فهرست مطالب

مطالعات راهبردی زنان - پیاپی 57 (پاییز 1391)

فصلنامه مطالعات راهبردی زنان
پیاپی 57 (پاییز 1391)

  • گروه حقوق
  • 282 صفحه،
  • تاریخ انتشار: 1392/09/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • احمدرضا توحیدی صفحه 7
    بعد از جنگ جهانی دوم و از زمان تصویب منشور ملل متحد و اعلامیه جهانی حقوق بشر، مجموعه ای از اسناد بین المللی حقوق بشر که به صورت خاص و یا عام ناظر بر زنان می باشد؛ از جمله میثاقین، کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان، برنامه ی عمل نایروبی، پکن، اعلامیه ی توسعه ی هزاره و... و سازوکارهای اجرایی برای این اسناد از جمله کمیسیون حقوق بشر سابق (شورای حقوق بشر)، کمیسیون مقام زن، کمیته ی حقوق بشر میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و دیگر نهادهای ناظر ایجاد شده و حتی ساختارهای در نهادهای منطقه ای از جمله در اتحادیه ی اروپا و اتحادیه ی آفریقایی تاسیس شده است. در تمام این موارد تمرکز و توجه به موضوع زنان، رفع تبعیض و ایجاد تساوی جنسیتی بوده است. نکته ی مهم در رویکرد اخیر این حمایت ها و استیفاء حقوق زنان آن است که گاهی به این موضوع توجه نشده که مسائل دیگری هم غیر از تساوی و آزادی نیز وجود دارد، زیرا اینها شرط لازم اند نه شرط کافی؛ لذا می توان گفت در این حمایت ها «کیفیت» تحت الشعاع «کمیت» قرار گرفت، «زن بودن» زن موجب فراموشی «انسان» بودن وی گردید و در بیشتر اسناد حقوق بشری به موضوع خصوصیت حقیقی، فطری و خدادادی زنان و حمایت از نهاد مقدس خانواده و تفاوت کارکردی نهاد خانواده با دیگر نهادهای قراردادی توجه نشده است و اصولا بر حقوق فردی تاکید شده است. در این مقاله به سیر حمایت از حقوق زنان و خانواده در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و بین المللی پرداخته شده و در ادامه نگرشی انتقادی نسبت به رویکرد بین المللی صورت گرفته است. لازم به ذکر است به واسطه ی محدودیت کمی و جلوگیری از تکرار و اطاله، نگرش حقوق ملی به اختصار و در لابلای مباحث اشاره خواهد شد.
    کلیدواژگان: تحول حقوق زنان، حمایت از خانواده، اسناد بین المللی حقوق بشر، خانواده
  • محمدرضا کدخدایی صفحه 53
    تنها زمانی می توان وضعیت حقوقی زنان «نظام حقوق زن در اسلام» و نظریه های «حقوق فمینیستی» را به داوری گذاشت که ملاک صحیحی برای ارزیابی وجود داشته باشد. تک تک گزاره های حقوقی مربوط به زنان در نظام حقوقی اسلام یا نظریه پردازی های فمینیستی، نمودی از مبانی معرفت شناختی، انسان شناختی، مبدا و هدف شناختی و ارزش شناختی است. قضاوت در مورد فراتری و فروتری، ظالمانه یا عادلانه بودن این گزاره ها مبتنی بر ارزیابی و قضاوت در مورد این مبانی است. شناخت حقیقت انسان، مولفه های انسانیت، ابعاد وجودی بشر، آغاز و انجام، کمال و شقاوت، موانع و استعدادها، دوست و دشمن و... از مهم ترین مباحث هستی شناسانه به عنوان مبانی این مباحث ارزشی است. افزون بر این روش شناخت، ارزیابی و نقد این مبانی هستی شناسانه و ارزش شناختی، حوزه ی وسیعی از مباحث راه و راهنماشناسی و معرفت شناختی را فرا روی ما قرار می دهد که گذر از آن برای دست یابی و دفاع عقلانی از حقیقت ضرورت دارد.
    کلیدواژگان: حقوق زن در اسلام، حقوق فمینیستی، حقوق سکولار، حقوق پوزیتیویسم، حقوق بشر، حقوق زنان
  • علی تولایی، نرگس غفوری بنادکوکی، محمود حائری صفحه 95
    فقهای اهل سنت معتقدند که زوجه همانند زوج از تمام ترکه ارث می برد، اما اکثر فقهای امامیه با استناد به روایات وارده از ائمه (ع) زوجه را از بعض ترکه محروم می دانند و از آنجا که اموالی که زوجه از آن محروم شده در این روایات متفاوت است، موجب پیدایش بیش از پنج نظریه گردیده است. بنابراین ذکر اختلاف مذکور و بیان شیوه های حل تعارض میان آنها ضروری است. روایات باب میراث زوجه به سه دسته ی مطلق، روایات دال بر محرومیت و روایات دال بر ارث از همه ی اموال تقسیم می شود. روایات مطلق از آنجا که در مقام بیان میزان سهم الارث زوجه بوده و توسط روایات دیگر تخصیص می خورند، نمی توانند بر ارث از تمام ترکه دلالت داشته باشند. همچنین با بررسی باب مرجحات مشاهده شد که روایات دال بر ارث از همه ی اموال را نمی توان تنها به جهت موافقت با کتاب بر دسته ی دیگر برتری داد و علاوه بر این توسط روایاتی که بر محرومیت دلالت دارد، تخصیص می خورد. در نتیجه از جمع میان روایات باب ارث زوجه این نتیجه حاصل می شود که زوجه ی صاحب فرزند، از تمام ترکه و فاقد فرزند، از اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول ارث می برد.
    کلیدواژگان: ارث زوجه، محرومیت زوجه، مرجحات، تعارض روایات
  • معصومه مظاهری، طیبه سترگ، معصومه رضاییان حق صفحه 123
    امروزه، مسئله ی کاهش جمعیت، یکی از مسائل مستحدثه و موضوع بحث و مناقشه در محافل علمی و اجتماعی است؛ به ویژه پس از آنکه سرشماری جمعیت کشور در سال 1385 روند کاهش رشد جمعیت را با وضوحی بیش از گذشته نشان داد،. از این رو سعی شد در این مقاله، با رویکردی درون دینی و برون دینی به این مسئله پرداخته شود. هدف این مقاله آن است که با تبیین قواعد ناظر بر تکثیر نسل، در راستای سیاست تکثیر جمعیت در عصر حاضر گامی- هر چند کوچک- جهت اشاعه ی ارزش های دینی و بومی و ارتقای علمی جامعه ی فقاهتی برداشته باشد. تتبع و گردآوری اطلاعات پژوهش حاضر اسنادی و به روش تحلیل محتواست. علی رغم دلالت برخی از نصوص بر تکثیر نسل، می توان به اقتضای درک قطعی عقل، مطلوبیت تکثیر نفوس را دریافت. از مجموع قواعد عقلی، اصولی و فقهی ناظر بر تکثیر موالید چنین مستفاد می گردد که تحدید نسل مومنین زمانی که سبب تضعیف اسلام گردد و امنیت ملی را به خطر اندازد، جایز نیست، بلکه تکثیر موالید ضرورت می یابد.
    کلیدواژگان: قاعده، قاعده اصولی، قاعده فقهی، قاعده عقلی، تکثیر، موالید
  • محمدرضا علمی سولا، اسدالله لطفی، علی محمدیان صفحه 185
    قانون مجازات اسلامی در ماد هی 278 مطابق نظر فقهای امامیه برای جرم سرقت حدی مجازات خاصی پیش بینی کرده است، اما در بیان شرایط و خصوصیات جرم مذکور، مواردی چند از شمول این حکم استثناء شده اند؛ از جمله در صورتی که سارق، پدر یا جد پدری صاحب مال باشد (بند «ج» ماده ی 268). لیکن بر حسب عمومات و اطلاقات قانونی و مطابق نظر مشهور فقهای امامیه، مادر صاحب مال از عقوبت در نظر گرفته شده مستثنی نیست. از بین متقدمین امامیه، ابوالصلاح حلبی با این نظر مخالفت نموده و استثنای مزبور را به مادر نیز تعمیم داده است. این سخن حلبی از سوی علامه حلی تایید شده و دلیل آن اشتراک آنها در عنوان ابوین و وجوب تعظیم و بزرگداشت هردوی آنها بیان شده است. نوشتار حاضر با واکاوی و ارزیابی ادله ی طرفین در صدد اثبات این امر است که دیدگاه مقابل مشهور استحکام و قوت بیشتری داشته و می توان مادر را نیز همانند پدر از استثناءشدگان حکم مزبور دانست.
    کلیدواژگان: سرقت، استثنائات، پدر، مادر، معافیت مادر از حد سرقت
  • زهرا سادات میرهاشمی صفحه 223
    فناوری ژنتیک و کاربردهای انسانی این فناوری یکی از مسائل نوپیدای علمی است که به عرص هی فقه و حقوق کشیده شده است. به دلیل نوپیدا بودن کاربردهای انسانی فناوری ژنتیک، از قبیل انگشت نگاری ژنتیکی و تهی هی بانک اطلاعات ژنتیکی نص صریح و خاصی در متون فقهی و حقوقی در مورد آنها وجود ندارد. در حالی که هم اکنون فناوری نوین انگشت نگاری ژنتیکی به سادگی توسط متخصصین علم ژنتیک در ایران اجرا شده و در دسترس است و بر این اساس مقدمات تهیه ی بانک اطلاعات ژنتیکی و همچنین صدور کارت شناسایی مخصوصی که همه ی اطلاعات هویت ژنی افراد در آن درج شود، در دست تهیه است و اقبال به استفاده از این اطلاعات در دستگاه قضایی و دادگاه ها برای اثبات دعاوی فزونی می یابد، با این حال در میزان اعتبار و تعیین جایگاه فقهی و حقوقی این اطلاعات در نظام ادله ی اثبات دعوا در فقه و حقوق ایران میان نوشته های محققین اختلافاتی به چشم می خورد که می توان با توجه به اطمینان آور بودن آزمایش های ژنتیکی و حصول علم عادی توسط آن و با در نظر گرفتن این روش به عنوان اماره ی قضایی در امور مدنی و به خصوص حوزه ی اثبات نسب و محسوب نمودن آن در زمره ی علم قاضی در امور کیفری از جمله تجاوز به عنف، با توجه به امکان پاسخ گویی به تمام شبهات در این زمینه، به این اختلافات پایان داد.
    کلیدواژگان: انگشت نگاری ژنتیکی، تشخیص هویت ژنتیکی، ادله ی اثبات دعوا، اماره ی قضایی، اثبات نسبت، جرایم کیفری، علم قاضی
|
  • Ahmad Reza Tohidi Page 7
    After the Second World War and the ratification of the UN Charter and the Universal Declaration of Human Rights, a collection of documents (specific or general) with subject of international human rights observers on women had established, including International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against women, Nairobi Programme of Action, the Beijing Declaration and the Millennium Development. .. And administrative mechanisms for the attribution of the former Commission on Human Rights (Human Rights Council), Commission on the Status of Women, the Committee on Human Rights, the International Covenant on Civil and Political Rights and the creation of other supervisory bodies and even in regional bodies such structures in Europe and the EU Africa is established. All this focus on the issue of women and gender equality is discrimination against them. But thatattention has been focused primarily on individual rights. While These are necessary but not sufficient condition. Therefore be said to support the " Quality " surround and damaged by " quantity " because attention on " Being a woman " caused that the forgotten " being human, " And in most international human rights instruments to real property, natural and God-given differences between women and protect the sacred institution of the family and family functions with other institutions hadnt looked and instead Basically the emphasis is on individual rights. In this paper, Development And progressprotection of the rights of women and families at all levels of national, regional, and international has studied And more critical attitude toward an international approach is taken. Of course due to limitations and avoid a repetition and prolongation, view of domestic law will be mentioned briefly
    Keywords: Evolution of women's rights, family support, international human rights documents, family
  • Mohammad Reza Kadkhodaee Page 53
    We can judge the women’s rights status in the “Woman’s Rights System in Islam” and the “Feministic Rights” theories, only when we have an accurate measure for the evaluation. All the juristic propositions related to women in the Islam’s juridical system, or the feministic theorizations are an aspect of different bases of epistemology, anthropology, ontology and axiology. Judging about being superior or inferior, being tyrannically or justly of these propositions is based on evaluation and judging about these bases. Recognizing the human’s reality, the humanity components, the existential dimensions of mankind, begin and end, perfection and affliction, barriers and talents, friend and enemy and …are from the most important anthological subjects as the bases of these value topics. In addition to this recognition method, evaluating and criticizing these ontological and axiological bases would place a broad domain of epistemological and leader-recognizing subjects in our way, through which passing is necessary for achieving and rational defending the reality.
    Keywords: Woman's rights in Islam, Feministic rights, Secular rights, Positivism rights
  • Ali Tavallaei, Narges Ghafoori Banadkooki, Mahmood Haeri Page 95
    Sunni Jurists believe that wife inherits from all properties of her husband, but most of immamiya, resorting to Ahlolbeit Ahadiths deprive wife of part of property. Kind of this property is various in this Ahadiths, so there are more than 5 opinions in this subject and this causes that we focus on the methods of resolving conflict. Ahadiths about wife’s inheritance divided into 3 groups: absolute Ahadiths concentrate on the share of wife from estate; Ahadiths that express wife is deprive of some estate; and Ahadiths that express wife is inherited from all the estate. First group is allocated by other Ahadiths and cannot be signified that wife inherits from all the estates. Regarding to the preferences in conflict chapters. third groups cannot be preferred only because of accommodating with Quran, moreover this group is allocated by second group. As a result we can say that wife who has child is inherited from husband’s whole estates, and wife who has no child inherited from movable properties and the price of immovable properties.
    Keywords: wife's inheritance, deprivation, preference, Conflict between Ahadiths.
  • Masumeh Mazaheri, Tayyebeh Setorg, Masumeh Rezaeiyan Hagh Page 123
    Nowadays, the issue of population decline is one of the novelty issues debated in scientific and social circles, especially according to the 2006 population census, the population of Iran has faced with declining population.So present research was carried out in order to clarify the rules governing the population growth rate by the policies of Iran population increase rate. The purpose of this paper is to spreading and promoting cultural and religious values and promoting scientific society Fqaht. The method for doing this research is analytical attributive. Despite some texts implies the generation growth, it can be realized due to certain reason. Rational rules, principles and jurisprudence governing the reproduction of birth show that limiting the generation of Muslim when make them weaken and endanger national security is not permissible, it is necessary to multiply births.
    Keywords: Rule, rules of principle, rules of Jurisprudence, rules of intellectual, reproduction, birth
  • Zahra Sadat Mirhashemi Page 223
    Nowadays, Genetic technology and its applications have been discussed in law and jurisprudence. Despite the fact that Iranian specialists and scientists have obtained the knowledge of using this technology in our country, legal and judicial aspects of it have still been unclear. Particularly, there is no sign and mention of this modern usages such as Genetic information bank and Genetic Fingerprinting in the Islamic texts and in the law of Iran in spite of huge attention to this kind of information in the judiciary system and courts for proving claims. However, there are disagreements in legal validity of this information in the evidence in substantiation of claims system, These disagreements can be ended if we consider this method as judicial circumstantial evidence in civil cases, specially in parentage proving and considering this as judges knowledge in criminal cases, like rape.
    Keywords: Genetic Fingerprinting, evidence in substantiation of claims, parentage proving, jurisprudence, law