فهرست مطالب

روستا و توسعه - سال هجدهم شماره 3 (پیاپی 71، پاییز 1394)

فصلنامه روستا و توسعه
سال هجدهم شماره 3 (پیاپی 71، پاییز 1394)

  • 184 صفحه، بهای روی جلد: 40,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1394/11/15
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مهدیه قاسمی، امیر احمدپور صفحات 1-20
    هدف تحقیق حاضر بررسی مولفه های موثر بر موفقیت زنان کارآفرین مجتمع های قالی بافی و ابزار تحقیق پرسشنامه بود. جامعه آماری تحقیق شامل دویست نفر از زنان کارآفرین مجتمع های قالی بافی استان مازندران بود که 127 نفر به عنوان نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در نهایت، 120 پرسشنامه جمع آوری و تحلیل شد. نتایج توصیفی تحقیق نشان داد که اکثر پاسخ گویان میزان موفقیت زنان کارآفرین مجتمع های قالی بافی را در سطح متوسط ارزیابی کردند. همچنین، نتایج آزمون همبستگی نشان دهنده مثبت و معنی دار بودن رابطه درآمد سالانه، سابقه فعالیت قالی بافی، عوامل شخصیتی، مشارکت اجتماعی، عوامل قانون گذاری، منابع اطلاعاتی، مدت زمان آموزش بازاریابی و سن با موفقیت زنان کارآفرین مجتمع های قالی بافی بود؛ همچنین، میزان تاثیر تسهیلات بانکی در کارآفرینی، میزان ساعات دوره آموزشی مدیریت مالی، میزان ساعات دوره آموزشی کسب وکار و میزان ساعات دوره آموزشی مدیریت راهبردی با موفقیت زنان کارآفرین رابطه منفی و معنی دار داشتند. نتایج رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که مشارکت اجتماعی، عوامل شخصیتی، درآمد سالانه، عوامل قانون گذاری، منابع اطلاعاتی و ساعات دوره آموزشی کسب وکار 90/98 درصد از تغییرات میزان موفقیت زنان کارآفرین قالی باف را تبیین می کنند.
    کلیدواژگان: کارآفرینی، زنان کارآفرین، صنعت قالی بافی، مازندران (استان)
  • علی اکبر تقیلو، افشار کبیری صفحات 21-45
    هدف مقاله حاضر بررسی عوامل موثر بر رفتار اقتصادی و اجتماعی روستاییان در زمینه فعالیت های کشاورزی است. تحقیق حاضر در سال 1393 در شهرستان میاندوآب انجام شد. برای انتخاب نمونه ها، نمونه گیری تصادفی در دو مرحله صورت گرفت؛ نخست، 27 روستا به عنوان روستاهای نمونه و سپس، از این روستاها، 370 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق آزمون همبستگی، رگرسیون و تحلیل عاملی صورت گرفت. نتایج نشان داد که رفتار اقتصادی با میانگین 33/2 و رفتار اجتماعی با میانگین 43/2 کمتر از حد متوسط است؛ همچنین، از میان عوامل اقتصادی، نابرابری درآمد و ارزش افزوده کشاورزی با دیگر بخش های اقتصادی با ضریب تاثیر 43/0، از میان عوامل کالبدی، پراکندگی قطعات اراضی و اندازه اراضی با ضریب تاثیر 33/0 و از میان عوامل طبیعی، بیماری و شیوع آفات با ضریب 35/0 بیشترین تاثیر را در رفتار اقتصادی و اجتماعی داشتند. تمرکز ثروت و سرمایه در شهرها و ثبات درآمدی در اقتصاد شهری، به ترتیب، با ضریب تاثیر 25/0 و 275/0 مهم ترین عوامل موثر بر رفتار اقتصادی بودند.
    کلیدواژگان: کشاورزی، بازار، رفتار دولت، میاندوآب (شهرستان)
  • محمود رضا میرلطفی، میثم بندانی، سعیده شهرکی، اعظم بردبار گلوی صفحات 47-64
    در دهه های گذشته، منطقه سیستان به دلیل مسائل مختلف همواره با جا به جایی جمعیتی روبه رو بوده است. اما چیزی که اکنون توجه همگان را به خود جلب کرده، مهاجرت های شدید طی یک دو سال اخیر در این منطقه است. از آنجا که هر پدیده اجتماعی نتایجی را به دنبال دارد، این پدیده نیز با تاثیرات گوناگون همراه است که البته در پژوهش حاضر، پیامدهای روانی آن مد نظر بود و از این رو، تاثیر روانی مهاجرت بر ناپایداری در مناطق روستایی سیستان بررسی شد. روش تحقیق مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی های میدانی و تکمیل پرسشنامه بود و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق حاکی از تاثیرگذاری مهاجرت روستاییان بر بعد روانی زندگی بازماندگان روستایی بود؛ همچنین، تاثیر روانی مهاجرت در شهرستان های مختلف منطقه سیستان متفاوت بود، چنان که روستاهای شهرستان هیرمند بیشترین و روستاهای شهرستان زابل کمترین میزان تاثیرپذیری را داشتند.
    کلیدواژگان: مهاجرت، بازماندگان روستایی، تاثیرگذاری، سیستان (منطقه)
  • فاطمه مرام، کیومرث زرافشانی، علی اصغر میرک زاده صفحات 65-83
    اهمیت شناخت نگرش مثبت یا منفی کشاورزان در مورد اجرای برنامه های توسعه روستایی به طور اعم و راه اندازی تشکل هایی نظیر شرکت های سهامی زراعی به طور اخص بر کسی پوشیده نیست. از این رو، مطالعه کیفی حاضر با هدف شناخت نگرش کشاورزان نسبت به راه اندازی شرکت های سهامی زراعی در دو روستای تکیه و سرابله در شهرستان کرمانشاه صورت گرفت. برای گردآوری اطلاعات، از مصاحبه عمیق و گروه های متمرکز استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای هدایت شده نشان داد که پنج مقوله «عدم آگاهی اعضا از اهداف شرکت»، «عدم وجود روابط اجتماعی مناسب مدیران با سهامداران»، «عدم مشارکت سهامداران»، «عدم وجود بستر مناسب اجتماعی»، و «ضعف در زمینه های قانونی» در شکل گیری نگرش بهره برداران نسبت به شرکت های سهامی زراعی تاثیرگذارند؛ همچنین، دو مقوله جدید «تجربه های تلخ گذشته» و «نارضایتی کشاورزان از عملکرد برخی سازمان های دولتی بعد از انقلاب» آشکار شد و بدین ترتیب، مدل مفهومی برگرفته از متون گذشته نیز تایید و تکمیل شد. از سوی دیگر، نتایج روایی مطالعه به روش وارسی توسط همکاران نشان داد که مقوله هایی همچون «نبود تکلیف مالکیت سهام در بین وراث پس از فوت رئیس خانوار»، «محو تدریجی تجارب و دانش بومی سهامداران در مدیریت مزرعه»، «بی اعتبار شدن تدریجی بنیان های ارتباطی مردم روستا» و «مهاجرت کشاورزان به شهرها» می توانند در نوع نگرش بهره برداران نسبت به شرکت های سهامی زراعی بسیار تاثیرگذار باشند.
    کلیدواژگان: نگرش، شرکت های سهامی زراعی، تحلیل محتوای هدایت شده، کرمانشاه (شهرستان)، میاندربند (دهستان)
  • محمد جلالی، یوسف حجازی، احمد رضوانفر، مهدی پورطاهری صفحات 85-107
    در چند دهه اخیر، بروز مشکلات متعدد زیست محیطی به شکل گیری سازمان های مردم نهاد زیست محیطی و حمایت از آنها انجامیده است؛ اما زمانی به توسعه سازمان های مردم نهاد زیست محیطی می توان امیدوار بود که چالش های فراروی آنها شناسایی و سعی بر از میان برداشتن آنها شود. از این رو، هدف تحقیق پیمایشی حاضر شناسایی و تحلیل چالش های فراروی این سازمان ها بود. جامعه آماری تحقیق اعضای نه سازمان مردم نهاد زیست محیطی استان کردستان را که از سال 1379 تاسیس شده اند، دربرمی گرفت (1187=N). حجم نمونه با استفاده از رابطه کوکران برابر با 231 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری داده ها شامل یک پرسشنامه منظم حاوی سوالات بسته بود که روایی صوری آن با نظرات متخصصان و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (92/0=α) تایید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که نشانگرهای مورد بررسی در پنج مولفه چالش های مدیریتی، حمایتی، اجتماعی، ارتباطی و سازمانی قابل طبقه بندی بوده، 8/73 درصد تغییرات چالش های فراروی سازمان های مردم نهاد زیست محیطی را تبیین می نمایند.
    کلیدواژگان: سازمان های مردم نهاد، چالش های مدیریتی، محیط زیست، ظرفیت سازی، کردستان (استان)
  • شهرزاد میر کریمی، رامتین جولایی، فرشید اشراقی، فرهاد شیرانی بیدآبادی صفحات 109-129
    با توجه به نقش و اهمیت مدیریت واحدهای زراعی، استفاده از مدل های برنامه ریزی ریاضی در تعیین الگوی بهینه کشت نقشی به سزا دارد. در تحقیق حاضر، روش برنامه ریزی آرمانی فازی در راستای بهینه سازی الگوی کشت در قالب اهدافی شامل پنج سناریو (بیشینه سازی سود، نیل به خودکفایی در محصولات اساسی زراعی، توسعه پایدار کشاورزی، افزایش اشتغال، و دستیابی هم زمان به اهداف یادشده) مورد توجه قرار گرفت. اهمیت این اهداف در دستیابی به توسعه پایدار روستایی است که در آن، پایداری سه بعد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را دربرمی گیرد. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و از طریق تکمیل 124 پرسشنامه از سطح شهرستان آمل به دست آمد. نتایج الگوها نشان داد که در صورت لحاظ کردن اهداف به طور هم زمان، تعاملی میان مدل فازی سناریوهای یک تا چهار به وجود می آید؛ در این مدل، به آرمان های اقتصادی و اجتماعی کمتر توجه شده و در مقابل، آرمان های زیست محیطی و خودکفایی تا حد زیادی تامین شده است.
  • رسول مالکی صفحات 131-150
    ترویج و آموزش کشاورزی شامل فعالیت هایی است که از طریق روش های آموزشی، به کشاورزان در بهبود روش ها و فنون کشاورزی، افزایش کارآیی تولید و درآمد، بهبود سطح زندگی خود و ارتقای استانداردهای اجتماعی زندگی روستایی یاری می رساند و می تواند نقشی موثر در توسعه کشاورزی و بهبود وضعیت روستاهای کشور داشته باشد. در پژوهش حاضر، با استفاده از 26 شاخص در قالب شش گروه و با بهره گیری از مدل موریس، عملکرد ترویج و آموزش کشاورزی در استان های کشور بررسی و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که ضریب توسعه یافتگی خدمات ترویج و آموزش کشاورزی در استان ها از 58/2 تا 69/39 در نوسان است که در این میان، استان های مرکزی، یزد و کرمانشاه بالاترین و سیستان و بلوچستان، تهران و هرمزگان پایین ترین ضریب را داشتند؛ همچنین، وضعیت بیشتر استان های کشور به لحاظ برخورداری از خدمات ترویج و آموزش کشاورزی مناسب نبود، به گونه ای که ضریب برخورداری هیچ استانی در سطح خیلی خوب قرار نداشت، هفت استان در سطح خوب، پانزده استان در سطح متوسط و هشت استان نیز در سطح ضعیف قرار گرفتند.
    کلیدواژگان: ترویج و آموزش کشاورزی، عملکرد، مدل موریس، استان ها، ایران
  • مرتضی مفیدی چلان، حسین بارانی، احمد عابدی سروستانی، جواد معتمدی، علیرضا دربان آستانه صفحات 151-171
    امروزه، پایداری اقتصادی عاملی حیاتی در ماندگاری جمعیت روستایی و عشایری شناخته می شود. پژوهش حاضر در سال 1393 انجام شده و به تدوین و اعتبارسنجی شاخص های ارزیابی پایداری اقتصادی در سامان های عرفی مراتع ییلاقی سهند پرداخته است. ابتدا 59 شاخص ارزیابی پایداری اقتصادی تدوین و از طریق پرسشنامه در معرض قضاوت متخصصان دانشگاهی، کارشناسان امور اجرایی و نخبگان محلی قرار گرفت. برای اعتبارسنجی و دستیابی به اجماع نظر، علاوه بر آماره های توصیفی، از آزمون کروسکال والیس استفاده شد و در نهایت، شاخص هایی با مد، میانه و میانگین امتیاز بیشتر از سه، انحراف معیار کمتر از یک و ضریب تغییرات کمتر از 3/0، به شرط اجماع نظر متخصصان، کارشناسان و نخبگان محلی، انتخاب شدند. در پژوهش حاضر، تعداد سی شاخص مورد تایید کارشناسان امور اجرایی، متخصصان و نخبگان محلی در قالب هشت مولفه معرفی شده است، که برنامه ریزان و مدیران منابع طبیعی به ویژه مراتع می توانند از آنها در ارزیابی و سنجش پایداری اقتصادی سامانه های عرفی مراتع ییلاقی بهره گیرند.
    کلیدواژگان: پایداری اقتصادی، سامان های عرفی، اعتبارسنجی، شاخص، مراتع ییلاقی، مراغه (شهرستان)
|
  • Ali Akbar Taghiloo, Afshar Kabiri Pages 21-45
    This study aims at analyzing the factors affecting the rural economic and social behavior with respect to agricultural activities. It was done in 2014 in Miyandoab county of Iran. The sampling was conducted in a sampling random method at two stages; first, 27 villages and then, the socity sample of villages (370 people) were selected. To analyze the data, a number of models including correlation, regression and factor analysis were used. The study results showed that economic behavior with 2.33 and social behavior with 2.43 were lower than average; also, among physical factors, land fragmentation and land size with effect coefficient of 0.33 and natural cause diseases with effect coefficient of 0.35 had the greatest impact on social and economic behaviors; and concentration of wealth and income stability in urban areas with 0.25 and 0.257, respectively, were the most important factors in the economic behavior.
    Keywords: Agriculture, Market Conduct, State, Miyandoab (County).
  • Mahmoud Reza Mirlotfi *, Meysam Bondani, Saeedeh Shahraki, Azam Bordbar Galovi Pages 47-64
    Over recent decades, Sistan region has always faced with population transfers. But what has attracted attention is a great migration that has taken place in this area over the last two years; and just like every social phenomenon, it is also followed by various consequences. This study aimed at investigating the psychological effects of migration on socio-economic instability in rural areas of the Iranian Sistan region. The research is based on review of documents, surveys and the questionnaires analyzed using SPSS software. The study results indicated some impacts of immigration on the mental aspect of life in survivors of rural people; and also, different psychological impacts could be seen in different counties in the region.
    Keywords: Immigrants, Rural Survivors, Influence, Sistan Region
  • Fatemeh Maram, Kioumars Zarafshani, Ali Asghar Mirakzadeh Pages 65-83
    Farmers’ attitude towards rural development projects in general and establishing farm corporations in particular is vital in rural development interventions. Therefore, the purpose of this qualitative study was to assess farmers’ attitudes toward establishing farm corporation in Tekie and Sarabla village in Kermanshah county. Data was gathered using focus group and deep interviews. Directed content analysis was used to analyze qualitative data. Five categories emerged: 1) farmers’ lack of knowledge on corporation objectives, 2) poor social relations between farmer shareholders and corporate managers, 3) lack of farmers’ participation, 4) poor social infrastructure, and 5) poor government policies. Moreover, two new categories emerged using directed content analysis: 1) bad past experience with former corporate managers, and 2) farmers’ lack of satisfaction with government organization in the past. A new conceptual framework was developed as old concepts fit with new concepts. In order to cross check the findings, experts commented on the findings and the following concepts were introduced by the experts: 1) vague ownership after the death of head of household, 2) gradual diminishing of farmers’ indigenous knowledge in farm management, 3) diminishing social values among rural population, and 4) farmers’ migration to urban areas. The result of this study has implications for Office of Farming Systems in that any rural intervention in general and establishing farm corporations in particular should consider farmer’s attitude as a human factor if rural development interventions are to be successful.
    Keywords: Attitude, Farm Corporation, Directed Content Analysis, Kermanshah (County)
  • Mohammad Jalali, Yousef Hejazi, Ahmad Rezvanfar, Mahdi Pourtaheri Pages 85-107
    Over the past several decades, the environmental catastrophes predisposed the appearance of the NGOs, being responsible for protecting the environment. For such organizations to be effective and promising, the dilemmas and obstacles on their way should be recognized and handled. As a result, this study aimed at providing more insight to determine the challenges and problems faced by these organizations and to evaluate the solutions in order to assist development of a new strategy for them. A survey research method was used. The research population included the members of 9 environmental NGOs, in Kurdistan province, formed since 2000-06 (N= 1200). 230 members were determined as sample size by using Cochran formula. A questionnaire was used as the study instrument, the face validity of which was fulfilled by relevant expert's suggestions; and also, its reliability was confirmed by calculating Cronbach’s alpha coefficient (0.92). The factor analysis indicated that five factors including managerial, supportive, social, communicative and organizational factors accounted for 73.8 percent of variance of the challenges and problems of environmental NGOs.
    Keywords: NGOs, Environment, Management, Capacity Building, Kurdistan (Province)
  • Shahrzad Mirkarimi, Ramtin Joolaie, Farshid Eshraghi, Farhad Shirani Bidabadi Pages 109-129
    Given the role and importance of agricultural farms management, applying the mathematical programming models has also important role in determining the optimal cropping pattern. The objectives of this study included profit (gross margin) maximizing (scenario 1), achieving self-sufficiency of essential agricultural products (scenario 2), sustainable agricultural development (scenario 3), maximizing the employment opportunities (scenario 4), and achieving these goals simultaneously (scenario 5). These objectives are important to achieve sustainable rural development in which the sustainability involves three economic, social and environmental dimensions. In this study, in order to suggest an optimal cropping pattern using simple random sampling method, a sample size of 124 was selected from agricultural areas of Amol Tcounty. Study results showed that scenario 5 made an interaction between scenarios 1 to 4. In addition, in this model, less attention was paid to economic and social goals; in contrast, the self-sufficiency and environmental goals were mostly fulfilled.
    Keywords: Optimal Cropping Pattern, Fuzzy Goal Programming, Employment, Sustainable Rural Development, Self, sufficiency, Amol (County)
  • Rasoul Maleki Pages 131-150
    Agricultural extension and education includes services which assist farm people, through educational procedures, in improving farming methods and techniques, increasing production efficiency and income, enhancing their levels of living and lifting the social and educational standards of rural life and it can also play an effective role in agricultural development and improvement of rural areas. This study analyzed the performance of agricultural extension and education in provinces of Iran, based on 26 indices in six groups using Morris model. The study results showed that Development Index (DI) of agricultural extension and education services varied from 2.58 to 39.69 in different provinces; those provinces of Markazi, Yazd and Kermanshah had the highest and Sistan and Baluchestan, Tehran and Hormozgan had the lowest rate of service-benefiting; most of the provinces had not a favorable situation in terms of agricultural extension and education services so that none of them was placed in ‘very good’ level; seven provinces were in ‘good’, fifteen in ‘middle’ and eight in ‘weak’ levels.
    Keywords: Agricultural Extension, Education, Performance, Morris Model, Provinces (Iran)
  • Morteza Mofidi Chalan, Hossein Barani, Ahmad Abedi Sarvestani, Javad Motamedi, Alireza Darban Astaneh Pages 151-171
    Nowadays, the economic sustainability is recognized as the vital element in retention of rural and nomadic populations. It is necessary to apply targeted instruments and indices for assessing economic sustainability. This study, carried out in 2014, aimed at preparing and validating the evaluation indices of economic sustainability in rangeland units of Sahand mountainous area. Firstly, 59 economic sustainability assessment indices were formulated and judged through questionnaire forms by academic specialist, administrative experts and local elites. To validate and take a consensus as well as descriptive data, Kruskal-Wallis one-way analysis of variance was used and then, those indices with mode, median and mean greater than 3, SD less than 1 and CV less than 0.3 were selected, providing consensus of experts, specialist and local elites. In this research, the 30 indices uphold by the experts, specialists and endemic elites were introduced in framework of 8 components which mangers and programmers of natural resources especially rangeland ones could use in evaluation and assessment of economic sustainability of rangeland units.
    Keywords: Economic Sustainability, Pastoral Units, Validation, Index, Summer Rangelands, Maragheh (County)