فهرست مطالب

تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی - پیاپی 90 (پاییز 1396)

نشریه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی
پیاپی 90 (پاییز 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/09/30
  • تعداد عناوین: 8
|
  • غلامرضا فدایی صفحات 295-298
    عنوان فوق شعار سومین کنگره متخصصان علم اطلاعات در سازمان اسناد و کتابخانه ملی در تاریخ 14 و 15 آبان 1396 بود که من در جلسه افتتاحیه آن مطالب زیر را بیان کردم.
    داستان سخنرانی من از اینجا شروع شد که به دبیر محترم علمی پیشنهاد کردم با توجه به اینکه من شاهد موفقیت ها و شکست هایی در این رشته بوده ام علاقه مندم در موضوع آسیب شناسی و آسیب پذیری علم اطلاعات و دانش شناسی سخنانی ارائه کنم. پاسخ دریافتی من این بود که چون موضوع حفظ و اشاعه میراث مکتوب، میراث دیجیتال است بهتر است در این موضوع صحبت شود و من هم چنین کردم.
    در این سخنرانی اشاره کردم که نظر به اینکه کنگره مربوط به متخصصان علم اطلاعات است، با توجه به عناوین جلسات تخصصی اعلام شده آن که در این دو روز برگزار می شود چند موضوع مورد غفلت قرار گرفته است که به نظر من لازم است تا در کنگره های بعدی مورد توجه قرار گیرد: اول توجه به مبانی نظری است که با توجه به اینکه این حوزه از فقر مبانی نظری رنج می برد، باید در این زمینه کار شود. همچنانکه در دنیا هم افرادی چون باکلند و باد و یورلاند و بقیه به شدت کار می کنند. در چند سال گذشته سمیناری در مبانی نظری درکتابخانه ملی برگزار شد که لازم است استمرار یابد. اگرچه در این زمینه کمتر کارشده است ولی علاقه مندان خاص خود را دارد.
    موضوع دوم توجه به ربط این رشته با اسناد بالادستی و حوزه های متناظر آن است. اطلاع و اطلاع رسانی و به ویژه با نام جدید رشته، علم اطلاعات و دانش شناسی دارای برد وسیعی است که معلوم نیست مسئولان و تصمیم گیرندگان تا چه اندازه با آن آشنا هستند و چون در این باره چیزی نمی دانند هویت آن مورد غفلت آنها قرار می گیرد. این نه تنها به مسئولان برمی گردد بلکه به خود داعیه داران این رشته نیز مربوط می شود که نمی دانند فی الواقع از چه دفاع می کنند. آیا مانند آچارفرانسه هستند که به درد هرکاری می خورند و یا خدمتگزاری هستند که باید نگاه کنند مردم در حوزه های مختلف علمی و اجتماعی چه می خواهند تا خواسته هایشان را برآورده کنند و یا اینکه خود واجد اصالتی هستند که می توانند بین حوزه های دیگر از خود دفاع کنند. دیویی اعتقاد داشت که کتابداران حافظان نظم موجود و دروازه بانان اطلاعات اند و آنها را نشاید که در متن ورود پیدا کنند. اما تردینیک[1] (1395) می گوید کتابداران برای ادامه حیات علمی و کاری باید خود را بازتعریف کنند و در متن ورود پیدا کنند و دستیار محققان باشند و یا اینکه سرگرم استفاده از ابزارهای جدید پژوهش با توجه به گستردگی آن باشند و متقاضیان را در استفاده از آنها آموزش دهند.
    سوم اقتصاد اطلاعات است که هیچ حوزه ای بهتر از رشته ما نمی تواند عهده دار آن شود و چنانچه متخصصان ما با اقتصاد اطلاعات آشنا باشند با ضمیمه شدن مدیریت به آن می توانند نواقصی را بپوشانند تا شاید در تصمیم گیری ها، مدیریت کلان در این رشته به صاحبان اصلی آن واگذار شود. آینده پژوهی و نظائر آن باز از مواردی است که باید در دستور کار کنگره های بعدی باشد.
    نکته بعد اینکه فضای مجازی بسیار مهم است. الان ما اغلب کارهایمان را از طریق فضای مجازی انجام می دهیم و این واقعیت است و هرگز نمی تواند مجاز در برابر حقیقت باشد. به نظر می رسد ترجمه این اصطلاح به فارسی درست نیست و نمی تواند این حقیقت و یا واقعیت در زندگی را منعکس کند. می گویند چه بسا تا چند سال دیگر ما در دنیا 30 میلیارد قطعه هوشمند داشته باشیم که ناگزیر از استفاده آنها در زندگی هستیم و لذا چطور می توانیم آن را مجازی بنامیم؛ ما هم اکنون بسیاری از مکاتباتمان و معاملاتمان در فضای به اصطلاح مجازی انجام می شود. از این رو لازم است به فکر واژه ای جایگزین باشیم. این اصطلاح ترجمه virtualهم نیست زیرا این کلمه در انگلیسی از قدرت و استحکام و خوبی و مانند آن خبر می دهد و ما چرا آن را به مجاز تعبیر کنیم. بنابراین چون حوزه ما سر و کار زیادی با این فضا دارد چه خوب است که به فکر واژه جایگزین باشیم و امید است واژه ای مناسب پیدا شود. مانند فضای رقومی، فضای نوری، بستر دیجیتال و یا بستر رقومی و یا آئینه الکترونیک یا فضای هوشمند و یا هر پیشنهادی دیگر.
    نکته سوم عنوان کنگره است: «حفظ و اشاعه میراث مکتوب؛ میراث دیجیتال» که در آن حفظ و اشاعه میراث مکتوب مشخص است اما حفظ و اشاعه میراث دیجیتال قدری ابهام دارد و باید رفع ابهام شود. البته ما منابع غیرمکتوب درگذشته داریم که باید آنها را حفاظت کنیم ولی آیا آنها دیجیتال نامیده می شوند و یا منظور این است که از این به بعد هر چه دیجیتال می شود را باید حفظ کنیم و در این صورت آیا آنچه را اکنون خلق می کنیم می توانیم میراث بنامیم؟ که خود قابل تامل است و یا اینکه منظور محمل (فرمت)هایی است که به سرعت عوض می شود و ما باید در انتقال دانش موجود در هر نسلی از فناوری به نسل دیگر دقت لازم را بنمائیم و در این صورت سخت به فناوری رایانه و مانند آن نیازمندیم. و یا منظور رقابت های سالم و ناسالمی است که در محیط دیجیتال به وجود می آید و آیا حفظ و اشاعه از این موارد منظور است؟ البته این نکته حاوی پیامی است که ما هر چه در زندگی تولید کنیم روزی سرانجام میراث خواهد شد و ممکن است به نفع ما و یا به ضرر ما تمام شود. این نکته یادآور این آیه شریفه است که «ما یلفظ من قول إلا لدیه رقیب عتید» (سوره ق، آیه 11) یعنی هر گفتار و یا ایما و اشاره و نگاه ما ممکن است روزی تاریخ ساز شود پس باید بنگریم که چه می کنیم و چه می گوئیم.
    نکته بعدی محیط دیجیتال و ربط آن با محیط های قبلی است که عده ای چون تافلر، تیلور، مک لوهان و لیوتار و کاستلز و... آن را گسستی بنیادی از دنیای قبل به حساب آورده اند و گفته اند که پدیده دیجیتال ماهیتی دارد که با دنیای قبل هیچ ارتباطی ندارد ولی جالب است که تردینیک در کتاب بستر های اطلاعات دیجیتال آن را امتداد دنیای خطی دانسته است. او گفته است همچنانکه دنیای خطی متن محور بوده و همه علاقه مندان به علم در نسخه خطی در کنار هم به اظهارنظر می پرداختند و این شامل شارح، حاشیه نویس، منتقد و حتی مرصع و مذهب بود، در عالم مدرن اصالت به مولف تعلق گرفت و همه اظهارنظرکنندگان را پراکنده کرد اما در دنیای دیجیتال مجددا این ارتباط برقرار شده و هرکسی می تواند حول متن اظهارنظر کند. برچسب گذاری مردمی یک نوع مشارکت در متن است. منتها فرقی که این دو محیط دارند این است که در دنیای خطی معمولا افراد مرتبط و صاحب نظر در کنار نسخه اضافاتی داشتند ولی در دنیای دیجیتال این محدودیت نیست و هر کس ممکن است به خود اجازه دهد که هر چه می خواهد بگوید و بنویسد.
    تفاوت دیگر می تواند در اظهارنظرهای عالمانه و یا گاه بی ربط باشد. در محیط خطی معمولا افراد صاحب نظر درباره موضوعات اظهارنظر می کردند ولی در دنیای دیجیتال ممکن است هر کسی به خود حق دهد که هر چه می خواهد بنویسد و موجب تشویش اذهان شود و یا به تحریف و دستبرد متوسل گردد. البته در دنیای خطی هم گاهی اوقات اظهارنظرهای بی جا دیده می شود. گویند کسی قرآن تلاوت می کرد، رسید به این آیه: «شغلتنا اموالنا واهلونا» (فتح، آیه 7). به این معنا که اموال و خانواده، ما را مشغول کرده است. با خود گفت در قرآن نباید غلط باشد پس «شغلتنا» باید بشود «شدرسنا».
    قلت و کثرت مراجعه یکی دیگر از موارد اختلاف بین این دو محیط است و پایداری و ناپایداری هم می تواند تفاوتی محسوب شود.
    نکته دیگری که در این زمینه قابل توجه است این است که در دو محیط مسئولیت با کیست؟ در محیط میراث مکتوب قطعا بخش عمده در اختیار کتابداران و یادمانه وران (آرشیویست ها) است. اما در میراث دیجیتال قطعا حوزه های مختلف باید با هم همکاری کنند. می توان گفت که علوم رایانه بسترسازی می کند و علوم اطلاعات و دانش شناسی دسترس پذیری، و راه را برای محتوا آماده می نماید و علوم تاریخی به معنای عام آن (یعنی تاریخ همه رشته ها اعم از سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و غیره) تحلیل محتوا می کند؛ پس سه گروه باید با هم همکاری کنند.
    یکی از ایرادهایی که به طبقه بندی و نمایه سازی وارد می کنند این است که آنها بر اساس حفظ ارزش های موجود نمی توانند آنچنان که باید محتوا را دسترس پذیر کنند و لذا درباره گی (aboutness) نمی تواند واقعیت را آنچنان که باید بنمایاند. لذا آنها خرد می کنند، دیجیت می کنند و معنا را نابود می کنند. پس نمایه ساز باید به خیلی از مسائل اشراف داشته باشد؛ حتی با تاریخ آشنا باشد، با مخاطبان هم آشنا باشد و خواست آنها را بداند.
    بدیهی است که این نشانه ها در نمایه سازی و رده بندی کلیت معنا را منتقل نمی کند. اشکال نوع نگاه فعلی به اطلاعات در طریق انتقال معنا نیست و با آن منافات دارد. کلیت انتقال معنا شامل حال و هوا، موقعیت، محیط و خیلی چیزهای دیگر می شود.
    و نکته آخر در تفاوت بین دو فضای مکتوب و فضای به اصطلاح مجازی در هویت ساز بودن در مقابل هویت براندازی دومی است که نسبت به فضای مکتوب بسیار متفاوت است. این بدان معنا است که در محیط مجازی شخصیت افراد به سرعت می تواند تخریب شود همچنانکه می تواند بسیاری از افراد ناسالم را هم جزو افراد خوب جا بزند.
    به هر حال برای خوب برگزار شدن کنگره متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی در سال های آینده آروزی توفیق دارم.
    کلیدواژگان: حفظ و اشاعه میراث مکتوب، میراث دیجیتال
  • علی نقوی*، میرمحمد اسعدی، حبیب الله میرغفوری صفحات 299-319
    هدف
    هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر معنویت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهر یزد است.
    روش
    روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، پرسشنامه است. جامعه آماری این تحقیق از دو بخش تشکیل شده است، بدین صورت که در بخش اول به منظور شناسایی عوامل موثر بر معنویت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهر یزد بر اساس منطق مدل های تحلیل عاملی، یک نمونه 111 نفری از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی شهر یزد به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در بخش دوم به منظور اولویت بندی عوامل کلیدی شناسایی شده، از 10 نفر از اساتید دانشگاه که تسلط علمی و عملی بر موضوع تحقیق داشتند، استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS برای انجام آمار توصیفی و نرم افزار LISREL جهت انجام تحلیل عامل تاییدی و مدل سازی معادله ساختاری (SEM) استفاده شده است.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد که 8 عامل فضائل، فضای معنوی، محتوایی، ساختاری، رهبری، فرهنگی، ایمان و انگیزش به عنوان عوامل موثر بر معنویت سازمانی به شمار می روند و رابطه میان این 8 عامل معنادار می باشد. همچنین نتایج مدل سازی ساختاری تفسیری نشان داد که عامل رهبری بالاترین قدرت نفوذ و کمترین وابستگی را در بین 7 عامل کلیدی دیگر دارد.
    اصالت/ارزش: نتایج این پژوهش می تواند برای نهاد کتابخانه های عمومی استان یزد و نیز کتابخانه های عمومی کشور مفید و زمینه ای برای پژوهش های بیش تر در این حوزه باشد.
    کلیدواژگان: معنویت اسلامی، سازمان معنویت گرا، معنویت سازمانی، کتابخانه عمومی، یزد
  • رسول زوارقی*، محمدعلی سالکی ملکی، فاطمه سالکی ملکی صفحات 321-334
    هدف
    هدف از انجام این پژوهش شناسایی عوامل مهم در آسیب پذیری لرزه ای ساختمان های کتابخانه های عمومی واقع در بخش نسبتا تاریخی شهر تبریز و رتبه بندی آنها بر این اساس است.
    روش
    این پژوهش از نوع کاربردی و توصیفی است. ابزارهای گردآوری اطلاعات اسناد علمی، سیاهه وارسی، برداشت میدانی، نقشه های شهری، تصاویر ماهواره ای و دستگاه موقعیت یاب جهانی (GPS) می باشد. از روش های تحلیلی فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و یاگر نیز برای اعمال رتبه بندی کتابخانه های عمومی از نظر در معرض خطر زلزله بودن بهره برده شد.
    یافته ها
    نتایج این پژوهش نشان داد که عواملی چون مصالح ساختمانی، قدمت بنا، مصالح نما، شکل سازه، وضعیت قرارگیری در بلوک، تعداد همسایگی، و اندازه قطعات بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری لرزه ای در ساختمان های کتابخانه های عمومی دارند. رتبه بندی کتابخانه های عمومی مورد بررسی نیز نشان داد که کتابخانه شهید مدنی بیشترین درجه آسیب پذیری را به هنگام وقوع زلزله دارد. رتبه دوم از این نظر کتابخانه عمومی رشدیه است. کتابخانه های نبی اکرم (ص)، و تربیت نیز به طور مشترک رتبه سوم را به خود اختصاص دادند. رتبه چهارم از نظر آسیب پذیری لرز های متعلق به کتابخانه امیر خیری است. نهایتا کتابخانه ای که در این میان امن ترین آنها به هنگام وقوع سانحه زلزله است کتابخانه جعفریه معرفی شد.
    اصالت/ارزش: علی رغم اهمیت خطر زلزله در کتابخانه ها تاکنون پژوهشی در ایران و جهان به ارزیابی میزان آسیب پذیری کتابخانه های عمومی در مقابل این سانحه غیرقابل پیش بینی انجام نشده است. بنابراین این پژوهش هم از نظر روش و هم از نظر اصالت موضوعی ارزشمند ارزیابی می شود.
    کلیدواژگان: آسیب پذیری لرزه ای کتابخانه های عمومی، ساختمان کتابخانه های عمومی، زلزله در کتابخانه های عمومی، روش یاگر
  • زهرا جعفری بهنام*، امیررضا اصنافی صفحات 335-363
    هدف
    هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و تعیین تفاوت های پورتال های نهاد کتابخانه های عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بر اساس معیارهای ارزیابی پورتال است.
    روش
    پژوهش توصیفی و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش 646 نفر از کتابداران شاغل در نهاد کتابخانه های عمومی استان تهران در 16 شهرستان و سازمان فرهنگی هنری شهرداری در مناطق 22 گانه تهران است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار GAMS استفاده شده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی– طبقه ای تعداد 242 پرسشنامه در بین کتابداران توزیع گردید که در نهایت 170 پرسشنامه دریافت و مورد بررسی قرار گرفت.
    یافته ها
    در وب پورتال نهاد کتابخانه های عمومی مولفه ناوبری بیشترین کارایی و مولفه اعتبار اطلاعات کمترین کارایی را دارا هستند. همچنین بعد از ناوبری، به ترتیب دسترس پذیری، صحت، سطح پوشش و مخاطبان خاص، روزآمد بودن، کیفیت و عینیت اطلاعات در رتبه های دوم تا هفتم قرار می گیرند. در وب پورتال سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، کیفیت اطلاعات بیشترین کارایی و اعتبار اطلاعات کمترین کارایی را دارا است. همچنین مولفه های ناوبری، عینیت، صحت، سطح پوشش و مخاطبان خاص، روز آمد بودن و دسترس پذیری اطلاعات رتبه های دوم تا هفتم را به خود اختصاص می دهند. در نهاد کتابخانه های عمومی، بالاترین میزان کارایی اختصاص به ناوبری اطلاعات دارد؛ در حالی که در سازمان فرهنگی هنری کیفیت اطلاعات بالاترین میزان کارایی را به خود اختصاص می دهد. میزان کارایی سطح پوشش و مخاطبان خاص، روزآمد بودن و اعتبار اطلاعات به ترتیب با رتبه چهارم، پنجم و هفتم در یک سطح قرار دارند.
    اصالت/ارزش: مقاله حاضر به ارزیابی پورتال دو سازمان مسئول در حوزه کتابخانه های عمومی پرداخته و با توجه به نتایج، توجه بیشتر به مولفه اعتبار اطلاعات را پیشنهاد نموده است.
    کلیدواژگان: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، کتابخانه عمومی، نهاد کتابخانه های عمومی کشور، وب پورتال
  • رحمان ابراهیمی*، نصرت ریاحی نیا صفحات 365-380
    هدف
    هدف از این پژوهش مطالعه وندالیسم در کتابخانه های عمومی کشور و بررسی روابط آن با ویژگی های فرهنگی و اجتماعی جامعه محلی مانند سطح برخورداری، جرم‏خیزی و مجاورت فرهنگی است.
    روش
    روش پژوهش حاضر پیمایشی است. برای گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه استفاده شد که روایی و پایایی آن تایید گردید. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از تمامی 2225 باب کتابخانه های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور، که با توجه به نمونه‏گیری خوشه‏ای صورت گرفته، 248 کتابخانه عمومی در 13 استان کشور به‏ عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از آمار توصیفی و آزمون T تک نمونه‏ای و همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
    یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بیشترین میزان وندالیسم مربوط به وجود نوشته، کنده‏کاری و رنگ در میز و صندلی ها (2/99 درصد) ، دیوارهای داخلی (5/91 درصد) و دیوارهای خارجی (1/85 درصد) کتابخانه بوده است و کمترین مظهر وندالیسم موجود، سرقت منابع کتابخانه، و شکستن لامپ‏های کتابخانه (هر کدام به میزان 4/0 درصد) است. همچنین با آزمون فرضیه ها، وجود رابطه بین فقر موجود و میزان جرم‏خیزی در منطقه با میزان وندالیسم موجود در کتابخانه تایید شد ولی رابطه‏ای بین نزدیکی کتابخانه به مراکز فرهنگی آموزشی و نیز تعداد اعضای کتابخانه با میزان وندالیسم موجود در آن کتابخانه وجود نداشته ‏است. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که بین میزان وندالیسم داخلی و خارجی موجود در کتابخانه ها تفاوت معناداری وجود دارد و میزان وندالیسم داخلی به مراتب بیشتر از وندالیسم خارجی است.
    اصالت/ارزش: ارزش این مقاله در یافتن مهمترین مصادیق وندالیسم در کتابخانه های عمومی و تایید رابطه بین فقر و جرم خیزی شهرها با ارتکاب به وندالیسم است و این نکته که وندالیسم با شرایط اقتصادی محل ارتباط دارد و با تعداد اعضای کتابخانه مرتبط نیست.
    کلیدواژگان: وندالیسم، تخریب گرایی، کتابخانه عمومی، ایران، جامعه محلی
  • زینب غیوری * صفحات 381-399
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف بررسی پایان نامه های حمایت شده نهاد کتابخانه عمومی کشور برای استخراج و دسته بندی راهکارهای ارائه شده در موضوع جذب مخاطب به کتابخانه های عمومی انجام شده است.
    روش
    پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوای استقرایی بهره گرفته است. جامعه مورد تحقیق در این پژوهش عبارت از 53 پایان نامه حمایت شده نهاد کتابخانه های عمومی کشور از سال 1389 تا آخر سال 1393 است. نمونه گیری در این پژوهش انجام نگرفته است و تمام 53 پایان نامه بررسی گردید.
    یافته ها
    راهکارهای ارائه شده برای جذب مخاطب در دو قالب اصلی سهم کتابدار و سهم سازمانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور در جذب مخاطب بررسی شد. سهم کتابدار در جذب مخاطب با 5 مولفه اصلی و 34 مولفه فرعی و سهم نهاد با 8 مولفه اصلی و 40 مولفه فرعی شناسایی شد. مولفه های اصلی در سهم کتابدار برای جذب مخاطب شامل خدمات، دسترس پذیری، مهارت کتابدار، بازاریابی و ترویج خدمات و نیازسنجی است. مولفه های اصلی در سهم نهاد برای جذب مخاطب شامل آموزش، کارآفرینی سازمانی، قوانین و مقررات سازمانی، مجموعه سازی، طراحی فضای داخلی کتابخانه، تجهیزات کتابخانه، مکان کتابخانه، دیجیتال سازی و ایجاد زیر ساخت فن آوری است.
    اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در تجمیع و دسته بندی مولفه های اصلی و اثرگذار در جذب مخاطب به کتابخانه های عمومی است و نشان دادن این موضوع که مسائل سازمانی در جذب مخاطب به کتابخانه های عمومی اولویت دارند.
    کلیدواژگان: جذب مخاطب، حمایت پایان نامه، نهاد کتابخانه های عمومی کشور، کتابخانه های عمومی
  • زاهد بیگدلی*، شبنم شاهینی، سمیه میرزایی، افتخار مومنی صفحات 401-415
    هدف
    هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه مردم اهواز درباره منزلت کتابخانه های عمومی و کتابداران این کتابخانه ها است.
    روش
    روش این پژوهش پیمایشی است. جامعه پژوهش حاضر جمعیت شهر اهواز است که شامل حدود 5/1 میلیون نفر می شود و تعداد نمونه طبق جدول کرجسی و مورگان 410 نفر تعیین گردید که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گرداوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن به صورت محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرانباخ 85/0 تعیین گردید. پرسشنامه ها به صورت حضوری توسط پژوهشگران توزیع و گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، مجذور خی و کولموگروف-اسمیرنف استفاده شد.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد که در کل، نگرش مردم اهواز نسبت به کتابخانه های عمومی مثبت و «تا اندازه ای مطلوب» است. از نگاه پاسخ دهندگان، وضعیت خدمات کتابخانه های عمومی اهواز «تا اندازه ای مطلوب»، وضعیت کتابداران «تا اندازه ای مطلوب»، وضعیت ارزش اجتماعی کتابخانه «تا اندازه ای مطلوب»، و وضعیت مجموعه «تا اندازه ای نامطلوب» است. از نظر مردم اهواز با ارزش ترین ویژگی کتابخانه های عمومی اهواز، «کتابخانه به عنوان یک مکان اجتماعی فرهنگی» است که از بالاترین میانگین رتبه برخوردار شد.
    اصالت/ارزش: ارزش این مقاله ابتدا در نشان دادن نظرات عامه مردم در مورد کتابخانه های عمومی است و دوم در نشان دادن اهمیت بعد مکانی کتابخانه برای عامه مردم است.
    کلیدواژگان: کتابخانه های عمومی، منزلت کتابداران، اهواز
  • سمانه فتوحی*، سعید غفاری صفحات 417-433
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین توانمندسازی روان شناختی با تعهد سازمانی در کتابداران کتابخانه های عمومی زیر نظر نهاد کتابخانه های عمومی استان البرز انجام شده است.
    روش
    پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن پیمایشی است. در استان البرز سه نوع کتابخانه عمومی نهادی، مشارکتی و مستقل وجود دارد. نمونه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 93 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان البرز بودند که به تصادف انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه توانمندی روان شناختی اسپریتزر و پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مه یر استفاده شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه ها، با استفاده از نرم افزار SPSS، ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) کل پرسشنامه توانمندسازی روان شناختی اسپریتزر 88/0 و تعهد سازمانی آلن و می یر 78/0 محاسبه شد. همچنین به منظور سنجش روایی پرسشنامه ها از اعتبارسنجی محتوا با نظر متخصصان استفاده گردید. برای ارزیابی فرضیه های تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد.
    یافته ها
    نتایج پژوهش نشان داد که بین توانمندسازی روان شناختی و تعهد سازمانی کتابداران کتابخانه های عمومی استان البرز رابطه معناداری وجود دارد. به طوری که ضریب همبستگی میان تعهد سازمانی با احساس موثر بودن در کار (346/0)، تعهد سازمانی با احساس شایستگی (187/0)، تعهد سازمانی با احساس معنی دار بودن شغل (183/0)، تعهد سازمانی با احساس خودمختاری (287/0) و تعهد سازمانی با احساس اعتماد به دیگران (357/0) بود.
    اصالت/ارزش: از مهمترین مواردی که در یک سازمان باید به آن توجه داشت، عامل تعهد به سازمان است. با توجه به اینکه افزایش تعهد سازمانی در گرو افزایش توانمندی های روان شناختی کارکنان است، با بهبود این عامل می توان شاهد افزایش شایستگی های فردی و به ویژه حس اعتماد میان کارکنان بود.
    کلیدواژگان: توانمندسازی، توانمندسازی روان شناختی، تعهد سازمانی، کتابخانه های عمومی
|
  • Seyed Ali Naghavi *, Mir Mohammad Asadi, Seyed Habibollah Mirghafoori Pages 299-319
    Objective
    The aim of this study was to identify and prioritize factors affecting organizational spirituality in public libraries in Yazd.
    Methodology
    The present study is applicable regarding the aim, and in data collection it is description survey and information collected in the survey was via questionnaire. The population of this study had two parts so that in order to identify factors affecting organizational spirituality in public libraries in Yazd according to survey analytical models, a 111 sample of public library were selected via stratified sampling and were discussed and analyzed. In the second part of the scheme in order to classify priority of the key factors identified, we cooperated with 10 faculty members who had mastered the respected scientific research on the subject. SPSS software was used for data analysis and to conduct descriptive statistical analysis and to perform confirmatory factor analysis and Fashion L - structural equation modeling (SEM) LISREL software was used.
    Findings: Results showed that 8 operating virtues of spiritual space, content, structure, leadership, culture, faith and motivation as factors are considered as affecting organizational spirituality and the relationship between the 8 factors is meaningful. The interpretive structural modeling results also indicated that leadership had the highest leverage and the minimum dependency among other 7 key factors.
    Originality / value: The results of this research will be useful to public libraries in Yazd and all around the country and makes ground for more research in this field.
    Keywords: Islamic Spirituality, Organizational Spirituality, Public Library, Yazd
  • Rasoul Zavaraqi Dr *, Mohammad-Ali Saleki-Maleki, Fatemeh Saleki-Maleki Pages 321-334
    Purpose
    The aim of the research is identifying important factors of earthquake vulnerability in buildings of Tabriz public libraries in relatively historic texture of the city and ranking them based on identified and analyzed factors.
    Methodology
    This work is an applied and descriptive research. Data and information of the research have gathered through scientific documents, checklist, field survey, city maps, satellite images and GPS. The analytic hierarchy process and Yager methods used for data analysis.
    Findings: The findings of the research showed that building materials, oldness of Building, Building Façade materials, its form, and position in block, and also number of neighbors and parcel size are the most important factors in vulnerability of public libraries buildings. Ranking of the selected public libraries showed that Shahid-Madani Public Library Building has the most vulnerability while Jafariyeh Public Library Building Is the safest against the danger of earthquake.
    Originality/Value: We tried to show the importance of factors mentioned above and categorization of vulnerable public libraries that need renewal or restoration.
    Keywords: Vulnerability, Tabriz public libraries, Earthquake, Library Building, Yager Method.
  • Zahra Jafaribehnam * Pages 335-363
    Purpose
    In this research, we aim to identify differences in important characteristics of the web portals of the Iran Public Libraries Foundation (IPLF) and Art and Cultural Organization of Tehran Municipality (ACOTM) according to the assessment criteria that extracted and formulated by researchers.
    Methodology
    We used descriptive survey method. Participants include 646 librarians of IPLF and ACOTM. The instrument used for data gathering was a researcher-made questionnaire. Validity and reliability of questionnaire were measured and approved. Using random-classification sampling method, 242 questionnaires were handed out but only 170 of them were received and analyzed. In order to analyze data, we used SPSS and GAMS software.
    Findings: In the web portal of IPLF Information Navigation criterion was in the highest level and surprisingly the lowest score was recorded for Information validity criterion. Accessibility, accuracy, Coverage & Grouping users, Currency, quality and objectivity of information were situated in the next ranks. In the web portal of ACOTM, the highest score was recorded for Information Quality and the lowest score was recorded for Information validity conversely. Navigation, accuracy, coverage & Grouping users, Currency and accessibility of information were situated in the next ranks. Findings shows that promptitude diversity of navigation systems of IPLF web portal should accorded with validity and in ACTOM, quality of content should be accompanied with validity.
    Originality/Value: In this research, we tried to show the critical measures of public libraries web portals and importance of validity criterion as an ignored measure.
    Keywords: Iran Public Libraries Foundation, Art, Cultural Organization of Tehran Municipality, Validity, Public Libraries, Webometrics
  • Rahman Ebrahimi *, Nosrat Riahinia Pages 365-380
    Purpose
    This research aims to investigate characteristics of vandalism in Iran public libraries with an emphasis on local community features such as level of wealth, crime and cultural proximity and their relations.
    Methodology
    A descriptive-analytical survey method was used for the research. The data were collected by a researcher-made questionnaire. Validity and reliability of the tool were appoaved methodologically. The research population was included all the 2225 public libraries of Iran Public Libraries Foundation in the year 2015. Using cluster random sampling, 248 public library were selected from 13 province in Iran. The collected data was analysed by means of descriptive and inferential statistics (one-sample t-test and Spearman correlation test).
    Findings: Results indicated that the highest scale of vandalism was related to writing and carving on the library furnitures and equipments (99.2 percent), interior walls (91.5 percent), external walls (85.1 percent). The least scale of vandalism was related to theft of library materials and breaking library glases and lamps (0.4 percent). Besides, output of inferrential statistics were confirmed the correlation between level of wealth and crime of users with library vandalism and weren’t confirmed correlation between cultural proximity and the number of library members with library vandalism. The results also indicated that there was significant differences between the measure and scale of internal and external vandalism in a way that the internal vandalism is more greater than external one.
    OriginalityValue: We attemted to find the prevalent features of vandalism in public libraries of Iran and correlation of vandalism with some social features. Public libraries should conduct some tactics against writing and curving on furnitures while some aspects of vandalism is related to local economical conditions.
    Keywords: Vandalism, Public Library, Iran Public Libraries Foundation, Local Community
  • Zeinab Ghayouri * Pages 381-399
    Purpose
    This research aims to analyze all dissertations founded by the Iran Public Libraries Foundation during years between 2000 -2014 to extract solutions offered by researchers about attracting people to the public libraries.
    Methodology
    I used qualitative content analysis with inductive approach. Thematic analysis is the main way in this method. The research population was included 53 dissertations founded by the Iran Public Libraries Foundation. Main categories of user attraction procedures extracted classified and described.
    Findings: Solutions proposed to attract people to public libraries classified in two main categories: 1) soft aspects (Librarians) with five categories and 34 sub-categories and 2) hard aspects (organizational structure) with eight categories and 40 sub-categories. In the soft section, the main categories were services, availability, personal skills, marketing and promotion of services and need assessment. In the hard side, the main categories were education, entrepreneurship, organizational rules and regulations, collection development, interior design of libraries, equipment, location, and technology infrastructure.
    Originality/Value: This thematic analysis can be regarded as an effort to show the core concepts of founded dissertations and an emphasis on hard aspects of the problem because of its frequency, detail and richness.
    Keywords: attraction to library, content analysis, Public Libraries, Iran Public Libraries Foundation
  • Zahed Bigdeli *, Shabnam Shahini, Somaie Mirzaie, Eftekhar Momeni Pages 401-415
    Purpose
    the purpose of the study was to survey the attitudes of the people of Ahvaz city (Iran) towards the public libraries and librarians.
    Methodology
    This work is a descriptive research with survey method. Research population consisted of the total people living in Ahvaz city. By using Krejcie-Morgan sampling table, 410 people were randomly selected through quota sampling procedure. Data collection was conducted using a researcher-made questionnaire. The validity and reliability of the instrument were tested and approved. Questionnaires were distributed and collected manually by the researchers. We used Kolmogrov-Smirnov test, one-sample t-test, Friedman mean rank test, chi-square test for inferential analysis.
    Findings: Findings showed that total attitudes of the respondents toward public library services were positive and at the fairly desirable level. Public libraries services, librarians, and social value being perceived fairly desirable. However, viewpoints of people showed that collection development in public libraries is fairly undesirable. The most valuable characteristic of the public libraries understood as sociocultural place.
    Originality/Value: we tried to show the peoples immediate attitudes about public libraries and find their perceptions about public library. People don’t believe public library as an information service platform but identify them as a sociocultural place.
    Keywords: public libraries, librarians social status, Ahvaz people's attitudes
  • Samaneh Fotouhi *, Saeed Ghaffari Pages 417-433
    Purpose
    This study aims to investigate the relationship between psychological empowerment and organizational commitment in public librarians of Alborz Province. The research conducted in the winter of 1393.
    Methodology
    This study is a descriptive survey. Public libraries of Alborz Province can be categorized in three clusters: institutional, participatory and independent. Statistical population of the research includes all 93 librarians employed in institutional cluster of Alborz public libraries, and we selected a random sample of them for data gathering process. To collect data, we used two questionnaires: Spritzer’s psychological empowerment questionnaire and Allen & Meyer’s organizational commitment questionnaire. The reliability and validity of the tool tested and approved. We used one sample t-test and Pearson correlation test for data analysis.
    Findings: Results showed that there is a significant correlation between psychological empowerment and organizational commitment of public librarians. Furthermore, all aspects of psychological commitment such as sense of effectiveness, sense of competency, sense of occupation in meaningful job, sense of independence and sense of confidence had direct and positive correlation with organizational commitment.
    Originality/Value: We tried to show the importance of psychological empowerment of public librarians and its condition in a province of Iran. The importance of organizational learning emphasized according to the findings.
    Keywords: Empowerment, Psychological Empowerment, Organizational Commitment, Public Libraries