ماهنامه ترابران
پیاپی 30 (اسفند 1380)

«خصوصی سازی» هرچند از ظاهر با «عمومی سازی» در تضاد است ولی در اصل به دنبال راهی است برای خروج فعالیت های اقتصادی از انحصار دولتی و رقابتی کردن آنها. این سیاست که در برنامه سوم به عنوان یکی از محورهای توسعه قلمداد می شود در بخش های مختلف صنعتی و خدماتی کشور در حال پیگیری است. اکنون که در پایان دومین سال اجرای این برنامه هستیم برخی فعالیت ها واگذار شده، برخی در حال واگذاری است و باقی حتی صحبت هایی را که در مورد خصوصی سازی آنها می شود بر نمی تابند....

شرکت ایران ایر تور یکی از شرکت های هواپیمایی دولتی است که در کنار شرکتهای هما و آسمان نقش فعالی در جابه جایی مسافران در بازار داخلی دارد. این شرکت با اجاره هواپیماهای روسی و گسترش پروازهای داخلی توانسته است بر سهم خود در بازار داخلی بیفزاید و با به کارگیری سیاست های مدیریتی، شرکت را به سوی سوددهی و کاهش وابستگی به کمک های دولت پیش ببرد. در گفتگو با مدیرعامل شرکت، دیدگاه های وی درباره وضعیت حمل و نقل هوایی کشور و دگرگونی های اخیر در عملکرد شرکت برای ماهنامه بازگو شده است.

پرداخت یارانه سوخت در بخش هوایی، یکی از مزیت هایی است که شرکت های حمل و نقل هوایی را بهره مند کرده است. اما به زعم برخی از شرکت های هوایی خصوصی، این مزیت موقعیت شرکت های خصوصی را در مقایسه با شرکت های هوایی دولتی تضعیف و زمینه های رقابتی را برای آنها تنگ تر کرده است. زیرا شرکت های دولتی که از ناوگان بزرگتر و قوی تر برخوردارند، با توجه به حجم پروازها، از این یارانه سود بیشتری نصیب خود می کنند. استفاده از رانت های حاصل از سوخت یارانه ای آن گونه که در گزارش های ویژه ترابران در شماره های گذشته به آن اشاره شد. حتی نصیب شرکت های غیر ایرانی نیز شده است....

ایران همواره موقعیت مناسبی از نظر ارتباط بین مناطق شرق و غرب آسی و اروپا داشته است و با توسعه ارتباطات هوایی، این ارتباط بین المللی نیز می توانسته به شیوه کاراتری مورد بهره برداری قرار گیرد. پیش از انقلاب، بسیاری از شرکت های هواپیمایی معتبر جهانی در ایران فعال بودند ولی در سال های پس از انقلاب، شرایط فعالیت این شرکت ها به شدت محدود شد و این خطوط از فرودگاه های دوبی، استانبول، کراچی و عشق آباد برای فعالیت های خود استفاده کرده و از نبود امکانات مناسب فرودگاهی در تهران به شیوه دیگری بهره برداری کردند....

امروزه نیروهای مختلفی دست اندر کار امر صنعت حمل و نقل هستند و در سراسر جهان سالانه میلیون ها انسان مسافرت می کنند. در بخش حمل و نقل هوایی که بیشترین سهم جابه جایی مسافران را با هواپیماهای مختلف در مسیرهای دور بین قاره ای و منطقه ای و درون مرزی به عهده دارد جدا از مجموعه خدمات تخصصی قبل از پرواز، وقتی تمام امور فنی و خدماتی و آماده سازی هواپیما توسط کادر زمینی انجام شد، هواپیما در اختیار مجموعه کادر پروازی (شامل خلبان، کمک خلبان، در بعضی از هواپیماها مهندس پرواز) و جمع مهمانداران و سرمهمانداران قرار میگیرد....

حمل و نقل جاده ای مسافر شاید به اندازه سهم 90 درصدی خود در جابه جایی مسافران در داخل کشور از مشکلات مختلف رنج می برد. زیاد بودن عرضه اتوبوس نسبت به تقاضای سفر، مشکلات قانون واگذاری و اجاره غرفه های پایانه های مسافربری، نبود آموزش برای دست اندرکاران این بخش و... از جمله مشکلات حمل و نقل جاده ای مسافر در کشور است. در مصاحبه ای که می خوانید «داریوش مقتدری» مدیرعامل شرکت مسافربری بین المللی «گیتی پیما» به برخی از این مشکلات اشاره کرده است.

در شماره قبل ماهنامه صحبت های دو تن از مسؤولان یک شرکت تهیه اجزاء و قطعات مورد نیاز در حمل و نقل ریلی نقل شد، در مطلب حاضر نیز نظرات «ابوطالب ملکی» مدیرعامل شرکت مهندسی «احیا صنعت» را که در زمینه تعمیر و بازسازی واگن و دیگر تجهیزات حمل و نقل ریلی در برنامه سوم توسعه، تحولی در زمینه محور قرار گرفتن حمل و نقل ریلی صورت نگرفته و توجه به راه آهن تنها به صورت تئوریک و بر روی کاغذ شکل گرفته است.

گسترش روزافزون حجم حمل کالا توسط ناوگان حمل و نقل دریایی جهان و رسیدن تعداد وسیله های تردد به ثبت رسیده دریایی دنیا به بیش از هشتادهزار شناور، توصیر روشنی را از نقش این شبکه حمل و نقل در جا به جایی کالا و... ارائه می دهد به طوری که بنابر آخرین آمار منتشره، هنوز هم علی رغم تحولات به وجود آمده در دیگر بخش های حمل و نقل، بیش از 80 تا 85 درصد حمل کالا در جهان از طریق دریا انجام می شود. به همین دلیل است که دست اندرکاران این صنعت به هیچ وجه نمی توانند نسبت به سوانح و خطراتی که در دریا، کشتی، کالا و از همه مهمتر جان دریانوردان و محیط زیست را تهدید می کند، بی تفاوت باشند....

طی مقاله حاضر که از چهار شماره قبل شروع شده است، سعی کرده ایم به سوالاتی پیرامون آیین نامه 161 شورای عالی هماهنگی ترابری کشور پاسخ دهیم. از جمله مرجع قضاوت درخصوص متخلفان از متن آیین نامه، اختیارات کمیسیون ماده 10، جایگاه، وظایف و ترکیب شواری عالی هماهنگی ترابری کشور، موارد تعارض آیین نامه 161 با قوانین کشور و مراجع تصویب قانون و آیین نامه و... مورد بررسی قرار گرفتند....