ماهنامه ترابران
پیاپی 51 (مهر و آبان 1383)

هنوز هستند نئوریسین هایی که از دیدگاه آنها، جامعه ایده آل جامعه ای است که در آن مردم در حرکتی عمومی و هماهنگ هر روز صبح نان تمام دولتی را با پنیر تمام دولتی ترکیب کرده و شب را نیز در رویای صبحانه دولتی فردا به ضبح می رسانند. وجود چنین دیدگاه هایی به خودی خود اشکالی برای اقتصاد ملی به همراه ندارد اما چنانچه عدم برخورداری از برنامه استراتژیک و مدون زمینه را برای هر گونه تعبیر در خصوص مسایل مبتلا به اقتصاد ملی فراهم کند.

اوضاع روبراه است. مالک 98% درصد از ناوگان کشتیرانی جهان هستیم و بر سر سرمایه گذاری در توسعه بنادرمان بین سرمایه گذاران بین المللی رقابت در گرفته و نرخ سازمان بنادرمان را بالا برده... حالا اگر آدم شکاکی پیدا بشود و بپرسد که اگر ما اینقدر خوب بیل می زده ایم، پس چرا باغ بخش هوایی ترابری کشور را چند تا بیل نزده ایم، خب البته پاسخ های کلیشه ای فراوانی وجود دارد.

بر خلاف رویه های جاری، در گزارش حاضر به جای ارزیابی خالص وضعیت حمل و نقل دریایی کشور، موقعیت آن را نسبت به وضعیت ترابری هوایی به سنجش نظر کارشناسان گذاشته ایم؛ جستجوی زمینه هایی که برای برخی «نعمت» و برای دیگری «علت» بوده اند.

قرار بود مهرداد خواجه نوری کارشناس ماهنامه هم از جمله کسانی باشد که در پاسخگویی به پرسش محوری علل کامیابی نسبی بخش دریایی حمل و نقل نسبت به بخش هوایی، در کنار سایر کارشناسان بنشیند. به عللی حساب او را جدا کردیم. ولی پرسش هایی که از او شده همان هاست که از سایر کارشناسان شد و برخی از پاسخ های آنان را در گزارش «پرسه در بخش بخت یار» آورده ایم.

این گزارش به منظور بررسی عملکرد بنادر کشور در دهه گذشته و در دو مقطع آغاز و پایان این دهه در سال های 73 و 82 تهیه شده که تغییرات مهم در عملکرد بنادر و سمت گیری فعالیت های آنها را نشان می دهد.

حدود دو سل از آخرین گفتگوی ترابران با مهندس افخمی، مدیرعامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی می گذرد و اکنون زمان گفتگو با او در مورد دلبستگی ها پدید آمده است. دل بستن بر جاذبه هایی که بازار فراملی ترابری دریایی در برابر کویر ملی قرار داده. فضای غالب بر حرف های او، امید بستن به استفاده از فرصت های بازار جهانی با تکیه بر موقعیت شناسی تجاری است.

«... ما بخش خصوصی بودیم. می خواستیم در این مملکت کار بکنیم، اما نشد. همه چیز رفت هوا و ما ورشکست شدیم» مدیر عامل شناورسازی کرمان خودرو، پیش از آنکه ضبط را روشن کنم حسابی درددل کرد. از سنگ اندازی ها گفت. از بی تقصیری کمپانی اش در ورشکستگی از عدم حمایت از بخش خصوصی و. . حال همین مسایل موجب شده که عطای شناور سازی را به لقایش ببخشد.

در این مقاله سعی شده تا فرآیند واگذاری به بخش خصوصی با محدودیت جذب سرمایه خارجی و رعایت اصول بین المللی و چارچوب نکات قابل توجه برای واگذاری به بخش خصوصی مطرح شود.

درست چنانکه گویی خالق کائنات و محتویات آن بخواهد رفتار یکی از مخلوقات خود را در تاس لغزنده بررسی کند. در اواخر تابستان جمهوری عجیب را به تاس انداخت و به تماشای دست و پا زدن های مخلوق پوسته کیتینی خود نشست. تعادل مخلوق به هم خورده بود. در اوسط شهریور و پیش از آخرین اجلاس حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای یکی از نمایندگان مجلس به نقد تاثیر فضای داخلی بر تحرکات دیپلماتیک کشور در زمینه امور هسته ای نشست.

... تازه ترین آمار منتشره در خصوص خروج نخبگان علمی از کشور حاکی است که سالانه 150 تا 180 هزار نفر از ایرانیان تحصیلکرده برای خروج از ایران اقدام می کنند، 90 نفر از 125 نفر دانش آموزی که در سه سال گذشته در المپیادهای جهانی رتبه کسب کرده اند در دانشگاه های آمریکا تحصیل می کنند. گزارشات منتشره همچنین حاکی است که ایرانیان در مقایسه با سایر خارجیان مقیم آمریکا رتبه اول درآمد و رتبه دوم تحصیلات را در اختیار دارند.

در ادامه برنامه های شهردار تهران در روان سازی ترافیک، مدتی است پارک های حاشیه ای هدف قرار گرفته و این روزها سطح خیابان های شهر در کنترل افرادی است که با ارائه کارت پارک و دریافت مبلغی، حاشیه خیابان های تهران را به رانندگان اجاره می دهند. این گزارش نگاهی دارد به جزئیات این طرح.

ساماندهی سیستم حمل و نقل عمومی محور فعالیت های تبلیغاتی بسیاری از مدیران پایتخت بوده است. این بار و در کنار بسیاری از طرح های دیگری که قرار است در تهران اجرا شود. پروژه مکانیزاسیون حمل و نقل عمومی تهران نیز در شمار رویاهای شهروندان تهرانی قرار گرفته است. اما اینکه آیا این طرح در نهایت به اجرا در خواهد آمد یا پرونده آن در پروژه منوریل قرار می گیرد. سوالی است که سعی شده در این گزارش پاسخی برای آن یافت شود.

... مزایده غرفه های شرکت های حمل و نقل مسافر، امنیت را از بخش ما سلب کرده، یک شرکت گمنام که هیچ امکاناتی ندارد، با پرداخت A ریال بیشتر یک غرفه قدیمی را می گیرد و از اعتبار چندین ساله شرکت قبلی سود می برد...» گفتگو با مدیرعامل شرکت ایران پیما، جاوی نکات جدیدی پیرامون فعالیت در بخش مسافری است.

نحوه اجرای قوانین و مقررات در بخش حمل و نقل زمینیو در هزار توی ارتباطات بین شرکت ها، انجمن های صنفی و دستگاه های دولتی مرتبط چگونه است؟ فرآیند رسیدگی به تعیین تکلیف مواردی که می توان عنوان تخطی از مقررات را به آن نسبت داد، به چه شکل است؟ و نهایتا ضمانت اجرایی آن چیست؟ همه اینها سوالاتی است که معاونت ددفتر حقوقی سازمان حمل و نقل به آنها پاسخ داده است.

شورای عالی توسعه صادرات در سال 82 خود آیین نامه ای را تصویب کردند که بر اساس آن مقرر شد 50 کانتینر یخچالی جهت حمل کالاهای فساد پذیر از طریق شرکت های حمل و نقل وارد کشور شود. اما به رغم تاکید این مصوبه بر ضرورت واردات این یخچال ها تا پایان سال 83، موضوع مذکور هنوز از سطح انجمن سراسری شرکت های حمل و نقل فراتر نرفته ایت گزارش حاضر نگاهی دارد به ابعاد این موضوع.

خرم که سید محمد خاتمی در روزهای پیش از استیضاح از او به عنوان قوی ترین وزیر یاد کرده بود. بر خلاف آنچه وعده داده بود یعنی «گفتن ناگفته ها» و ارائه توضیحات تعجب آور؛ نه تنها ناگفتهای را نگفت. بلکه در اوج کشاکش با استیضاح کنندگان در مورد ماجراهای روز بهره برداری فرودگاه امام یعنی درست همان جایی که تمام پیگیران استیضاح منتظر رو کردن برگ برنده اش بودن. توضیحی فراتر از گفته های قبلی بر زبان نراند. گزارش روز استیضاح را در این شماره ترابران بخوانید.

گفتگوی ترابران با مدیر کمیته مطالعات هوایی دفتر همکاری های فناوری ریاست جمهوری در شماره گذشته بازتاب های متنوع و گوناگونی در پی داشت. امیر محمد منهاج، کارشناس صنعت حمل و نقل هوایی یکی از منتقدان اظهارات به شمار می آید و یکی از مخالفین سر سخت خرید توپولف 204و ساخت ایران - 140 است. گفتگو با وی، نکات خواندنی بسیار دارد.

«ظرف یک سال آینده حدود 4 تا 5 هزار واگن بخش خصوصی وارد شبکه ریلی خواهد شد که با واگن هایی که راه آهن به عنوان اجاره به شرط تملیک به آن واگذار می کند، مجموعا بخش خصوصی در اینده ای نزدیک 8 تا 10 هزار واگن یعنی بخش قابل توجهی از کل واگن های بار موجود در کشور را به خود اختصاص خواهد داد. » مشروح برنامه های راهآهن در امور خصوصی سازی را در این مطلب بخوانید.

بازار بورس سهام تهران با رشد حجم معاملات در ماه های گذشته نه تنها کارشناسان اقتصاد، بلکه نظرات مردم عادی را نیز به خود جلب کرده. نوسانات گاه پر نشیب و فراز قیمت سهام اگر چه برای عده ای شادی آفرین است. اما نشان از بالا بودن ریسک بازار و نامتعادل بودن آن دارد. فریور فرزام در این گزارش نگاهی دارد به وضعیت بازار سهام، سهم و نقش صنایع خودروسازی در بورس اوراق بهادار.

در سال 79 وقتی قانون تاسیس بانک خارجی در مناطق آزاد می رفت تا رویای مسئولان بانک مرکزی را محقق سازد. بسیاری از سیاستگزاران پولی و بانکی کشور بر این باور بودند که به زودی تقاضاها از کشورهای مختلف برای تاسیس و ایجاد شعبه در مناظق آزاد به کشور سرازیر خواهد شد. اما در عمل و پس از گذشت نزدیک به چهار سال از تصویب این قانون موضوع از حد اعلام این تقاضاها و اظهارات خوشبینانه مسوولان بانک مرکزی فراتر نرفت.

ماهیت زنجیره ای صنعت ال ان جی موجب ایجاد پتانسیل های بسیاری برای بخش های مختلف صنعتدر کشور از جمله کشتی سازی خواهد بود. اعتقاد برخی تصمیم گران داخلی در این زمینه این است که صحبت از ساخت داخل تانکرهای ال ان جی با توجه به توانایی های فعلی کشتی سازان داخلی زود است و کشتی سازان معتقدند راه بومی کردن تکنولوژی ساخت این تانکرها در کشور بسته نیست.