مجله صفه
پیاپی 33 (پاییز و زمستان 1380)

شناخت مفاهیم وجودی هر پدیده به شناخت اصول عام مبتنی بر ابعاد فلسفی و درک ذات آن پدیده, فارغ از زمان و مکان بستگی دارد. حال که شناخت مفاهیم موجودی پدیده به اصول خاص آن که در دل فرایند تحول تاریخی شکل گرفته است مرتبط می شود و به این جهت ناظر, نحوه شکل گیری پدیده و تحولات آن در طول زمان و مکان را کشف می نماید. این چنین است که ادراک درست اصول عام و اصول خاص با ککمک حس, خیال, عقل و دل بر شناخت واقعی ذات و صورت پدیده موثر می افتد.

مقوله توسعه شهری پایدار در سال های اخیر به عنوان یک موضوع مهم علمی در کلیه جوامع مطرح بوده و بخش وسیعی از ادبیات توسعه شهری را به خود اختصاص داده است. در این راستا, ابعاد مختلف توسعه پایدار از زوایای متفاوت مورد بررسی, تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفته و در قالب دیدگاه های مختلف, راه کارهایی نیز اندیشیده شده است. نگرش جامع به سیاست ها, برنامه ها و طرح های توسعه شهری و نیز تدوین اهداف یکپارچه اقتصادی, اجتماعی و زیست محیطی در راس سیاستگذاری و برنامه ریزی توسعه شهری پایدار قرار می گیرد.

در طراحی شهرها و همچنین در توسعه و اصلاح ساختار قدیمی آن ها, توجه به دیدگاه های زیست محیطی و انرژی باید از اهم موضوعات قرار گیرد. زیرا وضعیت رو به پایان انرژی, آلودگی های محیط زیست و تبعات آن به مرحله ای رسیده که بی توجهی به آن, فاجعه های جبران ناپذیری را که هم اکنون شروع شده تشدید خواهد کرد. مصرف روزافزون انرژی فسیلی, کم شدن لایه ازن, آلودگی آب ها و زمین, بروز وضعیت گلخانه ای کره زمین نمونه هایی از این دست به شمار می روند.

در معماری و شهرسازی امروز تمایل بر این فرض است که سازماندهی های فضایی منتج از طراحی های منظم کالبدی, می توانند جوابگو و یا جانشین نظم کالبدی سازماندهی های فضایی منتج از ساختارهای ذهنی استفاده کنندگان از فضاها باشند - طراحی های کالبدی که براساس نظریه های عمومی نظم دهی از قبیل فرم های هندسی, قرینگی, همانندی, تکرار, ریتم و یا غیره بنا می شوند.

زیبایی شناسی (Aesthetics) یکی از پر جذبه ترین مباحث نظری است که در چند صده اخیر جزو لاینفک و مهم فلسفه جدید گردیده است. مقاله حاضر در بخش نخست به صورتی موجز به مقام اصالت ذهن (Subjectivism) و نقش محوری معرفت شناسی (epistemology) و نسبت آن با زیبایی شناسی در فلسفه جدید پرداخته و با ذکر تفاوت نگاه جدید و سنتی در نسبت بین انسان و هستی, با استعانت از منظومه معارف و عرفان اسلامی به هستی شناسی زیبایی در این منظومه و نسبت آن با آفرینندگی انسان می پردازد و در پایان با نیم نگاهی به معماری اسلامی از این منظر سخن را به انجام رسانده است.

پیشرفت هر جامعه ارتباط مستقیم با فعالیت اعضای آن دارد. هرچه افراد تشکیل دهنده جامعه فعال تر باشند جامعه ای پیشرفته تر خواهند داشت. هرگاه جامعه بتواند از نیروی بالقوه همه افراد جامعه بهره گیرد, بی شک به بارورتر شدن خود یاری داده است. جوامع مختلف بشری, زنان و مردان در سنین مختلف اعم از سالم و معلول را در بر می گیرد. کار جوهر آدمیزاد است و جسم انسان کاملا محسوس نیست. هرگاه عده ای از افراد جامعه به دلایلی از جمله معلولیت نتوانند با اشتغال خود, جامعه را یاری دهند و در نتیجه جامعه در کمک رساندن به آنان اجبار داشته باشد, در آن زمان نه تنها جامعه از نیروی کار آن ها بی بهره مانده است, خود آنان نیز به سربار جامعه تبدیل شده اند.

براساس مکتب اصالت وجود از حکیم بزرگ ایرانی ملاصدرا و با استفاده از نظریه های هرم هستی و منطق فازی که توسط اندیشمندانی چون استاد مهدی حائری یزدی در دانشگاه تورنتوی کانادا و پروفسور لطفی زاده در دانشگاه برکلی آمریکا طرح ریزی شده است, نظریه ای ارائه گردیده تحت عنوان نظریه مراتب وجود سپس به تاویل و کاربرد این نظریه در معماری کوشش گردیده که در فصلنامه دانشنامه از انتشارات دانشگاه شهید بهشتی انتشار خواهد یافت.

میعان پدیده ای است که در طول سال ها مشکلات خرابی های ناشی از آن به مراتب بیشتر از موارد ناشی از نفوذ آب باران در پوسته خارجی, نشتی و ترکیدگی لوله ها است. ظاهر شدن قارچ و کپک در طرف رو به داخل پوسته, طبله کردن لایه خارجی دیوار یا سقف, عموما ناشی از بروز میعان است و موجب تخریب عایق حرارتی و رطوبتی یا دیگر لایه های دیوار و تحمیل هزینه های سنگین جهت تعمیر و رفع نواقص می گردد.

نوشته حاصر ترجمه مقاله ای است تحت عنوان: معماری مجازی, کامپیوترها با دیدگاه های سنتی فضا مقابله می کنند.
Virtual Architecture: Computers Are Challenging Traditional Notions of Space.
این مقاله توسط رییس دانشکده معماری انستیتو تکنولوژی ماساچوست آقای ویلیام میشل به رشته تحریر درآمده است. (Wiiliam J. Mitchell)