داشتند و 4-2 ماه از آخرین زایش آنها تا زمان نمونه گیری می گذشت. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که در مقایسه با مطالعات مشابه صورت گرفته در سایر نقاط ایران لکوز گاوی در گاوهای اهواز از شیوع کمتری برخوردار است.

در این مطالعه به طور هفتگی از سنین 3 تا 13 هفتگی مزارع مرغ تخم گذار مورد بازدید قرار گرفتند و در هر بار به منظور تعیین O.P.G از نقاط مختلف بستر نمونه برداری شد. در صورت بروز فرم بالینی بیماری، تعداد حداقل 5 لاشه به ازای 10000 قطعه، جهت تشخیص نوع گونه آیمریا کالبد گشایی شده و از روده نمونه برداری گردید. در طی این مدت، 6 مرغداری (35%) به فرم بالینی بیماری و 4 مرغداری دیگر فقط آلودگی بستر مشاهده گردید. در این بررسی ارتباط معنی داری بین تغییرات O.P.G بستر و بروز فرم بالینی بیماری وجود داشت (p<0.05). بیشترین موارد کوکسیدیوز بالینی در سیستم پرورشی بستر در 5 مرغداری (50%) و کمترین آن در سیستم پرورشی قفس با یک مرغداری (14%) دیده شد. همه مرغداری های واجد علایم بیماری، جمعیتی بیش از ظرفیت سالن داشته و تا هنگام بروز بیماری از هیچ داروی کوکسیدیواستات استفاده ننموده بودند. اگر چه فرم بالینی بیماری در سنین 3 تا 9 هفتگی مشاهده شد، اما بیشترین موارد در سنین 7 تا 9 هفتگی گزارش گردید. در این مطالعه، E.acervulina در 8 مرغداری (47%)، E.maxima در 9 مرغداری (53%)، E.necatri در 7 مرغداری (41%) و E.tenella در 6 مرغداری (35%) تعیین گردید. مطالعات تشخیصی بر روی گونه ایجاد کننده فرم بالینی نشان داد که E.necatrix در 83% موارد و E.tenella در 17% موارد نقش داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده، کوکسیدیوزبالینی در نیمچه های مرغ تخم گذار شهرستان مشهد شایع بوده و لازم است برنامه های کنترلی بر علیه بیماری اجرا گردید.

دراین مطالعه لاکتوسین RN78 که بوسیله acidophilus L. (جداشده از یک نمونه پنیر غیرپاستوریزه) تولید شده بود مورد آزمایش قرار گرفته و اثر بازدارندگی آن بر علیه باکتری های گرم مثبت و گرم منفی بررسی شد. طیف بازدارندگی این باکتریوسین بر علیه باکتری های پاتوژن از قبیل L.ivanovii RTCC1331 S.aureus RTCC RTCC1240، L.monocytogenes 1885 و S.pyogenes مشاهده گردید. ویژگی این باکتریوسین مقاومت در برابر گرما (90 دقیقه در دمای 100 درجه سانتیگراد) و همچنین حفظ فعالیت در pH قلیایی می باشد. فعالیت ضد میکروبی لاکتوسین RN78 پس از مجاورت با پروناز و تریپسین به طور کامل از بین رفت، در صورتی که کاتالاز هیچ اثری روی فعالیت آن نداشت. اثر بازدارندگی این باکتریوسین پس از افزودن SDS و EDTA یک درصد وسیع تر گردید و توانست از رشد E.coli RTCC 1162و S.typhi (local isolate) که قبلا در مقابل آن مقاوم بودند نیز جلوگیری نماید. تیمارکردن این گونه، با آکریدین اورنج و حرارت بالا (40 درجه سانتیگراد) منجر به بروز جهش هایی در باکتری گردید، که اختلال در تولید باکتریوسین RN78 به دنبال داشت. در تمام این جهش های اختلال زا، عدم حضور پلاسمید 42 kb مشاهده گردید، در صورتی که وجود این پلاسمید در گونه اصلی مولد باکتریوسین، با استفاده از الکتروفورز Echardt gel به اثبات رسیده بود.

در این مطالعه، ابتدا مدفوع گوسفند در محیط پوتیتودکستروز آگار و سابوروگلوگز آگار واجد کلرامفنیکل؛ کشت خطی داده شد. سپس پرگنه قارچ های نماتود خوار به محیط کورن میل آگار تلقیح می شدند و همزمان نوزاد کرم ریوی Dictiocollus fillaria نیز به روش برمن جمع آوری می شدند. پرگنه قارچ نماتودکش Arthrobotrys robusta (به ابعاد 1×1 سانتی متر) به تفکیک به 10 عدد پتری دیش اضافه گردید و در هر پتری دیش نیز به تفکیک 500 عدد نوزاد زنده و فعال کرم ریویfillaria D. در 40 میکرولیتر سرم فیزیولوژی 0.9% اضافه شدند (گروه تیمار) و به 10 پتری دیش دیگر نیز که فقط حاوی کورن میل آگار بودند، به تفکیک 500 عدد نوزاد زنده و فعال کرم ریوی در 40 میکرولیتر سرم فیزیولوژی 0.9% اضافه شدند (گروه شاهد). مقایسه نتایج در دو گروه تیمار و شاهد نشان داد که قارچ A.robusta به میزان 32.3% از تعداد نوزاد کرم های ریوی در مقایسه با گروه شاهد کاسته شده است (p<0.001).

یکی از مهمترین راه های تشخیص بیماری در ماهیان بررسی و آنالیز پارامترهای هماتولوژیک و بیوشیمیایی سرم می باشد. در این تحقیق به بررسی و تعیین میزان طبیعی 8 پارامتر بیوشیمیایی سرم این ماهی پرداخته شده است. خونگیری در فصل بهار (1382) از ساقه دمی دو جنس نر و ماده (15 نر و 17 ماده) انجام پذیرفت. پس از جداسازی سرم، مقادیر پارامترهای سرمی توسط دستگاه اتوآنالیزر اندازه گیری شد و نتایج با استفاده از تست آماری آزمون T بررسی شدند. نتایج بدست آمده در نر و ماده به ترتیب عبارتند از: گلوکز (دسی لیتر/میلی گرم): 193.66 ± 61.40 و 181.17 ± 69.38، اوره خون (BUN) (دسی لیتر/ میلی گرم): 17.12 ± 2.88 و 14.88 ± 3.96، کراتینین (دسی لیتر/ میلی گرم): 0.11 ± 0.01 و 0.12 ± 0.006، کلسترول (دسی لیتر/ میلی گرم): 257.13 ± 70.85 و 243.56 ± 43.88، تری گلیسیرید (دسی لیتر/ میلی گرم): 745 ± 213.75 و 747.70 ± 214.33، بیلی روبین (دسی لیتر/ میلی گرم): 0.59 ± 0.16 و 0.70 ± 0.15، آلبومین (دسی لیتر/ گرم): 1.53 ± 60.3 و 1.38 ± 0.25، پروتئین تام (دسی لیتر/ گرم): 3.42 ± 0.67 و 3.06 ± 0.40. نتایج بدست آمده نشان داد که در بین 8 پارامتر مورد بررسی اختلاف معنی داری بین دو جنس نر و ماده وجود ندارد. همچنین بر اساس آزمون همبستگی بین پارامترهای کلسترول با آلبومین، کلسترول با تری گلیسیرید، تری گلیسیرید با پروتئین تام و آلبومین با پروتئین تام همبستگی معنی دار مشاهده گردید (p>0.05).

در این پژوهش چند شکلی (Polymorphism) تعدادی از پروتئین های آنزیمی و غیرآنزیمی پلاسما و گلبول قرمز خون و تنوع صفات مورفولوژیک مرغان بومی عمومی، گردن لخت، لاری، مرندی سفید، مرندی سیاه، و نژاد نیوهمشایر بررسی شدند، تا علاوه بر تنوع چند شکلی پروتئین ها، ایزوزایم ها (Isozymes) و صفات مورفولوژیک، تغییرات فراوانی فنوتیپ ها و ژن های این پروتئین ها (آنزیمی و غیرآنزیمی) و صفات مورفولوژیک برآورد گردد. نمونه ها از مرغان موجود در بخش تحقیقات طیور موسسه تحقیقات علوم دامی به طور تصادفی انتخاب و صفات مورفولوژیک؛ شکل تاج (لوکوس های P, R)، رنگ لاله های گوش (Earlobe)، رنگ پر (لوکوس هایS, I, E, B) و رنگ ساق پا (لوکوس های Id) ثبت گردیدند. نمونه های خون جمع آوری و با استفاده از ژل نشاسته و یا پلی آکریلامید برای آنزیم های آلکالین فسفاتاز-1 (Akp-1)، آلکالین فسفاتاز-(Akp-2)2، آمیلاز (Amy-1)، استراز-1 (Es-1)، استراز-8 (Es-8) و استراز– دی (Es-D) و پروتئین های آلبومین (AIb)، پیش آلبومین (Pa-1)، فراآلبومین (Pas)، ترانسفرین (Tf) و هموگلوبین-1 (Hb-1) الکتروفورز شدند. فراوانی فنوتیپ ها و ژن های 11 لوکوس پروتئین های مزبور و هفت لوکوس صفات موروفولوژیک برآورد گردیدند. در بین 18 لوکوس بررسی شده، فقط لوکوس آلبومین در همه گروه ها یک شکلی بود و Es-D برای اولین بار درمرغ، در جمعیت مرندی سفید به صورت چند شکلی مشاهده شد. فراوانی فنوتیپ ها و ژن ها بین گروه های مختلف نیز مقایسه شدند. در سیستم Akp-1 تعداد نوار F نسبت بهS بسیارکم بود. گردن لخت با داشتن 9.2% نوار از نوع F کمترین تعداد را نشان داد. جمعیت های لاری، نیوهمشایر و مرندی سفید هر یک با داشتن 1، 2 و 9(+) تنها نشان دهندگان این نوار بودند. در سیستم Amy-1 فنوتیپ CC اصلا مشاهده نگردید و فنوتیپ های AC و Aa به تعداد بسیار اندکی در گردن لخت، لاری و مرندی ظاهر گشتند، در حالیکه فراوانی فنوتیپ BB و AB در همه گروه ها، نسبت به سایر فنوتیپ ها در حد نسبتا بالا دیده شد. در سیستم Es-1 فراوانی نوع BB در همه گروه ها نسبت به سایر انواع فنوتیپ نسبتا بالا بود. مرندی سفید از نظر داشتن انواع فنوتیپ نسبت به سایر گروه ها تنوع بیشتری نشان داد. فنوتیپ BB، در Es-8 با فراوانی زیاد در همه گروه ها دیده شد. در حالی که فنوتیپ AA به تعداد بسیار اندک فقط در مرندی سفید مشاهده گردید. همه افراد گروه های عمومی، گردن لخت و نیوهمشایر برای سیستم Pas از نوع فنوتیپ AA بودند، ولی بقیه گروه ها تعداد کمی فنوتیپ aa را نشان دادند. در سیستم AA, Pa-1 بیشترین فنوتیپ را در گروه های مختلف نشان داد. در صورتی که فنوتیپ BB به تعداد اندکی فقط در گروه مرندی سفید دیده شد. ترانسفرین BB در مرغان بومی ایران و نیوهمشایر پردومینانت شناخته شد. تعداد کمی از ترانسفرین AB و AA فقط در گردن لخت دیده شد. هر دو سویه مرندی نیز تعداد بسیار کمی از فنوتیپ BC را نشان دادند. در سیستم Hb-1، فنوتیپ AB بیشترین فراوانی را در گروه های مختلف نشان داد و فنوتیپ AA اصلا مشاهده نگردید و BB نیز در تعداد بسیار اندکی پدیدار شد. فروانی آلل های، Es-Es-1B8B و akp در همه گروه ها در حد بسیار بالا بود. در حالی که اختلاف فراوانی آلل های مربوط به لوکوس های، Akp-2, Es-1, Es-8 و تا حدودی Amy-1، در بعضی از گروه ها چشم گیر به نظر می رسید، اختلاف فراوانی آلل های لوکوس Hb-1 تقریبا ناچیز بود. آلل های Pas,Akp-20, Tf8 با فراوانی 1 در برخی از جمعیت ها تثبیت شدند. فراوانی آلل های Es-1A و Akp در گروه های لخت و لاری و فراوانی آلل Amy-1C در کلیه گروه ها بسیار پایین بود. آلل چهارم استراز -1 یعنی (Es-1)D با فراوانی بسیار کم در دو جمعیت لاری و مرندی سفید مشاهده گردید. شکل تاج در همه گروه ها ساده بود، فقط تعداد اندکی از انواع گلسرخی و نخودی در گروه عمومی دیده شد.در خصوص لوکوس های کنترل کننده رنگ پر، آلل B با فراوانی 0.1366 فقط در عمومی دیده شد. و آلل S نیز در دو گروه عمومی و گردن لخت مشاهده گردید. فراوانی آلل Id در حد بالا بود. لاله های گوش قرمز رنگ فراوانی بالایی را نسبت به رنگ سفید نشان داد. از اطلاعات حاصل چنین نتیجه گرفته شد که تنوع صفات ظاهری و چند شکلی پروتئین های مورد مطالعه در جمعیت های بررسی شده نسبتا بالا می باشد و اصولا مرغان بومی ایران همانند دیگر جمعیت های بومی آسیای فاقد آلل های S, I, E, B بوده و وجود این نوع آلل ها در جمعیت های کنونی، ناشی از ورود مرغان اصلاح شده خارجی و تلاقی آنها با نژادهای بومی می باشد.

به دلیل اهمیت اسبچه خزر خصوصا با توجه به این مطلب که به عنوان نژاد ملی کشور محسوب می شود. مطالعه ای بر روی کبد 5 راس اسبچه خزر بالغ و سالم نر و ماده انجام گرفت. نمونه ها به روش معمول بافت شناسی تهیه و با روش هماتوکسیلین و ائوزین و روش P.A.S رنگ آمیزی گردیدند. مطالعه میکروسکوپیک مقاطع تهیه شده در این بررسی نشان داد که کپسول کبد اسبچه خزر نسبتا ضخیم می باشد. کپسول مزبور از دو لایه سروزی خارجی و فیبروزی داخلی تشکیل شده است که قسمت فیبروزی که از جنس بافت همبندی است بخش عمده ای از کپسول کبد را تشکیل می دهد. بافت پیوندی کپسول به صورت ترابکول هایی به درون پارانشیم کبد ادامه یافته و لوبول های کبدی را احاطه می کند. بافت پیوندی بین لوبولی در محیط لوبول ها ساختمان های عروقی مختلف مانند ورید باب، شریان کبد، مجرای صفراوی، عروق لنفاوی و اعصاب را در مناطقی به نام مناطف باب احاطه می کند. در هر لوبول سلول های کبدی به طور اشعه وار از مرکز لوبول که ورید مرکزی در آن قرار دارد به طرف محیط لوبول قرار گرفته اند. بین هپاتوسیت ها سینوزوئیدهای کبدی قرار دارند که اغلب حاوی سلولهای خونی بوده و به رنگ قرمز در آمده اند. علاوه بر سلول های کبدی، سلول های چربی فراوانی پارانشیم لوبول های کبدی را پر کرده اند و سلول های کوپفر نیز به صورت چند وجهی با رنگ تیره در پارانشیم کبد اسبچه خزر مشاهده می شوند. ذرات گلیکوژن به میزان زیاد در سلول های کبدی اطراف ورید مرکز لوبولی دیده می شوند که بتدریج از مرکز لوبول به طرف محیط لوبول و بافت پیوندی بین لوبولی از مقدار آنها کاسته می شود که این نکته بیانگر بالا بودن میزان ذخیره گلیکوژن درکبد اسبچه خزر در مقایسه با سایر نژادهای اسب و حیوانات اهلی می باشد. با توجه به مطالب فوق و نظر به اهمیت کبد در دستگاه گوارش و ارتباط نزدیک آن با سایر دستگاه های بدن و وظایف متعدد و پیچیده ای که این ارگان به عهده دارد، روشن شدن جزییات بافت شناسی کبد اسبچه خزر و بررسی اختلافات احتمالی آن با کبد سایر حیوانات اهلی ضروری به نظر می رسد.

تاثیر عصاره دانه گیاه سنجد تلخ با نام علمی Azadirachta indica (Juss) علیه آلودگی جلبک تک سلولیDunaliella tertiolecta (Butcher) با مژکداران تک سلولی مهاجم در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور غلظت کشنده مژکداران و نیمه کشنده جلبک تحت تاثیر عصاره استخراج شده از دانه گیاه، در شرایط بهینه رشد جلبک بررسی شد. آزمایش نشان داد اثر کاملا کشنده، LC100 عصاره بر روی مژکداران در غلظت 4-3.6 میلی گرم در لیتر طی 24 صورت می گیرد در صورتی که EC50 جلبک طی 24 ساعت در غلظت 10 میلی گرم در لیتر می باشد. همچنین در بررسی تاثیر همزمان عصاره روی مژک داران و جلبک تک سلولی در یک نمونه آلوده شده مشخص شد عصاره در دزهای بالاتر از 5-4 میلی گرم در لیتر در 24 ساعت توانایی حذف کامل آلودگی و ترمیم توده جلبک آلوده را دارد، در حالی که در همین دز بازماندگی توده جلبکی بیش از 80% می باشد. نهایتا بررسی تاثیر طولانی مدت عصاره بر روی نمونه آلوده شده نشان داد که این عصاره در 72 ساعت هیچ تاثیر منفی بر توده جلبکی نداشته است.

شترمرغ بزرگترین پرنده در دنیا است که قدرت پرواز ندارد. به همین علت داشتن پاهایی سالم و کارآمد برای این حیوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بیماری های اندام حرکتی به سرعت جانور را تحت تاثیر قرار داده و حتی می تواند زمینه ساز حذف آن از گله شود. یکی از این ضایعات، آبسه ها و آماس های مختلف در قسمت های تحتانی اندام حرکتی است. در یک مزرعه در اطراف تهران، بروز تورم در ساق پای شترمرغ های جوان که منجر به لنگش و به دنبال آن مرگ می شد، گزارش گردید. در زمان مراجعه به مزرعه فوق، دو پرنده تلف شده و دو پرنده دیگر، درگیر با این عارضه بودند. در یکی از بیماران، در هر دو پا و دیگری در یکی از پاها در ناحیه زیرمفصل خرگوشی یک تورم نرم زیرپوستی تقریبا به اندازه بطری نوشابه و به موازات استخوان تارسومتاتارسوس مشاهده شد. پس از نمونه برداری از محتوای کپسول های آماسی، نسبت به تخلیه و سپس شستشوی داخل آنها بوسیله ماده ضدعفونی، اقدام گردید. در مراجعات بعدی علایمی از بازگشت عارضه مشاهده نشد و حیوانات مذکور بهبودی حاصل نمودند. نتیجه کشت باکتریایی هوازی محتویات کیست ها نیز منفی بود که نشان دهنده عدم دخالت میکروارگانیسم های خارجی در ایجاد این آماس ها و گویای فیزیکی بودن منشا آنها می باشد. در نتیجه افزایش شدید حجم بافت های ناحیه (در اثر آماس) با فشار برعروق و اعصاب اندام، منجر به ایجاد اختلال در خونرسانی و انتقال پیام های عصبی در قسمت های پایینی پا شده و با بروز درد و عدم کنترل روی اعصاب حرکتی، منجر به ایجاد لنگش و در صورت تاخیر در درمان حتی باعث مرگ حیوان می گردد.

بیماری های قارچی عمدتا جزو بیماری های نوزادان زنبور عسل محسوب می شوند، زیرا درون سلول ها شرایط مناسب حرارتی، رطوبت و مواد غذایی مطلوب، جهت رشد قارچ ها وجود دارد (5). لارو گچی بیماری است که فقط لاروهای زنبور عسل را مبتلا ساخته و از بین می برد (8، 11، 12). بیماری در اثر قارچی از جنس آسکوسفرا به نام Ascosphaera apis ایجاد می شوند. هاگ عامل بیماری مقاوم بوده و تا 15 سال می تواند عفونت زا باقی بماند (2، 7). لارو زنبور عسل بیشترین حساسیت را به بیماری لارو گچی دارد به شرط آنکه اسپورهای قارچ را زمانی که 3 یا 4 روز از سن آنها گذشته باشد ببلعند. زنبورانی که حرارت کندو را تنظیم می کنند چون قادر به انتقال حرارت مناسب به کناره های شان نمی باشند سرد بودن این نقاط زمینه مساعدتری را برای ایجاد بیماری فراهم می کند (2، 10). در صورتی که رشد و تکثیر قارچ به صورت جنسی باشد یعنی میسلیوم های نر و ماده با یکدیگر تلاقی کنند رنگ لارو گچی شده سیاه تا خاکستری است. در انتقال آلودگی گرده (2، 11) و عسل آلوده به هاگ، وسایل زنبورداری (2) ملکه (2، 4) نقش دارند. در گسترش بیماری وجود آب و هوای سرد و مرطوب (2) تهویه نامناسب کندو (7) شرایط نامناسب و طولانی مدت شهدیابی و گرده یابی (2، 7) کلنی های ضعیف و باز، عوامل وراثتی (2، 7) شرایط استرس زا (9) وجود محیط اسیدی ناشی از آلودگی هوا (7) موثرند. بیماری قارچی دیگر که توسط آسپرژیلوس ها ایجاد می شود. بیماری سنگی شدن لارو است که لاروهای آلوده با توده ای از میسیلیوم های خاکستری رنگ پوشیده می شوند و لاروهای مرده و مومیایی شده سخت و شکننده هستند (1). روش نمونه گیری در این طرح، خوشه ایو چند مرحله ای بوده است. 5 شهرستان انتخاب شده و در هر شهرستان 40 نمونه اخذ شد.

در این مطالعه به منظور تعیین میزان آلودگی هموپروتئوس طی مدت دو سال (زمستان 1381 تا تابستان 1383) تعداد 82 قطعه کبوتر (39 قطعه از مشهد، 34 قطعه از شیروان و 9 قطعه از باغ وحش مشهد) نمونه برداری شدند.
پس از تهیه گسترش خونی از ورید بال، رنگ آمیزی به روش گیمسا انجام گردید. گسترش های رنگ آمیزی شده با عدسی روغنی با بزرگنمایی (1000×) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان دهنده آلودگی 33% از کبوتران مشهد، 32% کبوتران شیروان و 88% از کبوتران باغ وحش مشهد به هموپروتئوس بود. مورفولوژی هموپروتئوس مشاهده شده براساس کلید تشخیصی با عدسی میکرومتری مورد مطالعه قرار گرفت و گونه آن، Haemoproteus columbae تعیین شد. اندازه ماکروگامتوسیت ها و میکروگامتوسیت های مشاهده شده به ترتیب 15-13×4-3 میکرون 14-12×4-3 میکرون بودند. دامنه میکرون پارازیتمی 1.9-0.05 درصد تعیین گردید. همچنین فراوانی فصلی آلودگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که از لحاظ آماری معنی دار نبود. کبوتر یکی از پرندگان اهلی است که از دیرباز با انسان قرابت داشته و در زمان های دور به عنوان قاصد و امروزه به عنوان پرنده ای زینتی مطرح است که گاهی نقش تغذیه ای و یا سرگرمی و ورزشی نیز می یابد. علاوه بر این کبوتر در زمینه انتقال بیماری ها به طیور صنعتی و حتی بیماری های مشترک انسان و دام حایز اهمیت می باشد. با این وجود تحقیقات انجام گرفته در خصوص بیماری های انگلی این پرنده بسیار ناچیز بوده است.

در طول تابستان 83، شیردان صد راس گوسفند بالای سه ماه به صورت تصادفی در کشتارگاه شهرکرد جمع آوری شد و Haemonchus contortus با میزان فراوانی 38% گزارش گردید. میزان فراوانی آلودگی در گوسفندان جوان زیر یک سال بیشتر از گوسفندان بالای یک سال بود اما این رابطه از نظر آماری معنی دار نبود و همچنین رابطه بین میزان آلودگی گوسفندان به همونکوس و جنس دام ها نیز معنی دار نبود (p>0.05).

بروسلوز یکی از بیماری های مشترک باکتریایی مهم بین دام و انسان است. از آنجایی که شتر در راسته زوج سمی ها و تحت راسته نشخوارکنندگان می باشد احتمال درگیر شدن و منتقل کردن عامل بیماری توسط آن زیاد است. در این تحقیق 384 نمونه سرمی شترهای کشتارشده در کشتارگاه نجف آباد توسط تست رزبنگال مورد بررسی قرار گرفته است که 11 نمونه آن (2.86%)، مثبت شد. سپس نمونه های مثبت با تست های رایت و 2ME مورد بررسی قرار گرفتند که 6 نمونه (1.65%) مثبت شدند. این درصد بالاتر از نتایجی است که در تحقیقات صورت گرفته در مناطق دیگر ایران بدست آمده که احتمالا به علت همزیستی شتران تحت مطالعه با دام های دیگر می باشد.